Γάτες της αρχαιότητας: Με τι έμοιαζαν; Αρχαιολογικά ευρήματα στη Δανία δίνουν μια εικόνα

Γάτες της αρχαιότητας: Με τι έμοιαζαν; Αρχαιολογικά ευρήματα στη Δανία δίνουν μια εικόνα Facebook Twitter
Με καταγωγή πάντα από την Αίγυπτο, η γάτα βρέθηκε στην Ευρώπη μέσω Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, εξημερώθηκε και έγινε οικόσιτη
0

Επιστημονικές έρευνες ετών αποδεικνύουν το μακρύ συντροφικό ταξίδι του σκύλου με τον άνθρωπο, όμως, πλέον η αρχαιολογική σκαπάνη αποδεικνύει ότι και οι γάτες δεν πάνε πίσω. Πριν από λίγο καιρό Δανοί αρχαιολόγοι ανακάλυψαν οστά τριών αρχαίων οικόσιτων αιλουροειδών στο Άαλμποργκ της βόρειας Γιουτλάνδης και τα ευρήματα έχουν πολλά να αφηγηθούν για την παρέα που τα πανέξυπνα τετράποδα έκαναν με τους ανθρώπους μιας εποχής 2000 χρόνια μακριά από το σήμερα. 

Τα σκελετικά υπολείμματα ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια ερευνών στην περιοχή και πριν την ανέγερση πανεπιστημιακού νοσοκομείου στο σημείο. Σύμφωνα με τα όσα έγιναν γνωστά, τα οστά των δύο από τις τρεις αρχαίες γάτες φτάνουν στο σήμερα από τον μακρινό 1ο. Η περιοχή, κατά τη διάρκεια της Εποχής του Σιδήρου, ήταν αμιγώς γεωργική με πλούσια κτηνοτροφική δραστηριότητα, γεγονός που δικαιολογεί την ύπαρξη οικόσιτων ζώων. 

Oι γάτες στην πρώτη φάση πέρασαν στην Ευρώπη και ειδικά στη Δανία, ως ζώα - βοηθοί των ψαράδων και των ναυτικών, με αποκορύφωμα την εποχή των Βίκινγκ.

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές εκεί ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια του 2014 και ολοκληρώθηκαν προς το τέλος του 2015, ωστόσο, το υλικό που συνέλεξαν οι αρχαιολόγοι -από καλοδιατηρημένα δάπεδα και επιτοίχιες εικόνες, μέχρι -και κυρίως- οστά ζώων ήταν τόσο ετερόκλητο, που χρειάστηκαν περίπου έναν χρόνο για την ταξινόμηση του και την εξαγωγή συμπερασμάτων. Βρέθηκαν επίσης οστά αιγοπροβάτων, καθώς και απομεινάρια γεωργικών εργαλείων, ωστόσο μέχρι στιγμής, το πιο εντυπωσιακό εύρημα είναι τα οστά των γάτων, ακριβώς λόγω της παλαιότητας τους. 

Γάτες της αρχαιότητας: Με τι έμοιαζαν; Αρχαιολογικά ευρήματα στη Δανία δίνουν μια εικόνα Facebook Twitter
Απομεινάρια από τους σκελετούς των τριών αιλουροειδών που ήδη βρίσκονται στο Μουσείο Ιστορίας του Άλμποργκ

Οι πρώτες εικασίες αρχαιολόγων και επιστημόνων ήταν ότι οι γάτες βρέθηκαν στο συγκεκριμένο σημείο αυτού που γνωρίζουμε σήμερα ως Ευρώπη, μέσω της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ενώ σύμφωνα με γενετική μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Nature νωρίτερα τον Σεπτέμβρη, υπάρχει μια ενδιαφέρουσα θεωρία για την εξάπλωση του είδους στην Ευρώπη. Βάσει αυτής, οι γάτες βρέθηκαν στην ευρωπαϊκή ήπειρο σε δύο φάσεις: θεωρώντας ως δεδομένο ότι όλες προέρχονται από την Αίγυπτο, και εν συνεχεία πέρασαν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, στην πρώτη φάση πέρασαν στην Ευρώπη και ειδικά στη Δανία, ως ζώα - βοηθοί των ψαράδων και των ναυτικών, με αποκορύφωμα την εποχή των Βίκινγκ. 

Στη δεύτερη φάση εξάπλωσης του είδους, οι άγριες γάτες της Μέσης Ανατολής, είδος συγκεκριμένης μιτοχονδριακής γενεαλογίας, επεκτάθηκαν στην ανατολική Μεσόγειο, όπου και φιλοξενήθηκαν -και τελικώς εξημερώθηκαν- από ναυτικές και αγροτικές οικογένειες. Κατά τη μελέτη, οι φυτείες με σιτηρά προσέλκυαν τρωκτικά, τα τρωκτικά προσέλκυαν γάτες και πολύ σύντομα ο άνθρωπος αντιλήφθηκε το μέσο εξολόθρευσης των εισβολέων στις σοδειές του.

Γάτες της αρχαιότητας: Με τι έμοιαζαν; Αρχαιολογικά ευρήματα στη Δανία δίνουν μια εικόνα Facebook Twitter

Χιλιάδες χρόνια αργότερα, το είδος κατεβαίνει και κυκλώνει Ευρασία και Αφρική. Η μιτοχονδριακή ομοιότητα των γάτων της Αιγύπτου -μουμιοποιημένων και γι' αυτό σε άριστη κατάσταση, προκειμένου να μελετηθούν χρόνια πίσω από τους επιστήμονες- συναντάται τόσες σε γάτες του 4ου αιώνα π.Χ, όσο και σε μεταγενέστερες γάτες στη Βουλγαρία, στην Τουρκία και την υποσαχάρια Αφρική. Από τις ίδιες έλκει καταγωγή και το DNA γάτων του 8ου και του 11ου αιώνα, που εντοπίστηκαν σε ανασκαφές της Βόρειας Γερμανίας. 

Σε κάθε περίπτωση, οι σκελετοί των τριών αιλουροειδών θεωρούνται ήδη σπουδαίο εύρημα, όχι μόνο αναφορικά με την εξέλιξη του είδους και το μακρύ ταξίδι του ανά τον κόσμο, αλλά και για τον τρόπο που αναμένεται να φωτίσει συνήθειες των αγροτικών πληθυσμών πριν από 2000 χρόνια. 

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / «Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Πόσο μπορεί να συμβάλει ένα βιβλίο στη σεξουαλική χειραφέτηση των Ελληνίδων; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Παναγιώτα Βογιατζή για την Ντόρα Ρωζέττη και τη γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Αθήνα των αρχών του 20ού αώνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Αρχαιολογία & Ιστορία / Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Το σημαντικότερο σωζόμενο έργο της κλασικής ξαναζωντανεύει 23 αιώνες μετά με τη βοήθεια της αρχαιομετρίας, της τεχνητή νοημοσύνη και της καλλιτεχνικής δημιουργίας σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασή του που ανοίγει νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
THE LIFO TEAM
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Ιστορία μιας πόλης / Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Πώς επιχειρήθηκε η αναθεώρηση της εικόνας των δωσιλόγων τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, και ποια ήταν η επίδραση αυτής της αναθεώρησης στη δημόσια ιστορική μνήμη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για ένα θέμα ταμπού που ακόμα απασχολεί τους ιστορικούς αλλά και την κοινωνία.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ιστορία μιας πόλης / Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ο Θουκυδίδης ισχυρίζεται ότι ήταν μια ασθένεια εισαγόμενη, η οποία ξεκίνησε από την Αιθιοπία και προτού φθάσει στην Αθήνα, εξαπλώθηκε στην Αίγυπτο και την Περσική αυτοκρατορία. H Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Στέφανο Παρασκευαΐδη για τον λοιμό των Αθηνών με την πρωτοφανή θνησιμότητα, καθώς υπολογίζεται ότι χάθηκε το 1/3 του πληθυσμού της πόλης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Επίσκεψη στον αρχέγονο κόσμο της Σαμοθράκης με σύμμαχο την τεχνολογία

Αρχαιολογία & Ιστορία / Σαμοθράκη: Βλέπουμε την ιστορία του νησιού ξανά με σύμμαχο την τεχνολογία

Η Σαμοθράκη του Νίκης, του Ομήρου, των Καβείρων, των φιλοσόφων, των χαρτογράφων της Αναγέννησης, των αρχαιολόγων, των αρχιτεκτόνων και των φωτογράφων του 20ού αιώνα αλλά και των σύγχρονων μοντελιστών σε μια εμπεριστατωμένη έκθεση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
ΑΣΚΤ: Η σχολή που «γέννησε» τους μεγαλύτερους Έλληνες καλλιτέχνες

Ιστορία μιας πόλης / ΑΣΚΤ: Εδώ γεννήθηκαν οι μεγαλύτεροι Έλληνες καλλιτέχνες

H Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών υπήρξε θεμέλιος λίθος για την ελληνική τέχνη, με σημαντικούς δασκάλους όπως ο Παρθένης και ο Μόραλης να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την ιστορικό τέχνης Χριστίνα Δημακοπούλου για την καθοριστική τους επιρροή.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς βρέθηκαν οι πρόσφυγες από τη Μ. Ασία στη Νέα Μάκρη;

Ιστορία μιας πόλης / Νέα Μάκρη: Ο προσφυγικός συνοικισμός που εξελίχθηκε σε λουτρόπολη

Από τις ιωνικές κωμοπόλεις Μάκρη και Λιβίσι, στα παράλια της Λυκίας στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία, οι πρόσφυγες από αυτές τις περιοχές εγκαταστάθηκαν στη βορειοανατολική Αττική, ιδρύοντας τη Νέα Μάκρη, το 1924. Η Ευαγγελία Αχλάδη μιλά στην Αγιάτη Μπενάρδου για τη νεότερη και τη σύγχρονη ιστορία της περιοχής.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φθισιατρείο «Σωτηρία», 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθανάτων

Έπειτα από επιστολές και καταγγελίες, τον Ιούλιο του 1927, ένας ρεπόρτερ της εφημερίδας «Εσπερινή» επισκέπτεται το φθισιατρείο για να καταγράψει τις συνθήκες ζωής των ασθενών. Η ομάδα των dirty ’30s & late ’20s «αναπαλαιώνει» και διασώζει τη μαρτυρία του για λογαριασμό της LiFO.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S
Γιατί ήταν γαλάζιοι οι πίθηκοι στις τοιχογραφίες της Σαντορίνης;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί ήταν γαλάζιοι οι πίθηκοι στις τοιχογραφίες της Σαντορίνης;

Ποια τα νοήματα πίσω από τις ζωγραφισμένες μορφές και τα ζωντανά χρώματα των θηραϊκών τοιχογραφιών; Πώς συνδέονται με τον μινωικό πολιτισμό και τι μας αποκαλύπτουν για τον αρχαίο κόσμο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τάσος Σακελλαρόπουλος: «Ο στρατός και ο θρόνος ήταν οι ρίζες του κακού της Δικτατορίας»

Άκου την επιστήμη / Τάσος Σακελλαρόπουλος: «Ο στρατός και ο θρόνος ήταν οι ρίζες του κακού της Δικτατορίας»

Η εποχή μας και τα «φαντάσματα» του Μεσοπολέμου. Ο ιστορικός και υπεύθυνος των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, Τάσος Σακελλαρόπουλος μιλά στον Γιάννη Πανταζόπουλο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης πριν από έναν αιώνα

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Εγώ κουνιέμαι από τη θέση μου, η Σαντορίνη μόνον να μην κουνηθεί!»

Τον Αύγουστο του 1925 στα γραφεία των αθηναϊκών εφημερίδων καταφθάνουν τηλεγραφήματα που ανακοινώνουν έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης και περιγράφουν την αναστάτωση των κατοίκων του νησιού. Η ομάδα των dirty ’30s & late ’20s φέρνει στο σήμερα κάποια από τα ρεπορτάζ της εποχής.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S
Κωστής Τσικλητήρας

Σαν σήμερα / Κωστής Τσικλητήρας: Αυτή είναι η ζωή του κορυφαίου Ολυμπιονίκη

Σαν σήμερα, στις 10 Φεβρουαρίου 1913, πεθαίνει στην Αθήνα από «κεραυνοβόλο μηνιγγίτιδα» ο κορυφαίος, μαζί με τον Πύρρο Δήμα, Έλληνας Ολυμπιονίκης Κωστής Τσικλητήρας, κάτοχος τεσσάρων ολυμπιακών μεταλλίων.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Ακρωτήρι: Μια κοσμοπολίτικη, προϊστορική πόλη στην Σαντορίνη

Ιστορία μιας πόλης / Ακρωτήρι: Η πόλη που θάφτηκε κάτω από τις στάχτες του ηφαιστείου

Οι θηραϊκές τοιχογραφίες που ανακαλύφθηκαν στον προϊστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς θησαυρούς του Αιγαίου. Τι μαρτυρούν για την κοινωνία, τον πολιτισμό, την καθημερινή ζωή στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Το «φαρμακείο» της οικογένειας Χωματιανού και η ιατρική στην Αθήνα του 19ου αι

Ιστορία μιας πόλης / Το «φαρμακείο» της οικογένειας Χωματιανού και η ιατρική στην Αθήνα του 19ου αιώνα

Μια αθηναϊκή οικογένεια με ρίζες στο Βυζάντιο, η οποία άφησε το αποτύπωμά της στην υλική και άυλη κληρονομιά της πόλης μας κι ένα αντικείμενο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, το οποίο μας «μιλά» για την οικογένεια αλλά και την ιατρική κατά το 19ο αιώνα. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Γιώργο Νικολάου για το φαρμακείο της οικογένειας Χωματιανού.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ