Ήταν μια όμορφη μέρα και τίποτα δεν προμήνυε αυτό που θα συνέβαινε στις 27 Μαρτίου του 1977 στην Τενερίφη. Μια σφοδρή, μοιραία σύγκρουση μεταξύ δύο γιγαντιαίων Boeing 747 κατά τη διάρκεια της τροχοδρόμησης στον αεροδιάδρομο του αεροδρομίου Los Rodeos (γνωστό σήμερα ως Βόρειο Αεροδρόμιο της Τενερίφης).
Πρόκειται για το πιο πολύνεκρο δυστύχημα στην ιστορία της αεροπλοΐας, με 583 νεκρούς το οποίο ουσιαστικά ήταν τροχαίο δυστύχημα. Οι αλλεπάλληλες συμπτώσεις οδήγησαν δύο από τα πιο ασφαλή αεροσκάφη σε μια μοιραία πρόσκρουση, βυθίζοντας εκατοντάδες οικογένειες στο πένθος.
Το Boeing 747-121 της PanAm, εκτελούσε πτήση τσάρτερ από το Λος Άντζελες στο Λας Πάλμας, και ήταν στον αέρα για οκτώ ώρες. 396 άνθρωποι βρίσκονταν μέσα στο αεροσκάφος από τους οποίους οι 16 ήταν πλήρωμα.
Ο Κυβερνήτης ήταν ιδιαίτερα ενοχλημένος, καθώς δε μπορούσε να προσγειωθεί στο Λας Πάλμας, εξαιτίας της έκρηξης μιας βόμβας δύο ώρες νωρίτερα. Το 747 έπρεπε να προσγειωθεί στην Τενερίφη, 70 χιλιόμετρα δυτικά του Λας Πάλμας. Ο κυβερνήτης και οι επιβάτες ήταν δυσαρεστημένοι με την εξέλιξη αυτή, ωστόσο δεν είχαν άλλη επιλογή.
Τότε ήταν η στιγμή που ο ελεγκτής πάγωσε, αφού είχε έντονες αμφιβολίες για το πόσο οι οδηγίες του είχαν ακουστεί καθαρά. Το αεροσκάφος της KLM άρχισε να τροχοδρομεί και να ανεβάζει ταχύτητα για την απογείωση. Μόλις το είδε ο κυβερνήτης του αεροπλάνου της Pan-Am που βρισκόταν σταματημένο στον διάδρομο, προσπάθησε να βγάλει το Boeing στην 4η έξοδο, ωστόσο ήταν πολύ αργά.
Στις 14:15, η πτήση 1736 της PanAm έκανε την τελική προσέγγιση στο διάδρομο 30 του αεροδρομίου Λος Ροντέος στην Τενερίφη. Η προσγείωση ήταν ομαλή, αλλά ο καπετάνιος παρατήρησε μεγάλο αριθμό αεροσκαφών στο αεροδρόμιο.
Πολλά αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένου ενός Boeing 747-206B από την KLM, είχαν προσγειωθεί εκεί μετά το κλείσιμο του αεροδρομίου του Λας Πάλμας. Το μικρό αεροδρόμιο της Τενερίφης ήταν πλέον γεμάτο.
Η PanAm 747 κλήθηκε να σταθμεύσει στην τέταρτη θέση, πίσω από το αεροσκάφος 747 της KLΜ το οποίο είχε προσγειωθεί 45 λεπτά νωρίτερα και στο οποίο επέβαιναν 248 επιβάτες, μεταξύ των οποίων 14 μέλη του πληρώματος.
Ο κυβερνήτης της ΚLM ήταν νευρικός. Η πολύ αυστηρή ολλανδική ρύθμιση απαγόρευε στο πλήρωμα να υπερβαίνει την ποσόστωσή του σε ώρες πτήσης. Σε περίπτωση που το αεροπλάνο δεν απογειωνόταν σύντομα, ο κυβερνήτης και η KLM θα είχαν σοβαρό πρόβλημα.
Στις 14:30 ήρθαν τα καλά νέα: ο πύργος ελέγχου στην Τενερίφη ενημέρωσε όλα τα αεροσκάφη που ήταν στο έδαφος ότι το αεροδρόμιο του Λας Πάλμας είχε μόλις ανοίξει. Ο ελεγκτής μάλιστα είπε στον κυβερνήτη της Panam ότι, προκειμένου να να γίνει πιο γρήγορα η απογείωση, θα μπορούσε να πάει ακριβώς πίσω από το αεροσκάφος της KLM. Ο κυβερνήτης της Panam συμφώνησε.
Ο καιρός όμως επιδεινώθηκε και βαριά ομίχλη κάλυψε σε πολύ σύντομο διάστημα όλο το αεροδρόμιο. Η ορατότητα μειώθηκε σε μερικές εκατοντάδες μέτρα. Στις 16:51, η KLM 747, ξεκίνησε τους κινητήρες. Στις 16:52, ο κυβερνήτης της Panam ζήτησε και αυτός άδεια για την εκκίνηση κινητήρων του. Η απάντηση του πύργου ελέγχου ήταν ως εξής:
16:52 (Τενερίφη πύργος ελέγχου) - PanAm 1736, έχετε άδεια να ξεκινήσετε. Αναφέρετε ότι είστε έτοιμοι για τροχοδρόμηση. Για την ενημέρωσή σας, θα πρέπει να πάτε πίσω από το 747 της KLM και να εξέλθετε από το διάδρομο στην τρίτη έξοδο στα αριστερά σας.
Ως εκ τούτου, τα δύο Boeing 747 θα έπρεπε να πάνε πίσω 3.400 μέτρα στο διάδρομο, σε χαμηλή ταχύτητα. Το αεροσκάφος της KLM θα έφτανε στο τέλος του διαδρόμου, θα έκανε μια στροφή 180 μοιρών και θα ανέφερε ότι ήταν έτοιμο για απογείωση.
Το αεροπλάνο της PanAm θα έβγαινε από το διάδρομο στην τρίτη έξοδο, προκειμένου να ανοίξει το δρόμο για το αεροσκάφος της KLM. Αυτό θεωρήθηκε ως η πιο απλή λύση σε σχέση με τη βαριά κυκλοφορία στο αεροδρόμιο.
Το ολλανδικό 747 έλαβε το οk ετοιμαστεί, αλλά όχι να απογειωθεί. Ωστόσο ο κυβερνήτης ήταν τόσο βιαστικός, που ξεκίνησε την προώθηση του γκαζιού, έχοντας ξεχάσει ότι το άλλο αεροσκάφος ήταν ακόμη σε τροχοδρόμηση στον διάδρομο.
Ακολουθεί ο διάλογος του Πύργου Ελέγχου με την πτήση της PanAm
17:01:57 (PanAm first officer) – Tenerife the Clipper one seven three six.
17:02:01 (Tenerife control tower) – Clipper one seven three six Tenerife.
17:02:03 (PanAm first officer) – Ah. We were instructed to contact you and also to taxi down the runway, is that correct?
17:02:08 (Tenerife control tower) – Affirmative, taxi into the runway and -ah leave the runway third, third to your left.
17:02:16 (PanAm first officer) – Third to the left, OK.
H φασαρία ωστόσο στον Πύργο ελέγχου δυσκόλευε πάρα πολύ το πλήρωμα να καταλάβει τις οδηγίες.
17:02:18 (Mecanician) – Third he said?
17:02:19 (Captain) – Three?
17:02:21 (Tenerife control tower) – -ird one to your left.
17:02:22 (Captain) – I think he said first.
17:02:26 (First officer) – I'll ask him again.
17:02:32 (First officer) – Left turn.
17:02:33 (Captain) – I don't think they have take-off minimums anywhere right now.
17:02:39 (Captain) – What really happened over there today?
17:02:41 (PanAm employee) – They put a bomb (in) the terminal, Sir, right where the check-in counters are.
17:02:46 (Captain) – Well we asked them if we could hold and -uh- I guess you got the word, we landed here.
Αμέσως μετά ξεκίνησε η επικοινωνία του Πύργου ελέγχου με το πλήρωμα της KLM jumbo.
17:02:50 (Tenerife control tower to KLM 747) – KLM four eight zero five how many taxiway -ah- did you pass?
17:02:55 (KLM 4805) – I think we just passed charlie four (fourth one) now.
17:02:59 (Tenerife control tower) – O.K. ... at the end of the runway make one eighty and report -ah- ready -ah- for ATC clearance.
Και τα δύο αεροσκάφη πήγαιναν πίσω στον αεροδιάδρομο όπως είχε προγραμματιστεί, ωστόσο το Boeing της PanAm το πρόλαβε η ομίχλη με αποτέλεσμα να κρυφτεί και να μην έχει ορατότητα προς τις εξόδους. Νωρίτερα ωστόσο ο Πύργος ελέγχου είχε επιβεβαιώσει ότι το αμερικανικό αεροσκάφος θα έβγαινε στην τρίτη έξοδο.
17:03:48 (Tenerife control tower) – ...er seven one three six report leaving the runway.
17:04:59 (Tenerife control tower) – -m eight seven zero five and clipper one seven ... three six, for your information, the centre line lighting is out of service.
Κι άλλα άσχημα νέα: Το αεροσκάφος της PanAm μόλις είχε προσπεράσει την τρίτη έξοδο, χωρίς το πλήρωμα να το αντιληφθεί. Είχαν δει την πρώτη, δεν είδαν ποτέ τη δεύτερη, προχώρησαν και προσπέρασαν την τρίτη νομίζοντας ότι είναι η δεύτερη και τώρα κατευθύνονταν προς την τέταρτη, θεωρώντας ότι είναι η τρίτη έξοδος.
Στο μεταξύ το ολλανδικό Boeing είχε φτάσει στο τέλος του διαδρόμου και ετοιμαζόταν για την στροφή των 180 μοιρών. Η ομίχλη είχε αρχίσει να διαλύεται και η ορατότητα αυξήθηκε στα 700 μέτρα. Αυτή ήταν μια ευκαιρία που ο κυβερνήτης της KLM δεν ήταν ήθελε να χάσει.
17:05:45 (First officer to the control tower) – Uh, the KLM ... four eight zero five is now ready for take-off ... uh and we're waiting for our ATC clearance.
17:05:53 (Tenerife control tower) – KLM eight seven zero five uh you are cleared to the Papa Beacon climb to and maintain flight level nine zero right turn after take-off proceed with heading zero four zero until intercepting the three two five radial from Las Palmas VOR.
17:06:09 (KLM first officer) – Ah roger, sir, we're cleared to the Papa Beacon flight level nine zero, right turn out zero four zero until intercepting the three two five and we're now (at take-off ??).
Το ολλανδικό 747 έλαβε το ok ετοιμαστεί, αλλά όχι να απογειωθεί. Ωστόσο ο κυβερνήτης ήταν τόσο βιαστικός, που ξεκίνησε την προώθηση του γκαζιού, έχοντας ξεχάσει ότι το άλλο αεροσκάφος ήταν ακόμη σε τροχοδρόμηση στον διάδρομο.
17:06:13 (Captain) – We gaan. (We're going)
17:06:19 (Tenerife control tower) – OK
Ο κυβερνήτης της PanAm μιλούσε ταυτόχρονα:
17:06:19 (PanAm first officer) – No .. eh...
Τότε ήταν η στιγμή που ο ελεγκτής πάγωσε, αφού είχε έντονες αμφιβολίες για το πόσο οι οδηγίες του είχαν ακουστεί καθαρά. Το αεροσκάφος της KLM άρχισε να τροχοδρομεί και να ανεβάζει ταχύτητα για την απογείωση.
Μόλις το είδε, ο κυβερνήτης του αεροπλάνου της Pan-Am, που βρισκόταν σταματημένο στον διάδρομο, προσπάθησε να βγάλει το Boeing στην 4η έξοδο, ωστόσο ήταν πολύ αργά.
Το αεροσκάφος της KLM εμβόλισε με την απίστευτη σφοδρότητα των 270 χλμ/ώρα το Boeing Της PanAm και τα δύο αεροσκάφη έγιναν παρανάλωμα του πυρός. Κανείς δεν επέζησε από το ολλανδικό αεροσκάφος, ενώ 258 από τους επιβαίνοντες σκοτώθηκαν, 61 τραυματίστηκαν και μόλις 61 διασώθηκαν από την αμερικανική πτήση.
Τα αίτια του δυστυχήματος που συγκλόνισε όλο τον πλανήτη, ανέλαβε να διαλευκάνει η Ισπανική Πολιτική Αεροπορία, με τη συνδρομή Αμερικανών και Ολλανδών εμπειρογνωμόνων.
Σύμφωνα με τις έρευνες, ο πιλότος της KLM απογειώθηκε χωρίς την έγκριση του πύργου ελέγχου, παρανοώντας τις εντολές του. Στην αρχή οι Ολλανδοί εμπειρογνώμονες προσπάθησαν να ρίξουν το φταίξιμο στον πύργο ελέγχου, αλλά στο τέλος η KLM ανέλαβε ολοκληρωτικά την ευθύνη και αποζημίωσε τους συγγενείς των θυμάτων.
Η ICAO μετά το τραγικό δυστύχημα καθιέρωσε μια σειρά μέτρων, για την αποφυγή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον.
Μερικά από τα πιο σημαντικά ήταν η καθιέρωση τυποποιημένης φρασεολογίας μεταξύ πύργου ελέγχου και κυβερνήτη του αεροσκάφους και η ενθάρρυνση των μελών του πληρώματος να εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους προς τον κυβερνήτη, όσον αφορά θέματα ασφάλειας της πτήσης.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο LIFO.gr το 2015 από την Α. Κολοβού. © LIFO 2015
