Το δικαστήριο της Χάγης δικαίωσε τις Φιλιππίνες για την Νότια Σινική Θάλασσα, απόφαση που ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ ανακοίνωσε πριν από λίγο ότι δεν θα δεχθεί, καθώς η προσφυγή στη Χάγη ήταν μονομερής πρωτοβουλία της προηγούμενης κυβέρνησης των Φιλιππίνων.
Ο Σι τόνισε ότι η εδαφική κυριαρχία και τα ναυτιλιακά δικαιώματα της Κίνας στη Νότια Σινική Θάλασσα δεν θα επηρεασθούν, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, από την απόφαση. Οι δηλώσεις του Κινέζου Προέδρου έγιναν σήμερα το απόγευμα, κατά τη συνάντησή του στο Πεκίνο με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας Γουάνγκ Γι δήλωσε ότι η διαιτησία για τη Νότια Σινική Θάλασσα, που ξεκίνησε μονομερώς από τις Φιλιππίνες, αποτελεί πολιτική φάρσα με νομικό πρόσχημα. Ο Γουάνγκ έκανε τη δήλωση αυτή μετά την έκδοση της τελικής απόφασης από το διαιτητικό δικαστήριο για τη Νότια Σινική Θάλασσα.
Τι όμως ακριβώς συμβαίνει με την Νότια Σινική Θάλασσα;
Το διεθνές δικαστήριο της Χάγης συντριπτικά υποστήριξε τις Φιλιππίνες στην υπόθεση σχετικά με τα αμφισβητούμενα ύδατα της Νότιας Θάλασσας της Κίνας, κρίνοντας ότι οι βραχώδεις απολήξεις στη θάλασσα δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν από την Κίνα ως βάση εδαφικών διεκδικήσεων. Αποφάσισε ότι ένα τμήμα αυτής της θαλάσσιας έκτασης είναι «μέσα στην αποκλειστική οικονομική ζώνη των Φιλιππίνων» και διαπίστωσε ότι η Κίνα είχε παραβιάσει τα κυριαρχικά δικαιώματα των Φιλιππίνων σε αυτά τα ύδατα παρεμβαίνοντας με την αλιεία της, τις γεωτρήσεις για πετρέλαιο και με την κατασκευή τεχνητών νησιών.
Γιατί είναι τόσο σημαντικό το θέμα;
Ο έλεγχος της Νότιας Θάλασσας της Κίνας είναι το πιο αμφιλεγόμενο και εκρηκτικό διπλωματικό ζήτημα στην ανατολική Ασία, με την Κίνα να εδραιώνει την κυριαρχία της πάνω από τις θαλάσσιες περιοχές που εκτείνονται σε 3,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα, την ώρα όμως που τμήματα των περιοχών αυτών διεκδικούνται από το Βιετνάμ, την Ταϊβάν, τη Μαλαισία, το Μπρουνέι, τις Φιλιππίνες και την Ιαπωνία. Η Ουάσιγκτον συμμετέχει ενεργά, υποστηρίζοντας θέσεις κατά της Κίνας και διεξάγοντας στρατιωτικές περιπόλους. Παρά το γεγονός ότι η υπόθεση έφτασε στο Δικαστήριο από τις Φιλιππίνες, αυτό θα επηρεάσει όλες αυτές τις χώρες, δημιουργώντας μια σειρά από «τρύπες» και νεκρές ζώνες σε αυτό που το Πεκίνο θεωρεί επικράτεια του.
Η Θάλασσα της Νότιας Κίνας θεωρείται ότι έχει σημαντικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και είναι μια διαδρομή αξίας περίπου 4.5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για το εμπόριο. Ο Πρόεδρος της Κίνας, Xi Jinping, έχει ορκιστεί να υπερασπιστεί αποφασιστικά τα συμφέροντα της χώρας του στην περιοχή. Την περασμένη εβδομάδα ο υπΕξ της Κίνας κάλεσε στο τηλέφωνο τον Αμερικανό ομόλογό του για να προειδοποιήσει για κινήσεις που παραβιάζουν την κυριαρχία της Κίνας. Την ίδια ώρα η Κίνα διεξάγει στην περιοχή στρατιωτικές ασκήσεις.
Ο Bonnie Glaser, διευθυντής στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS), think tank στην Ουάσινγκτον, δήλωσε ότι η απόφαση Της Χάγης δεν θα ακυρώσει όλες τις αξιώσεις του Πεκίνου αλλά θα περιορίσει πραγματικά την ποσότητα των υδάτων πάνω στα οποία οι κινέζοι προβάλλουν απαιτήσεις κυριαρχίας.
Ποιος πήγε στο Δικαστήριο;
Οι Φιλιππίνες πήγαν την υπόθεση το 2013 στη Χάγη, υποστηρίζοντας ότι ο ισχυρισμός του Πεκίνου παραβιάζει συμβάσεις του ΟΗΕ. Το Πεκίνο έχει απορρίψει την εξουσία του δικαστηρίου να αποφανθεί σχετικά με την υπόθεση και έχει επίσης προσπαθήσει να δυσφημίσει το έργο του ως μεροληπτικό, τονίζοντας το γεγονός ότι ένας δικαστής από την περιφερειακή αντίπαλο της Κίνας, την Ιαπωνία συμμετείχε στη δημιουργία του.
Τι έχει συμβεί στο μεταξύ;
Η Κίνα έχει αυξήσει τις δραστηριότητες της στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας κατά τους τελευταίους μήνες για την περαιτέρω εδραίωση της παρουσίας της στην περιοχή. Έχει χρησιμοποιήσει πλοία βυθοκόρησης για να ρίξει άμμο σε κοραλλιογενείς υφάλους και να τους μετατρέψει σε νησιά. Σε αυτά τα νησιά ο κινεζικός στρατός έχει εγκαταστήσει εκτοξευτές πυραύλων, διαδρόμους, στρατώνες και άλλες εγκαταστάσεις ασφαλείας.
Το δικαστήριο κλήθηκε να διερευνήσει κατά πόσον αυτές οι τεχνητά κατασκευασμένες περιοχές θεωρούνται «νησίδες» βάσει του διεθνούς δικαίου, που με κύριο κριτήριο αυτό ακριβώς, χορηγεί τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες. Οι Φιλιππίνες υποστήριξαν ότι πολλά από τα νησιά θα έπρεπε να θεωρούνται βράχια.
Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας ορίζει συνήθως μια ζώνη 200 ναυτικών μιλίων από την ακτή για την οικονομική αποκλειστικότητα. Αλλά η Κίνα διεκδικεί το 90% της περιοχής, μια πολύ μεγαλύτερη ζώνη.
Οι Φιλιππίνες έχουν πλέον συνεργασία με τον πρώην εχθρό Ιαπωνία για διεξαγωγή στρατιωτικών ασκήσεων ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες προσγειώνουν μαχητικά εκεί.
Πώς είναι πιθανό να αντιδράσει η Κίνα μετά από αυτή την απόφαση;
Οι εμπειρογνώμονες διίστανται σχετικά με το πώς η Κίνα θα αντιδράσει στην ετυμηγορία. Κάποιοι πιστεύουν ότι η Κίνα θα λειτουργήσει πιο επιθετικά αν το δικαστήριο σταθεί κατά των συμφερόντων της.
Ήδη αντέδρασε οργισμένα, χαρακτηρίζοντας την απόφαση «αβάσιμη» και «άκυρη».
Πιθανές μορφές αντιποίνων περιλαμβάνουν την προσγείωση μαχητικών αεροσκαφών σε αμφισβητούμενες περιοχές, δηλώνοντας μια ζώνη αεράμυνας πάνω από την Θάλασσα της Νότιας Κίνας ή επεκτείνοντας τις βυθοκορήσεις στο Scarborough Shoal, το οποίο διεκδικείται τόσο από τις Φιλιππίνες όσο και από την Κίνα.
Υπάρχει και προηγούμενο βίας. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 και του 1980, η Κίνα και το Βιετνάμ ήρθαν σε στρατιωτική αντιπαράθεση αρκετές φορές, με αποτέλεσμα δεκάδες νεκρούς και πολλά βυθισμένα πλοία.
Εμπειρογνώμονες δηλώνουν πάντως ότι το Πεκίνο θα αποφύγει αποσταθεροποιητικές ενέργειες, καθώς το Σεπτέμβριο φιλοξενεί τη Σύνοδο των G20 τον Σεπτέμβριο .
Αλλά, υπάρχει και ο ενδεχόμενο η κατάσταση να πάει προς την άλλη κατεύθυνση, καθώς Κινέζοι πιστεύουν ότι είναι θύματα εκφοβισμού, και ότι το κόμμα πρέπει να υπερασπιστεί την κυριαρχία της Κίνας και κάθε σπιθαμή του εδάφους της. Σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσαμε να δούμε κάποιες μάλλον προκλητικές κινήσεις.
Ο Ashley Townshend, υπότροφος στο Πανεπιστήμιο του Κέντρου Μελετών των Ηνωμένων Πολιτειών του Σίδνεϊ, δήλωσε ότι πιστεύει πως το Πεκίνο θα επιδιώξει μια «μέση οδό: είναι ένας τρόπος να μην υποταχθούν, αλλά και ένας τρόπος για να μην κλιμακώσουν την κατάσταση».
Πώς θα αντιδράσουν οι Φιλιππίνες;
Ο Rodrigo Duterte, νεοεκλεγείς πρόεδρος των Φιλιππίνων, έχει αφήσει τους εμπειρογνώμονες να μαντέψουν ως προς το πώς θα μπορούσε να αντιδράσει σε μια απόφαση που είναι πιθανό να είναι προς όφελος της χώρας του. Έχει ήδη ορκιστεί να κάνει τζετ σκι σε επίμαχες περιοχές της Νότιας Θάλασσας της Κίνας σε πείσμα του Πεκίνου. Αλλά είναι επίσης πιθανό ότι θα επιδιώξει να ελαχιστοποιήσει την απόφαση του δικαστηρίου, προκειμένου να βελτιώσει τους δεσμούς με την Κίνα.
Ο Duterte έχει υποστηρίξει τις πολυμερείς συνομιλίες για τη διευθέτηση του θέματος. Οι στενότερες σχέσεις με το Πεκίνο θα δώσουν στη Μανίλα πρόσβαση σε κινεζικά δάνεια και πολύ σε αναγκαίες επενδύσεις σε υποδομές.
Ποιον έχει η Κίνα στο πλευρό της;
Η Ρωσία υποστήριξε τη θέση του Πεκίνου ότι συνομιλίες θα πρέπει να λάβουν χώρα άμεσα. Το Πεκίνο που παρουσιάζει τον εαυτό του ως θύμα συνωμοσίας των ΗΠΑ δήλωσε επίσης τον Ιανουάριο ότι στο πλευρό του τάσσονται το Βανουάτου, το Λεσότο και η Παλαιστίνη.
Σύμφωνα με τους ειδικούς πάντως είναι δύσκολο να παίξει η Κίνα το ρόλο του θύματος, αν δεί κανείς την ταχύτητα με την οποία κινείται και το μέγεθος των κατασκευών στα νησιά της Νότιας Σινικής Θάλασσας.
Πηγή: The Guardian
