Έχουν υποστεί φθορές από συγκρούσεις, δακρυγόνα και καπνούς, τα έχουν βανδαλίσει, τα έχουν βάψει σε διάφορα χρώματα (πρόσφατα το ένα το έκαναν ροζ), έχουν περάσει σοβαρές περιπέτειες, τα έχουν απομακρύνει από το βάθρο τους για να τα συντηρήσουν (και έγινε χαμός επειδή ορφάνεψε η πλατεία), έχουν αγαπηθεί όσο λίγα αγάλματα αυτής της πόλης, έχουν γίνει σύμβολο μιας ολόκληρης περιοχής και μάρτυρες αμέτρητων γεγονότων -που μπορούν να γεμίσουν τόμους στην καταγραφή της ιστορίας της πλατείας Εξαρχείων. Οι «Τρεις Έρωτες» στέκονται στη θέση τους στο κέντρο της πλατείας από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, για περισσότερα από εκατό χρόνια, (από το 2009 αγναντεύουν τις γύρω πολυκατοικίες από λίγο ψηλότερο βάθρο για να είναι δυσκολότερο να γίνουν στόχος βανδαλισμού). Δεν ξέρω γιατί ονομάστηκαν «έρωτες», ίσως επειδή πάντα συνδέονταν με τη ρομαντική πλευρά της πλατείας, στη βάση τους έχουν γίνει άπειρα ερωτικά ραντεβού κι έχουν γεννηθεί ένα σωρό σχέσεις, ίσως επειδή είναι από τα πιο όμορφα αγάλματα της Αθήνας –κι ας μην πρόκειται ακριβώς για άγαλμα. Στην πραγματικότητα είναι ένας ορειχάλκινος φανοστάτης, ένας μεταλλικός στύλος που τον στολίζει μια σύνθεση από τρία αγοράκια που περιστρέφονται γύρω του (τρεις ολόσωμες παιδικές φιγούρες ύψους 1,30 μ., με στεφάνια στα μαλλιά). Στα χέρια τους κρατούν το πρώτο ένα αγγείο, το άλλο ένα έγχορδο μουσικό όργανο και το τρίτο ένα κοχύλι, ενώ ανάμεσά τους περιπλέκεται πολύπτυχο ύφασμα, καλύπτοντας ταυτόχρονα τα γυμνά σημεία τους. Την μπαρόκ σύνθεση συμπληρώνουν φυτικά διακοσμητικά και επαναλαμβανόμενα κυκλικά θέματα. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς τοποθετήθηκαν στην πλατεία και κανείς δεν μπορεί να επιβεβαιώσει ποιος τα έχει φτιάξει. Χαμηλά στη μεταλλική βάση του γλυπτού υπάρχει η υπογραφή: A. DURENNE / Fondeur à Paris, δεν δηλώνει όμως το όνομα του καλλιτέχνη, αλλά του χυτηρίου που κατασκευάστηκαν. Το υλικό που είναι φτιαγμένα είναι ένα κράμα χαλκού, ενώ –σύμφωνα με την κ. Ζέττα Αντωνοπούλου που έχει κάνει μια εξαιρετική μελέτη για τα γλυπτά της Αθήνας (Τα Γλυπτά της Αθήνας, Υπαίθρια Γλυπτική 1834-2004, Εκδόσεις Ποταμός)- «δεν αποκλείεται και η χρήση χυτοσιδήρου σε κάποια τμήματα».
«Πρόκειται για έργα φιλοτεχνημένα στη Γαλλία» γράφει. «Η γνησιότητα της υπογραφής του χαλκοχύτη A. DURENNE στη μεταλλική βάση των φανοστατών, θα πρέπει να εξεταστεί. [Το χυτήριο του Antoine Durenne (1822-1895), στο Sommevoire, λειτούργησε από το 1855. Ειδικευόταν στη χύτευση γλυπτών και διακοσμητικών έργων τέχνης]. Στην περίπτωση που είναι γνήσια, η χρονολογία κατασκευής τους τοποθετείται μετά το 1900, καθώς παλιότερα το χυτήριο δούλευε αποκλειστικά με χυτοσίδηρο. Σημειώνουμε επίσης την ομοιότητα των μεταλλικών φανοστατών, ως προς τη θεματολογία και την μπαρόκ τεχνοτροπία, με τους γιγάντιους μεταλλικούς φανοστάτες που βρίσκονται στη γέφυρα του Αλεξάνδρου στο Παρίσι (Pont Alexandre III)». Εκτός από πιο μικρά, εδώ είναι και πιο σεμνά, στο Παρίσι είναι εντελώς γυμνά.
Το αξιοπερίεργο είναι ότι δεν είναι οι μόνη τριάδα από «έρωτες» στην περιοχή. Ένα παρόμοιο ορειχάλκινο «δίδυμο» άγαλμα (αλλά όχι ακριβώς το ίδιο), υπάρχει στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου στην Κυψέλη, και αυτό φανοστάτης με τρία αγοράκια ίδιου ύψους, μόνο που οι παιδικές φιγούρες εδώ κρατούν ένα κύπελλο, ένα κλαδί και ένα κέρας. Ο φανοστάτης της πλατείας Εξαρχείων καταλήγει σε πέντε στρογγυλά φωτιστικά. Από την κατασκευή του φανοστάτη στην Κυψέλη φαίνεται ότι και αυτός κατέληγε κάποτε σε πέντε φωτιστικά, παρόλο που σήμερα έχει τέσσερα. Είναι άγνωστο πότε απομακρύνθηκε το κεντρικό που λείπει, σίγουρα έγινε πριν τη δεκαετία του ’30, γιατί σε όλες τις φωτογραφίες μετά το 1930 εμφανίζεται με τέσσερα. Στη σκηνή του 1959 από τον Ηλία του 16ου του Αλέκου Σακελλάριου με τον Χατζηχρήστο και τον Βέγγο που φαίνεται το άγαλμα, είναι όπως και σήμερα.
Έχουν στη βάση τους την ίδια στάμπα, A. DURENNE, PARIS.
Κάπου βρήκα ότι τα παρέλαβαν μαζί το 1909 και τοποθετήθηκαν σε διαφορετικά σημεία, αλλά κανείς δεν μπορεί να το επιβεβαιώσει.
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι είναι μάλλον το τελευταίο «σήμα κατατεθέν» που έχει απομείνει σε κάθε πλατεία και σίγουρα είναι από τα πιο όμορφα γλυπτά της Αθήνας. Αν δεν τα έχεις δεις από κοντά, αξίζουν μια επίσκεψη.
