Η σημερινή Ευρώπη αρέσκεται να πιστεύει πως η ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης ορίζεται ως το αντίπαλο δέος του βαρβαρισμού, της απολυταρχίας και, βεβαίως, του ναζισμού.
Είναι αλήθεια ότι η σημερινή δημοκρατική Ευρώπη έχει λόγο να νιώθει ανακούφιση και περηφάνια που για εξήντα χρόνια τώρα οικοδόμησε θεσμούς που λειτούργησαν ως αναχώματα στον οργανωμένο μισανθρωπισμό και στην ενορχηστρωμένη βία – με την περίπτωση της τέως Γιουγκοσλαβίας ως μια κακή εξαίρεση του «κανόνα».
Όμως, αυτό που δεν ισχύει, κόντρα στην κυρίαρχη άποψη, είναι ότι η ιδέα μιας Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης, ήταν αποκλειστικό όραμα των Ευρωπαίων δημοκρατών. Πάρτε ως παράδειγμα τα πιο κάτω λόγια:
«Προτείνεται η δημιουργία μιας μεγάλης οικονομικής ζώνης εντός της οποίας η οικονομία θα αναπτύσσεται με ελάχιστη επιρροή από το κράτος. Μιας οικονομικής κοινότητας σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Με κοινό νόμισμα, ή τουλάχιστον σταθερές ισοτιμίες, κατάργηση δασμών και συνόρων, συλλογικές εμπορικές συνθήκες με άλλες ηπείρους και κράτη, μια κεντρική Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα».
Μπορείτε να φανταστείτε ποιος έγραψε αυτά τα λόγια; Να σας πω: πρόκειται για μνημόνιο της γερμανικής καγκελαρίας, εκδοθέν την 9η Ιουλίου 1940, υπογεγραμμένο από τον κ. Χέρμαν Γκέρινγκ. Πρόκειται για μία από τις πολλές αναφορές ναζί αξιωματούχων στην ανάγκη δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής οικονομικής και νομισματικής ένωσης – μιας ένωσης που σχεδίαζαν να υλοποιήσουν μετά τη ναζιστική «νίκη».
Ας περάσουμε, όμως, τώρα πενήντα χρόνια μετά. Στις Βρυξέλλες. Εκεί όπου, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 έμπαιναν τα θεμέλια της ΟΝΕ, της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, την οποία ευτυχώς έχτισαν όχι οι ναζί, αλλά οι δημοκρατικά εκλεγμένοι εκπρόσωποί μας. Πριν από την οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τον σχεδιασμό και τη δημιουργία της επερχόμενης ευρωζώνης είχε αναλάβει, εντός της Κομισιόν, η λεγόμενη Μονάδα Εθνικών και Κοινοτικών Νομισματικών Πολιτικών (National and Community Monetary Policies Unit). Διευθυντής της εν λόγω μονάδας και υπεύθυνος του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος (European Monetary System), το οποίο προετοίμαζε το έδαφος για το ευρώ, ήταν ένας Άγγλος οικονομολόγος, ο κ. Bernard Connolly.
Να σας θυμίσω ότι η περίοδος 1990-1993 ήταν δραματική. Όχι μόνο διαλύθηκε η Γιουγκοσλαβία και επέστρεψαν στρατόπεδα συγκέντρωσης στο ευρωπαϊκό της έδαφος, τα οποία λυμαίνονταν φρουροί που δεν είχαν τίποτα να ζηλέψουν από την απανθρωπιά των ναζί, αλλά κατέρρευσε και ο ευρωπαϊκός μηχανισμός σταθερών ισοτιμιών που υποτίθεται ότι θα ήταν ο προθάλαμος για το ευρώ. Εν μέσω εκείνων των δραματικών εξελίξεων, ο κ. Connolly άρχισε να αμφισβητεί το δημιούργημά του – τη λογική που διέπνεε τη συγκεκριμένη νομισματική ενοποίηση, της οποίας είχε την... επίβλεψη. Έτσι, άρχισε να συμβουλεύει προϊσταμένους του και πολιτικούς πως ίσως έπρεπε να ξανασκεφτούν πολύ σοβαρά το εγχείρημα της ΟΝΕ που ο ίδιος, έως εκείνη τη στιγμή, πίστευε και υπηρετούσε.
Δεν θα σας κουράσω με αναφορές στις ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες απόψεις του που τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η ΟΝΕ, όπως σχεδιαζόταν, θα οδηγούσε την Ευρώπη στην αποδόμηση. Απλώς θα πω ότι, κάποια στιγμή, ζήτησε άδεια από την Κομισιόν για να γράψει ένα πόνημα – ένα βιβλίο επί του θέματος. Άδεια την οποία και εξασφάλισε. Όταν όμως έστειλε στην Κομισιόν το κείμενό του (ως ώφειλε), συνέβη το εξής ενδιαφέρον: στάλθηκε η φωτογραφία του σε όλες τις εισόδους όλων των κτιρίων της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες, με εντολή στους φρουρούς να μην του επιτραπεί ποτέ η είσοδος! Παράλληλα, τέθηκε σε διαθεσιμότητα και γρήγορα απολύθηκε.
Ο ίδιος δεν πτοήθηκε. Εξέδωσε το βιβλίο του (το 1995 πλέον) με τίτλο που δεν θα χρησιμοποιούσε, αν δεν είχε προηγηθεί η σοβιετικού τύπου συμπεριφορά της Ε.Ε. απέναντί του. Ο τίτλος ήταν Η σάπια καρδιά της Ευρώπης (The rotten heart of Europe) ενώ ο υπότιτλος Ο βρόμικος πόλεμος για το ευρωπαϊκό νόμισμα (The dirty war for Europe's money). (Εκδότης ο λονδρέζικος οίκος Faber & Faber.)
Από όλα τα ενδιαφέροντα που γράφει ο Bernard Connolly στο βιβλίο του, σήμερα κρατώ μόνο το εξής, το οποίο αρχίζει με μια αναφορά στα ανεκπλήρωτα σχέδια των ναζί για μια οικονομική και νομισματική ένωση:
«Ξεκάθαρα, η αντιπαραβολή των σημερινών συνθηκών στην Ευρώπη με εκείνες των αρχών της δεκαετίας του 1940 δεν πρέπει να υπερτονίζεται. Οι κ.κ. Κολ, Μιτεράν, Ντελόρ, καθώς και οι υποστηρικτές τους, σε καμία περίπτωση δεν σκοπεύουν να αναβιώσουν τον αποτρόπαιο παγανισμό του ναζισμού. Σε καμία περίπτωση δεν απειλούν ότι θα κατατροπώσουν στρατιωτικά τις ευρωπαϊκές χώρες που δυσανασχετούν με τα σχέδιά τους (σ.σ. εδώ εννοεί τα σχέδια στις αρχές της δεκαετίας του 1990 για νομισματική ενοποίηση στην Ευρώπη). Ούτε σκοπεύουν να εκκινήσουν φυλετικά πογκρόμ ή να δημιουργήσουν στρατόπεδα συγκέντρωσης».
Και έτσι είναι. Το ότι οι ναζί σχεδίαζαν μια ΟΝΕ δεν σημαίνει ότι η δημοκρατική Ευρώπη δεν έπρεπε να σχεδιάσει μια δική της. Απλώς σημαίνει ότι μια ΟΝΕ δεν είναι αποκλειστικά συνυφασμένη με τα ιδεώδη των Ευρωπαίων δημοκρατών. Ωστόσο, το σημαντικό που μας προσφέρει ο Connolly είναι μια ιδιαίτερα προφητική (για το 1994) μνεία στο εξής:
«Όμως, οι φιλοδοξίες τους (σ.σ. των Ευρωπαίων ηγετών για μια ΟΝΕ σαν αυτή που τελικά αποκτήσαμε), εφόσον πραγματοποιηθούν, θα δημιουργήσουν τις συνθήκες οικονομικού μαρασμού, πολιτικής απαξίωσης και μνησικακίας σε ακριβώς εκείνες τις χώρες και περιοχές της Ευρώπης όπου ο φιλελευθερισμός έχει ρηχές ρίζες και όπου καλλιεργούνται με μεγαλύτερη ευκολία η ξενοφοβία και ο εθνικισμός – εξελίξεις που μπορεί να καλλιεργήσουν την έφεση προς βίαιες περιπέτειες ως αντίβαρο σε εγχώρια προβλήματα που είναι αδύνατον να επιλυθούν (σ.σ. εννοεί στο πλαίσιο μιας σαθρά σχεδιασμένης ευρωζώνης)».
Χρειάστηκε ένας Άγγλος συντηρητικός οικονομολόγος στο κέντρο της αρχιτεκτονικής σχεδίασης της σημερινής ευρωζώνης για να προβλέψει εν έτει 1993/4 αυτό που εμείς οι αριστερίζοντες δεν είχαμε πραγματικά ποτέ προβλέψει: πως η συγκεκριμένη νομισματική ένωση (την οποία εκείνος βοηθούσε να γεννηθεί) κάποια στιγμή θα επέφερε (με μαθηματική ακρίβεια) τόσο μεγάλα δεινά στις ελλειμματικές χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, που οι κοινωνίες μας, συνθλιμμένες από τη Σκύλλα του Χρέους και τη Χάρυβδη της Ύφεσης, θα γεννούσαν ακραία ξενοφοβία και εθνικισμό.
σχόλια