Πριν από οκτώ χρόνια, ο διευθυντής ενός μικρού μουσείου στην Ολλανδία επιχειρούσε κάτι ακατόρθωτο: Ήθελε να δανειστεί κάθε σωζόμενο έργο στον κόσμο του Ιερώνυμου Μπος, ώστε να γιορτάσουν έτσι, την 500η επέτειο της γέννησής του, στη γενέτειρά του . Εδώ να σημειώσουμε ότι το μουσείο αυτό δεν είχε ούτε έναν πίνακα να δώσει ως αντάλλαγμα ή υπό μορφήν δανείου. Το μουσείο λέγεται Noordbrabants και βρίσκεται στο 's-Hertogenbosch της Ολλανδίας.
Ούτε στην πιο άγρια φαντασία δε μπορούσε κανείς να θεωρήσει το σχέδιο αυτό εφικτό. Τα περιζήτητα πολύτιμα έργα του Μπος, φιλοξενούνται σε μερικά από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, στο Πράδο, στο Λούβρο, στο Μετροπόλιταν. Τα πάνελς που έχουν σωθεί είναι 25. Ο Charles de Mooij κατάφερε να εξασφαλίσει 20 πίνακες και τρίπτυχα και αυτή θα είναι η μεγαλύτερη αναδρομική έκθεση του έργου του Ιερώνυμου Μπος που έχει γίνει ποτέ. Ποτέ άλλοτε και κανείς δεν κατόρθωσε να τα συγκεντρώσει σε μια ενιαία έκθεση. Ακόμα και ο ίδιος έμεινε εμβρόντητος όταν παρουσίασε το σχέδιο της επανένωσης των έργων του Μπος στην Ουάσιγκτον και εκείνοι δέχτηκαν, πρώτοι από όλους να τους δανείσουν το Death and the Miser.
Είναι ένας απαράμιλλος φόρος τιμής σε έναν καλλιτέχνη που γεννήθηκε ως Jheronimus van Aken στο 's-Hertogenbosch, και εκεί ζωγράφισε τα αριστουργήματά του. Είναι η έκθεση με την οποία κορυφώνονται οι εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμήν του πιο διάσημου τέκνου της. Η προετοιμασία της είναι μια περιπέτεια γνώσης και επιμονής. Πολλά από τα έργα αυτά δε θα μπορούσαν να ταξιδέψουν αν το ίδρυμα Γκετί δεν αναλάμβανε τις πολυδάπανες και χρονοβόρες εργασίες συντήρησης προκειμένου να καθαριστούν και να σταθεροποιηθούν τα δρύινα πάνελς των έργων.
Ο De Mooij είναι σήμερα το πρότυπο για το πώς άλλα μικρά μουσεία μπορούν να οργανώσουν μεγάλες εκθέσεις και με ένα τρόπο να κατορθώσουν να επιβιώσουν. Έπεισε την πόλη να χρηματοδοτήσει ένα σημαντικό διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα για τη ζωή και το έργο του διάσημου τέκνου της. Έπεισε το ίδρυμα Γκετί να συμπλεύσει με το σχέδιό του. Η Accademia της Βενετίας, το Μητροπολιτικό στη Νέα Υόρκη και η Εθνική Πινακοθήκη στην Ουάσιγκτον, το Λούβρο στο Παρίσι, το Πράδο στη Μαδρίτη έμαθαν πολλά για τα έργα μέσα από αυτό το πρότζεκτ της συντήρησης. Ο De Mooij, έπεισε την πόλη να μπεί στο παιχνίδι και στον πυρετό της έκθεσης. Τρισδιάστατες αναπαραστάσεις θα εκρήγνυνται μέσα από τα πεζοδρόμια ή θα κρέμονται από φανοστάτες οι μορφές των αγγέλων, των δαιμόνων, οι κολασμένων ψυχές, οι γοργόνες και τα ιπτάμενα ψάρια, οι μεθυσμένοι ιερείς, και οι λάγνες γυναίκες του Μπος θα περικυκλώσουν την πόλη. Περισσότερες εικόνες θα προβάλλονται κάτω από τις γέφυρες και στις σήραγγες του ποταμού και τα κανάλια, σε μια περιπέτεια, σαν κυνήγι θησαυρού που ονομάζεται “The Boat Trip of Heaven and Hell”. Το μουσείο αποφάσισε να είναι ανοιχτό επτά ημέρες την εβδομάδα, από τις 9πμ μέχρι τις 7μ.μ., για όλη τη διάρκεια της έκθεσης. Ισπανικά και τα ιταλικά έχουν προστεθεί στον κατάλογο των γλωσσών στα φυλλάδια της έκθεσης.
Ο Bosch ήταν διάσημος στη διάρκεια της ζωής του, φαινομενικά ένας απολύτως σεβαστός Ρωμαιοκαθολικός πολίτης της μικρής, ευημερούσας πόλης όπου γεννήθηκε το 1450 και πέθανε το 1516. Ήταν παντρεμένος, και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην μια μεριά της πλατείας όπου βρισκόταν το σπίτι του, την οποία διέσχιζε καθημερινά για να πάει στο στούντιό του, περίπου εκατό μέτρα μακριά. Γεννήθηκε σε μια οικογένεια όπου ο παππούς του, ο πατέρας του, οι θείοι, ανίψια και ήταν όλοι ζωγράφοι. Παρόλο που τον περιέγραψαν ως τον «ζωγράφο του διαβόλου» αγαπήθηκε για αιώνες από όλους του καλλιτέχνες του κόσμου. Και μέχρι σήμερα παραμένει μεγάλο μυστήριο, το πώς αυτές οι εικόνες κατέκλυζαν την φαντασία και το μυαλό του.
Μερικά από τα έργα του Μπος βρίσκονται σε πολύ κακή κατάσταση. Η παραμικρή μετακίνησή τους είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Ο De Mooij ήξερε από την αρχή ότι πολύ δύσκολα το Prado θα έστελνε το πιο διάσημο έργο του καλλιτέχνη, το The Garden of Earthly Delights. Αντ΄ αυτού το Prado έστειλε το The Haywain, έργο που θα αφήσει την Ισπανία για πρώτη φορά σε 450 χρόνια. Ανάμεσα στα έργα που θα εκτεθούν είναι τα: Haywain και The Temptation of St. Anthony από το Πράδο της Μαδρίτης, the Ship of Fools από το Λούβρο, the Death and the Miser από την National Gallery of Art, στην Ουάσιγκτον, The Hermit Saints από την Gallerie dell' Accademia στη Βενετία.
Η επαναστατική και εξαιρετικά ευφάνταστη οπτική γλώσσα του Μπος περιγράφει τυπικά τέρατα, διαβολικά στοιχεία, αγγέλους και αγίους σε καμβάδες γεμάτους ψευδαισθήσεις και παραισθήσεις, αντιπροσωπεύοντας με αμίμητο τρόπο τα μεγάλα ζητήματα της εποχής του: τον πειρασμό και την αμαρτία και την τελική κρίση. Χαρακτηρίστηκε ως «επινοητής τεράτων και χιμαιρικών οπτασιών.» Τα έργα του δημιουργήθηκαν γύρω στο 1500, στην μετάβαση από τον μεσαίωνα προς την Αναγέννηση και αντικατοπτρίζουν μυστηριωδώς τη σχέση μεταξύ του ατόμου του περιβάλλοντος και του δημιουργού τους. Είναι ο πιο σημαντικός καλλιτέχνης της εποχής του.
Το μικρό μουσείο Het Noordbrabants έχει κάθε λόγο να γιορτάζει. Η προπώληση των εισιτηρίων της έκθεσης που θα ανοίξει τον Φεβρουάριο, ξεκινά τον Δεκέμβριο. Η προετοιμασία της έκθεσης άρχισε το 2007. Πρόκειται για ένα γεγονός με παγκόσμια σημασία. Παράλληλα, μια ομάδα διεθνών εμπειρογνωμόνων, έχουν περάσει τα τελευταία έξι χρόνια τεκμηριώνοντας συστηματικά και εντατικά σχεδόν το σύνολο του έργου του Bosch σε όλο τον κόσμο, κάτι που δεν έχει γίνει ποτέ πριν. Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων στην πόλη περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα εκδηλώσεων. Ο δήμος και το μουσείο με το δυσπρόφερτο όνομα θα μπει στο παγκόσμιο λεξικό της τέχνης. Το 2007 ήταν το τρελό στοίχημα ενός και μόνου ανθρώπου του Charles de Mooij. Σήμερα έχουν κάθε λόγο να γράφουν παντού:Welcome home, Hieronymus!
σχόλια