ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΑΣΧΑ (5 Μαΐου) σημαδεύτηκε από το χαμό του μπασίστα, κιθαρίστα και τραγουδιστή των Socrates Αντώνη Τουρκογιώργη. Όμως, την ίδια μέρα θα μαθαίναμε και για τον θάνατο ενός ακόμη μεγάλου τραγουδιστή της ελληνικής ποπ και του ροκ, του Γιώργου Πετρίδη.
Υπάρχουν αρκετοί που πιστεύουν πως ο Πετρίδης δεν ήταν απλώς ένας από τους πρώτους πολύ σπουδαίους τραγουδιστές της ελληνικής ποπ, αλλά ταυτοχρόνως και ένας από τους μεγαλύτερους. Και δεν έχουν άδικο, υπό την έννοια πως ο Πετρίδης είχε κάνει «όνομα» πριν ακόμη και από τον Ντέμη Ρούσσο και σχεδόν ταυτόχρονα με τον Τάσο Παπασταμάτη.
Μέσα στο 1967, και πάντως μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, ο Πετρίδης θα περνούσε ακόμη από τους Σέττε Αμίτσι και τους Charms, για ένα φεγγάρι –πιθανώς να εμφανίστηκε με τους Σέττε Αμίτσι πριν πάει στους We Five και με τους Charms αφότου έφυγε από ’κείνους–, πριν καταλήξει στους Idols, τον Σεπτέμβριο εκείνης της χρονιάς.
Τον Πετρίδη τον συναντάμε κατά πρώτον στους Blue Birds, ένα νεανικό συγκρότημα από τον Πειραιά, το οποίο τον Οκτώβριο του 1965 κυκλοφορεί το δεύτερο 45άρι του με το φοβερό γκαράζ τραγούδι “Julie” (σύνθεση του Σωκράτη Αρδαβάνη). Το τραγούδι χρωστούσε πολλά στην ερμηνεία του Πετρίδη, με τα πολύ καλά για την εποχή αγγλικά, που με την πληθωρική φωνή του (αν και πιτσιρικάς ακόμη, μαθητής Γυμνασίου) δημιουργεί ένα από τα πρώτα σπουδαία τραγούδια της (αγγλόφωνης) ελληνικής ποπ.
Φυσικά θα έλεγε και άλλα ωραία τραγούδια με τους Blue Birds ο Πετρίδης, όπως τα “Just remember”, “Sweet Polly”, “Fancy”, “Waiting” (στα περισσότερα ήταν συνδημιουργός), ενώ θα ξέσκιζε και το “Out of time” των Rolling Stones, δίνοντας, για μιαν ακόμη φορά, μία υπέροχη ερμηνεία.
The Blue Birds - Julie
Αυτά όλα έως τον Φλεβάρη του 1967, γιατί εκείνον τον μήνα ο Πετρίδης θα αφήσει τους Blue Birds, για τους We Five, παίρνοντας τη θέση του Ντέμη Ρούσσου. Μάλιστα, οι We Five, με τον Πετρίδη ως τραγουδιστή, θα βρίσκονταν και στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, στις 17 Απριλίου 1967, παίζοντας σαπόρτ (μαζί με άλλους) στο live των Rolling Stones.
Μέσα στο 1967, και πάντως μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, ο Πετρίδης θα περνούσε ακόμη από τους Σέττε Αμίτσι και τους Charms, για ένα φεγγάρι –πιθανώς να εμφανίστηκε με τους Σέττε Αμίτσι πριν πάει στους We Five και με τους Charms αφότου έφυγε από ’κείνους–, πριν καταλήξει στους Idols, τον Σεπτέμβριο εκείνης της χρονιάς. Και θα ήταν οι Idols το γκρουπ, μέσω του οποίου θα απογείωνε τη φήμη του ως τραγουδιστής, καθώς τα τρία 45άρια τους από το 1968, θα ήταν όλα επιτυχημένα. Τα δισκάκια αυτά ήταν τα:
• You only live twice / I see the light – Pan-Vox PAN 6100 – 1968
• Το τελευταίο μας πάρτυ (The last waltz) / Ξαφνικά μ’ αγαπάς (Suddenly you love me) – Pan-Vox PAN 6105 – 1968
• Τρικυμία στην καρδιά μου (La tempesta) / Να σε δω ξανά (The days go by) – Pan-Vox PAN 6128 – 1968
Οι επιτυχίες αναγνωρίζονται αμέσως. Λέμε για τα: «Το τελευταίο μας πάρτυ», διασκευή στο “The last waltz” (1967) που είχε πει ο Engelbert Humperdinck, «Ξαφνικά μ’ αγαπάς», διασκευή στο “Suddenly you love me” (που είχαν πει ο Ιταλός Riccardo Del Turco, οι Βρετανοί Tremeloes και ο Γαλλο-αμερικανός Joe Dassin) και βεβαίως για το «Τρικυμία στην καρδιά μου», δηλαδή τη διασκευή τους στο “La tempesta” του Βραζιλιάνου Roberto Carlos.
Αν παρατηρήσεις τα Tops του 1968, που δημοσιεύονταν στο περιοδικό «Μοντέρνοι Ρυθμοί» θα δεις πως, την άνοιξη του ’68, επιτυχία είχε κάνει ακόμη και το αγγλόφωνο “I see the light” (των Five Americans, που είχαν διασκευάσει και οι Βρετανοί Simon Dupree and The Big Sound), παρότι δεν θα έμπαινε στην 30άδα του ελληνικού Top-50, που περιλάμβανε φυσικά και όλα τα ξένα τραγούδια της εποχής (δηλαδή ο συναγωνισμός ήταν σκληρός).
Επίσης παρατηρείς πως στο Top-50 του «τελευταίου» τεύχους των Μ.Ρ. (#110, 8 Οκτ. 1968), που έχει εξώφυλλο τους Idols (ως «θριαμβευταί του 1968» στο σχετικό δημοψήφισμα), δεν υπάρχει ούτε ένα τραγούδι τους εκεί (στο Top), ενώ στο τεύχος #111 (21 Φεβ. 1969), που είναι ταυτοχρόνως και το πρώτο του περιοδικού «Ο Κόσμος του Τραγουδιού», βλέπουμε το «Ξαφνικά μ’ αγαπάς» στη θέση 12.
IDOLS - Ξαφνικά Μ' αγαπάς
Tops θα αρχίσουν να δημοσιεύονται και πάλι στο περιοδικό «Μοντέρνο Τραγούδι και Τηλεόρασις» από τον Ιούνιο του 1969 και μετά, οπότε στο Top-30 του περιοδικού από τον Αύγουστο του ’69, βλέπουμε το «Τρικυμία στην καρδιά μου» να μπαίνει κατ’ ευθείαν στη θέση 21, για να φθάσει έως τη θέση 10 στο Top-30 του τεύχους Σεπτεμβρίου 1969.
Προφανώς το «Τρικυμία στην καρδιά μου» (με τους ωραίους ελληνικούς στίχους του Αθανάσιου Τσόγκα) υπήρξε η μεγαλύτερη επιτυχία των Idols. Ποιοι αποτελούσαν τότε το γκρουπ; Έξι άτομα: o Αντώνης Γιούλης κιθάρα, ο Νότης Λαλαΐτης όργανο, ο Ντίνος Παπαβασιλείου πιάνο, ο Μανώλης Καβουκλής μπάσο, ο Βασίλης Κωνσταντινίδης ντραμς και βεβαίως ο Γιώργος Πετρίδης στο τραγούδι, που σφράγιζε με τις ερμηνείες του ό,τι έβγαζαν οι Idols εκείνη την εποχή.
The Idols - Τρικυμία στη καρδιά μου
Θα πρέπει να σημειωθεί πως η επιτυχία των Idols, το 1968-69, συμπίπτει με μια «κατεύθυνση» (πείτε την και φάμπρικα ή και μανιέρα), που ερχόταν από τις εταιρείες, βάσει της οποίας τα ελληνικά συγκροτήματα θα έπρεπε να διασκευάζουν ξένες επιτυχίες, με ελληνικά λόγια των γνωστών στιχουργών, που ασχολούνταν με το ζήτημα (Τσόγκας, Ελληναίος, Τσερώνης κ.ά.). Αυτό μπορεί να έδειχνε την αξία των συγκροτημάτων, καθώς τα παιξίματά τους ήταν σχεδόν πάντα φοβερά, εφάμιλλα ή και καλύτερα ακόμη σε σχέση με εκείνα των ξένων γκρουπ, αλλά από την άλλη έβαζε εμπόδια στη δική τους δημιουργική διάθεση.
Έτσι, πολλά γκρουπ είτε στη δισκογραφία είτε στα live (σε κλαμπ, θέατρα, κινηματογράφους κ.λπ.) αναλώνονταν στο να παίζουν, κυρίως, διασκευές. Δεν ξέρω τι περιθώρια είχαν οι Idols, για να αλλάξουν τη μοίρα τους – η ουσία είναι, πάντως, πως στη δισκογραφία δεν το κατάφεραν. Το λέω, γιατί ιδέες υπήρχαν, όπως θα δείτε και στη συνέχεια...
Το καλοκαίρι του ’69 ο Γιώργος Πετρίδης «υπηρετεί την πατρίδα» και όπως διαβάζουμε σ’ ένα ειδησάριο του περιοδικού «Μοντέρνο Τραγούδι και Τηλεόρασις» (τεύχος #293, Σεπτ. 1969) εκείνη την εποχή ο χαρισματικός τραγουδιστής εμφανιζόταν, ως guest-singer, σε νεανικό κέντρο της Θεσσαλονίκης (πόλη στην οποία έκανε τη θητεία του). Λογικό λοιπόν οι Idols να αναζητήσουν νέα φωνή, που θα την έβρισκαν στον Λάζαρο Παπαγεωργίου (πρώην μέλος των Θεσσαλονικέων Pacifics και άλλων γκρουπ).
Με τον Παπαγεωργίου σαν τραγουδιστή οι Idols θα ηχογραφήσουν κι άλλες διασκευές, με καλύτερη όλων εκείνη στο τραγούδι “Lei mi diceva” των Ιταλών New Trolls, ως «Ένα κορίτσι μου ’χε πει» (είναι πασίγνωστο το σχετικό κλιπ από την ταινία «Το Στραβόξυλο» σε σκηνοθεσία Ορέστη Λάσκου), κάνοντας επιτυχία με τα «Σου ’δωσα την αγάπη μου», «Τα χρόνια περνούν» κ.λπ. Με τραγουδιστή τον Παπαγεωργίου, εξάλλου, θα ηχογραφηθεί και το μοναδικό LP εκείνης της φάσης των Idols, για την Pan-Vox, σε συνεργασία με το περιοδικό «Φαντάζιο», που θα τους είχε και στο εξώφυλλό του στο τεύχος #39 (25 Νοε. 1969).
Το χειμώνα του 1970-71, και πάντα με τραγουδιστή τον Παπαγεωργίου, οι Idols, με εντελώς χίπικη εμφάνιση (έχοντας και τον Τζίμη Τζιμόπουλο στα ντραμς, που ήταν παλαιότερο μέλος τους, παίρνοντας, τώρα, τη θέση του στρατευμένου Κωνσταντινίδη) κάνουν φοβερές εμφανίσεις, όπως λένε οι μαρτυρίες δηλαδή, στο κλαμπ Piper (Φιλελλήνων και Νικοδήμου 1), έχοντας κατακτήσει ένα απίστευτο εκτελεστικό επίπεδο.
Έτσι, όταν ο Πετρίδης θα ολοκληρώσει τη θητεία του, επιστρέφοντας στους Idols, στο τέλος της άνοιξης του ’71, θα βρει το συγκρότημα σε μεγάλα κέφια – και βασικά, με τη φωνή του θα απογειώσει το πιο απαιτητικό ρεπερτόριό τους, που τώρα το αποτελούσαν τραγούδια των Graham Nash (“Chicago”), José Feliciano (“Come down Jesus”), Raiders (“Indian reservation”), Wilson Pickett (“Engine number 9”), Bill Withers (“Ain’t no sunshine”) κ.λπ., κάποια εκ των οποίων θα έβλεπαν για πρώτη φορά το φως της δισκογραφίας το 1977, σ’ ένα LP της Charter (Κώστας Γιαννίκος-Νίκος Μαστοράκης), όταν οι Idols πλέον δεν θα υπήρχαν σαν σχήμα.
Περιττό να πω πως αυτές οι διασκευές είναι ανάμεσα στις καλύτερες που έγιναν ποτέ από ελληνικό συγκρότημα σε ξένα τραγούδια, αφού ήταν εφάμιλλες ή και ανώτερες των πρωτότυπων! Αν, τότε, οι Idols με τον Γιώργο Πετρίδη (που υπήρξε περαιτέρω ο καλύτερος Έλληνας «μαύρος» τραγουδιστής – τραγουδιστής δηλαδή, που μπορούσε να ερμηνεύσει τέλεια soul και funk ρεπερτόριο) μπορούσαν να βγάλουν προς τα έξω δικό τους υλικό, τότε είναι σίγουρο πως θα έπαιζαν χωρίς αντίπαλο...
The Idols - Indian reservation
Τον Ιούνιο του 1971 ο Γιώργος Πετρίδης έχει επανακάμψει και γι’ αυτό θα έδινε μια συνέντευξη στον Γιάννη Πετρίδη, για το περιοδικό «Επίκαιρα». Τα βασικά σημεία εκείνης της κουβέντας είναι τα ακόλουθα:
— Γιατί, Γιώργο, επιστρέφεις στους Idols και δεν συνεχίζεις σαν σόλο τραγουδιστής, που ίσως θα σε συνέφερε από πλευράς προβολής;
Βασικά επανέρχομαι στους Idols, γιατί πιστεύω ότι είναι ένα από τα καλύτερα ελληνικά συγκροτήματα – ίσως το πρώτο. Μόνο με τους Idols μπορώ να ταιριάξω και να έχω απόδοση 100%. Εξάλλου με ενδιαφέρει και η ποιότητα.
— Πολλοί, που μετέχουν στα νέα ελληνικά συγκροτήματα υποστηρίζουν ότι τα παλιά ελληνικά γκρουπ, συμπεριλαμβανομένων και των Idols, είναι πια ξεπερασμένα. Τι θα είχες να μου πεις γι’ αυτό; Έχεις ανανεώσει το ρεπερτόριό σου, σύμφωνα με την καινούργια ποπ κίνηση;
Προσπαθώ, προοδευτικά, να προσφέρω ποπ μουσική στο πολύ κοινό, χωρίς να σοκάρω το μουσικό αισθητήριό του. Είναι μια μεταβατική περίοδος αυτή για μένα, γιατί σιγά-σιγά περνάω, από την απλή μουσική των συγκροτημάτων, στο ροκ και την ποπ. Το ρεπερτόριό μου αποτελείται απ’ ό,τι μπορείς να φανταστείς, μια και ακούω όλα τα τελευταία κομμάτια. Παρακολουθώ πάρα πολύ τη νέα κίνηση και θέλω να είμαι πάντα επίκαιρος. Ιδιαίτερα αποδίδω τραγούδια φωνητικών συγκροτημάτων, όπως των Crosby, Stills, Nash & Young. Ελληνικά συγκροτήματα, που αποφάσισαν να παίξουν ποπ από τη μια στιγμή στην άλλη απέτυχαν εμπορικώς, γιατί το αυτί του Έλληνα, δυστυχώς, δεν είναι προετοιμασμένο να δεχθεί τέτοιου είδους μουσικές καινοτομίες, τόσο απότομα.
— Μια και αναφέρθηκες στα νέα συγκροτήματα, ποια είναι η γνώμη σου γι’ αυτά;
Έπρεπε η underground και όλα τα παρεμφερή είδη να καθιερωθούν σιγά-σιγά στη χώρα μας –όπως άλλωστε έγινε και στο εξωτερικό– και όχι τόσο απότομα, όπως προσπαθούν να το κάνουν μερικά καινούργια συγκροτήματά μας, τα οποία απευθύνονται στους χίλιους ήδη μυημένους, αντιγράφοντας κατά βάση τους Santana ή τους Cream (σ.σ. εδώ ο Πετρίδης «τα χώνει» στους Πελόμα Μποκιού και στους Socrates Drank the Conium). Τις μουσικές αυτών των γκρουπ μπορείς να τις ακούσεις, βεβαίως, καλύτερα, σε πρώτη έκδοση από τους δικούς τους δίσκους (σ.σ. εννοεί των ξένων συγκροτημάτων). Δεν νομίζω ότι είναι ελληνική ποπ η μεταφορά των στυλ των Santana ή των Cream στα ελληνικά μέτρα. Προτιμώ ν’ ακούω τους αυθεντικούς. Εξάλλου κι εγώ θα μπορούσα να ακολουθήσω τον ίδιο δρόμο, αφού ήμουν από τους πρώτους που ξεκίνησαν την κίνηση αυτή στη χώρα μας. Όταν εμείς δίναμε συναυλίες πριν από 4-5 χρόνια, όλοι αυτοί οι νεαροί ερχόντουσαν να παίρνουν μαθήματα.
— Νομίζω, όμως, Γιώργο, πως ούτε εσείς κάνετε ελληνική ποπ παίζοντας αυτούσια ξένα κομμάτια...
Οι Idols κι εγώ θέλουμε να κάνουμε ελληνική ποπ, αλλά, όπως είπα και προηγουμένως, θα περάσουμε σιγά-σιγά στο είδος αυτό. Η ελληνική μουσική έχει πολλές ωραίες ρίζες, αλλά δεν έχει ρίμα. Θα κάνω ποπ με στοιχεία, βυζαντινά, βορειοηπειρώτικα και ποντιακά, αλλά με αγγλικούς στίχους, γιατί η ελληνική γλώσσα δεν προσφέρεται γι’ αυτό το είδος. Εάν είμαι τραγουδιστής των κλαμπ θα το δείξει η δουλειά μας το καλοκαίρι στο On the Rocks. Και τότε ας έλθουν όλοι οι νέοι και τα εκκολαπτόμενα «σαντανίζοντα» και «κρημίζοντα» ποπ γκρουπ, για να δουν ποιοι είναι οι Idols και ο Γιώργος Πετρίδης. Η μουσική ξεκινάει από το ταλέντο, που λείπει από πάρα πολλούς «νέους», που ασχολούνται με αυτή.
— Ετοιμάζεις κανένα νέο δίσκο;
Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού θα έχουν κυκλοφορήσει μερικά κομμάτια μου, που θα φέρουν τη μουσική μας πέντε χρόνια μπροστά.
The Idols - Chicago
Μερικά απ’ αυτά που λέει, εδώ, ο Γιώργος Πετρίδης έχουν ενδιαφέρον. Κατ’ αρχάς ότι δίνει ένα βάθος στην υπόθεση του ελληνικού ροκ. Μπορεί να βρισκόμαστε στο 1971, αλλά υπήρχαν συγκροτήματα, που έπαιζαν ροκ από το 1965, όπως οι Blue Birds και οι Idols για παράδειγμα, που οπωσδήποτε «δίδασκαν», με τον τρόπο τους, τους πιο μικρούς (τον Βλάσση Μπονάτσο ας πούμε, από τους Πελόμα Μποκιού).
Επίσης το ότι έβλεπε το ροκ να εξελίσσεται ακανόνιστα στην Ελλάδα κρίνεται ως σωστό. Είχε δίκιο, εννοώ, γιατί για τρία χρόνια (1967-1970) το ελληνικό ροκ έμεινε πίσω, χωρίς να φταίνε σώνει και καλά οι μουσικοί γι’ αυτό (ή μάλλον έφταιγαν το λιγότερο).
Έπειτα, το ότι ήθελε να κάνει ροκ με ελληνικά στοιχεία στις μουσικές («βυζαντινά, βορειοηπειρώτικα και ποντιακά», όπως λέει) δείχνει πως είχε αντιληφθεί την αναγκαιότητα να ηχεί διαφορετικά το ροκ στον τόπο μας, καθώς θα άξιζε ή και θα έπρεπε να είχε αναφορές στις παραδοσιακές μουσικές μας.
Το καλοκαίρι του ’71, όταν δινόταν η συνέντευξη, οι Πελόμα Μποκιού δεν είχαν ηχογραφήσει ακόμη το LP τους, εκεί όπου θα άκουγες το «Κάποιος πεθαίνει» με τις λαϊκές αναφορές του, ούτε οι Socrates είχαν ακούσει τον Τάσο Χαλκιά στο Κύτταρο, για να επηρεαστούν από τα ηπειρώτικα. Μπορεί να είχε ήδη κυκλοφορήσει ο «Μπάλλος» του Σαββόπουλου, αλλά το γεγονός της ελληνικής ταυτότητας δεν είχε γίνει κτήμα των πολλών. Ούτε η Κωχ είχε βγάλει ακόμη τον «Αραμπά» της, ούτε ο Γκαϊφύλιας το «Ωτοστόπ» (που θα έβγαιναν προς το τέλος του ’71). Ουσιαστικά μ’ αυτά που έλεγε ο Γιώργος Πετρίδης έδινε κατεύθυνση... Βέβαια το ότι ήθελε να τα κάνει όλα αυτά, έχοντας αγγλικούς στίχους στα τραγούδια του, ήταν ένα θέμα, αλλά ok... ας μπορούσε να τα κάνει, έστω και με αγγλικά λόγια, και δεν θα μας πείραζε καθόλου.
Ο σπουδαίος αυτός τραγουδιστής θα εμφανισθεί για τελευταία φορά στη δισκογραφία το 1974, δίνοντας, κατ’ αρχάς ένα ενδιαφέρον (ροκ-φεστιβαλικού ύφους) 45άρι με τα δικά του τραγούδια «Σκέψεις (Απ’ αγάπη, κι από πόνο) / Αφιέρωμα» [Philips], καθώς κι ένα σε συνεργασία με την Μαρίνα, με τα τραγούδια «Ή εσύ ή εγώ / Μηδέν κι αν ήμουν στη ζωή» [Philips], που ήταν διασκευές (με ελληνικούς στίχους) συνθέσεων του ολλανδικού ντουέτου Mouth & MacNeal (το πρώτο τραγούδι, ήταν το “I see a star”, που είχε πάρει τρίτο βραβείο στην Eurovision του ’74, πίσω από το “Waterloo” των ABBA και το “Si” της Gigliola Cinquetti). Από ’κει και πέρα σιωπή...
Πενήντα χρόνια αργότερα, το Πάσχα του 2024, θα μαθαίναμε για το θάνατο του Γιώργου Πετρίδη...
Γιώργος Πετρίδης - Σκέψεις (Απ' αγάπη και από πόνο)
