Είδα τον Βασιλιά Ληρ του Τζακόμπι στο Μέγαρο, τη νύχτα του μεγάλου κρύου. Πήγαμε με τα πόδια από το κέντρο, ο αέρας θύμιζε Μεσευρώπη - σε κένταγε σαν βελόνα του τατουάζ. Σκοτεινή πόλη, αφώτιστη, αλλά τουλάχιστον στη λεωφόρο αυτή υπάρχει άπλα, αυτοκίνητα κι ένα υπόλειμμα αστικού κλέους.
Στο Μέγαρο υπήρχε κόσμος και ζέστη. Η απευθείας αναμετάδοση της παράστασης από το μικροσκοπικό θέατρο Ντόνμαρ (ταυτόχρονα σε δεκάδες αίθουσες σε όλο τον κόσμο) ήταν μια καλή ιδέα - ιδίως με αυτή την παράσταση και αυτό το θηρίο των 72 ετών.
Η μετάφραση του Ντένη Καψάλη (επιτέλους, όχι οι κατσαροί λυρισμοί του Βασίλη Ρώτα) σου επέτρεπε να ακούσεις τη μεγάλη ποίηση, καθαρή κι ανόθευτη. Κάθε λέξη ζυγισμένη, τα νοήματα διαυγή. Ο κακός μεταφραστής συχνά μπερδεύεται στο πυκνό ύφασμα του Σαίξπηρ και στίχους που είναι απλοί (αν και βαθείς) τους παρουσιάζει σαν ένα νοηματικό στρόβιλο, όπου χάνει η μάνα το παιδί και το ρήμα το υποκείμενο. Πρέπει να διαβάσεις δυο φορές μια φράση - μια για να συναρμολογήσεις τη σπασμένη της σύνταξη και μια για να μαντέψεις το ποιητικό αίσθημα που ποδοπατήθηκε. Εδώ, δεν υπήρχε τέτοιο θέμα. Και η εικόνα του γέρου, αλαζόνα βασιλιά, που, αφού μοίρασε το βασίλειό του στις κόρες του, παραπετάχτηκε και από τις δυο, τρελάθηκε και πέθανε πάνω απ' τα πτώματά τους (ενώ η τρίτη κόρη, η δίκαιη και αδικημένη, κρεμάστηκε), αναδύεται με τη γιγαντιαία τραγική δύναμη που έχει.
Βοηθάει και ο Ντέρεκ Τζακόμπι. Μεγάλος ηθοποιός! Απορείς πού βρίσκει τόση ενέργεια για να βροντάει και να αστράφτει στις σκηνές της οργής και της τρέλας. Στο γυμνό σκηνικό από ξασπρισμένες τάβλες αυτός ο άνθρωπος σπάει σαν κύμα, καταιγίδα και δυνατός βοριάς. Ακόμα και ο ψίθυρός του σε ξεκουφαίνει. Έτσι πρέπει να είναι ο Βασιλιάς Ληρ (το ξέρει και ο Κουροσάβα): βίαιος όπως τα πάθη των ανθρώπων, ολοκληρωτικός όπως ο θάνατος.
Διάβασα μετά μια εξομολογητική συνέντευξή του στην «Γκάρντιαν», στην οποία αποφεύγει τα μεγάλα λόγια, μιλά με τρυφερότητα για τους γονείς του και τον σύντροφό του, με τον οποίο μένουν μαζί τα τελευταία τριάντα χρόνια σε ένα προάστιο του Λονδίνου. Θεωρεί τον Ληρ την κορύφωση της λαμπρής του καριέρας; Ναι, τον θεωρεί. Γι' αυτό και άργησε τόσο να τον παίξει - ενώ άλλοι το έκαναν από τα σαράντα τους. Οι κριτικοί τον ραίνουν με ρόδα. Σκύβει το κεφάλι. Είναι ένας σοβαρός άνθρωπος, τα μυαλά του είναι στην Τέχνη του - αποφεύγει τα media, τις κοσμικότητες, τη γενικευμένη ελαφρότητα.
Ήταν ένα ωραίο βράδυ. Αυτές τις μέρες που η Αθήνα μού φαίνεται άκεφη, το ότι μπορείς να δεις κάτι καλό, να ακούσεις μουσική, να δεις μια παράσταση με ψαχνό και σοβαρότητα (είδα και το Ηφαίστειο του Κασίερς στη Στέγη Γραμμάτων - μου άρεσε!) είναι τουλάχιστον παρηγοριά.
Ανυπομονώ, όσο ποτέ, να δω την άνοιξη να σκάει στο μάτι του αμπελιού μου.
σχόλια