Του Peter Shrank, για το άρθρο του Charlemagne στο Economist.
Ο γνώστος με το ψευδώνυμο Charlemagne, μαζί με τους συνεργάτες του, κατέχει μια έγκυρη, μόνιμη στήλη γνώμης για Ευρωπαϊκά θέματα στο Economist. Μπορεί να συμφωνούμε ή να διαφωνούμε σε αρκετά που κατα καιρούς έχουν γραφτεί στην στήλη, αλλά έχει πάντα ενδιαφέρον να την διαβάζουμε.
Πείτε το ξεροκεφαλιά ενός νησιωτικού έθνους. Κάτω από την ευθυμία του ηλιόλουστου νησιού της Αφροδίτης βρίσκεται η αδιαλλαξία των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής. Την παραμονή της ένταξής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, η ελληνοκυπριακή δημοκρατία απέρριψε το σχέδιο του ΟΗΕ για επανένωση με την τουρκοκυπριακή βόρεια πλευρά, όπου εκεί το σχέδιο υποστηρίχθηκε. Στην ΕΕ, η ελληνοκυπριακή κυβέρνηση έχει χρησιμοποιήσει και καταχραστεί τα θεσμικά όργανα της ΕΕ για να διεξάγει την βεντέτα της με την Τουρκία και να υποστηρίξει την Ρωσία.
Η 36-0 ψηφοφορία αυτής της εβδομάδας στο κυπριακό κοινοβούλιο που απέρριψε το μνημόνιο της ευρωζώνης, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για ένα μεγάλο προτεινόμενο φόρο επί των τραπεζικών καταθέσεων, μπορεί να είναι η πιο βαρυσήμαντη πράξη αυτού του πνεύματος όμως, εγείρει νέα ερωτήματα σχετικά με τη σταθερότητα και ακόμη και την επιβίωση, του ευρώ. Έξω από το κοινοβούλιο,το πανό ενός διαδηλωτή συνόψιζε το κλίμα: "Fuck Εurope". Τέτοια αμφισβήτηση από το νησί θα πρέπει να θαυμάζεται από κάποιους, αλλά αυτό δεν αλλάζει την κατάσταση της Κύπρου. Είναι άφραγκη και δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να διασώσει τις μεγάλου μεγέθους και αφερέγγυες τραπεζές της. Η Κύπρος, επίσης, προσπαθεί να παίξει το -Ευρωζώνη κατά Ρωσίας-, εν μέσω φημών ότι θα μπορούσε να είναι έτοιμη να προσφέρει στην Ρωσία παραχωρήσεις όπως υπεράκτια κοιτάσματα φυσικού αερίου ή μια ναυτική βάση.
Αλλά ποιος πραγματικά κρατάει όπλο, το εκτελεστικό απόσπασμα, ή ο κρατούμενος; Το ερώτημα αυτό ανέκυψε στην Ελλάδα το περασμένο έτος και οι ηγέτες αποφάσισαν να την κρατήσουν στην ζώνη του ευρώ, ακόμη και με το κόστος της ανοιχτά συγκαλυμμένης άφεσης-χρέους. Η Κύπρος είναι ακόμα μικρότερη, αντιπροσωπεύει μόλις το 0,2% του ΑΕΠ της ευρωζώνης. Ωστόσο, οι Ευρωκράτες επιμένουν ότι είναι μεγάλη η «συστημική» της σημασία. Ένα bank-run στην Κύπρο θα μπορούσε να ξεκινήσει ένα και σε άλλες χώρες με κακής ποιότητας τράπεζες. Και η προοπτική της εξόδου της Κύπρου από το ευρώ θα μπορούσε να δημιουργήσει αμφιβολίες σχετικά με το μέλλον των άλλων αδύναμων μελών του νομίσματος.
Προς το παρόν, οι Ευρωκράτες λένε ότι είναι στο χέρι της Κύπρου να καταλήξει σε ένα εναλλακτικό σχέδιο. Ίσως νομίζουν ότι η Κύπρος θα πρέπει να έρθει στα συγκαλά της, αν είναι κάποτε να ανοίξει εκ νέου τις τράπεζες της. Και αν παραμείνει στις θέσεις της πεισματικά, κάποιοι μπορεί να δούν ένα πλεονέκτημα στο να γίνουν οι Κύπριοι ένα παράδειγμα. Για τα γεράκια της ευρωζώνης, η εξάπλωση του ηθικού κινδύνου είναι η πιο επικίνδυνη μορφή μόλυνσης.
Με πολλούς τρόπους, το χάος στην Κύπρο συνέβη μέσω του πολιτικού συμβολισμού των καθαρών αριθμών. Η Γερμανία δήλωσε ότι η ζώνη του ευρώ δεν θα δανείσει τίποτα περισσότερο από € 10 δισεκατομμύρια για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της Κύπρου και την αναχρηματοδοτήση του χρέους της. Το ΔΝΤ επέμεινε ότι το χρέος του θα πρέπει να διατηρείται κάτω από το 100% του ΑΕΠ μέχρι το 2020. Και ο Νίκος Αναστασιάδης, ο νέος πρόεδρος της Κύπρου, ήταν ανένδοτος ότι κάθε φόρος που επιβάλλεται στους μεγάλους καταθέτες θα πρέπει να διατηρείται κάτω από 10%.
Χονδρικά, η ζώνη του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εξασφάλισε ότι το σχέδιο διάσωσης θα πρέπει να συνοδεύεται από ένα bail-in των καταθετών, αλλά η Κύπρος επέλεξε να προκαλέσει πολύ πόνο στις αποταμιεύσεις των γιαγιάδων , έτσι ώστε να περιοριστούν οι απώλειες των Ρώσων ολιγαρχών.
Όπως συμβαίνει συχνά, η βραχυπρόθεσμη πολιτική έχει μια ψευδή λογική διαχείρισης κρίσεων. Η συμφωνία για την Κύπρο θα έπρεπε να ήταν μια δοκιμαστική λειτουργία για την ένωση των τραπεζών που η ζώνη του ευρώ επιδιώκει να δημιουργήσει. Αντ 'αυτού, έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με το αν οι Ευρωπαίοι έχουν πραγματικά την πρόθεση να σπάσουν τον δεσμό μεταξύ αδύναμων τραπεζών και αδύναμων ηγεμόνων.
Τα διλήμματα του Draghi
Μέσα στην σύγχυση των ευρωπαίων ηγετών, ο Mario Draghi, το αφεντικό της ΕΚΤ, έχει ξεχωρίσει ως ο κύριος εγγυητής του ευρώ. Η υπό όρους υπόσχεση του ότι θα αγοράσει όλα τα ευάλωτα ομόλογα, έκανε πολύ δουλειά για να αποκατασταθεί η ηρεμία πέρυσι, αν και ποτέ δεν έχει δοκιμαστεί. Η ΕΚΤ, εξάλλου, είναι επιφορτισμένη με την επίβλεψη του μοναδικού επόπτη τραπεζών της ευρωζώνης. Η ζηλότυπα φυλασσόμενη ανεξαρτησία της υποτίθεται ότι θα προσδώσει μεγαλύτερη αξιοπιστία στο όλο σύστημα. Ωστόσο, όσο περισσότερο η ίδια η ΕΚΤ συμμετέχει στην διαχείριση της κρίσης, τόσο περισσότερο η ίδια αμαυρώνεται. Και αφού συμμετείχε άμεσα στο κακοφτιαγμένο σχέδιο για τις τράπεζες της Κύπρου και επέμεινε για την προστασία των μεγάλων ομολογιούχων, είναι λογικό να αναρωτηθούμε αν η ΕΚΤ βρίσκεται στο ύψος της αποστολής της, της εποπτείας των τραπεζών
Πάρτε την εγγύηση των καταθέσεων. Κατά τις πρώτες ημέρες της οικονομικής κρίσης, η ΕΕ έθεσε το θέμα της εγγύησης των καταθέσεων εως € 100.000 για την πρόληψη των bank-runs . Τώρα κινδυνεύει να τα προκαλέσει, καθώς φαίνεται να παραβιάζει την εν λόγω εγγύηση. Η ασφάλεια των εθνικών καταθέσεων είναι σαφώς περιορισμένη από τη φερεγγυότητα του κράτους. Μια κοινή εγγυήση των καταθέσεων του συστήματος στη ζώνη του ευρώ έχει νόημα, όσο και αν οι Γερμανοί και οι Ευρωκράτες μας λένε ότι είναι άνευ σημασίας.
Στην συνέχεια, κοιτάξτε το θέμα της υπόσχεσης δημιουργίας ενός κοινού μέσου εκκαθάρισης των προβληματικών τραπεζών. Ενιαίοι τραπεζικοί κανόνες ανάλυσης υποτίθεται ότι θα είχαν υιοθετηθεί σε κάθε χώρα της ΕΕ και αργότερα σε ένα ενιαίο σύστημα που θα επρόκειτο να δημιουργηθεί για την ζώνη του ευρώ. Η συμφωνία της Κύπρου κάνει την προτεινόμενη ιεραρχία των πιστωτών, που θα απορροφήσουν τις ζημιές των τραπεζών, μια παρωδία: Οι μεγάλοι ομολογιούχοι (λίγοι στην περίπτωση της Κύπρου) έχουν γλιτώσει, αλλά οι μικροί καταθέτες τιμωρούνται.
Σε μια σωστή ένωση τραπεζών, άλλες επιλογές θα ήταν δυνατές. Η μια θα ήταν η σταδιακή εξομάλυνση των δύο μεγάλων ακρωτησριασμένων Κύπριακών τραπεζών. Αυτό θα επέβάλε βαρύτερες απώλειες για τις μεγάλες καταθέσεις (μέχρι 50%), αλλά και θα προστάτευε τους μικρούς αποταμιευτές και θα συρρίκνωνε τον τραπεζικό τομέα. Μια άλλη επιλογή θα ήταν η άμεση ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από την ζώνη του ευρώ. Και με ένα λιγότερο ξεχαρβαλωμένο τραπεζικό σύστημα, θα ήταν ευκολότερο να παρθούν σκληρά μέτρα για τους παραβάτες.
Υπάρχει και μια άλλη ερώτηση: τώρα που οι ψηφοφόροι στην Ιταλία και οι βουλευτές στην Κύπρο έχουν απορρίψει ανοιχτά τα στενέματα της ζώνης του ευρώ, θα μπορούσε το μαγικό ξόρκι της ΕΚΤ να σπάσει; Πάνω από όλα, η πολιτική της αγοράς ομολόγων που εφαρμόζει, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υποβολή των προβληματικών χωρών στα προγράμματα μεταρρύθμισης της ευρωζώνης. Η ΕΚΤ μπορεί να φτάσει σε μια κρίσιμη στιγμή νωρίτερα. Οι Κυπριακές τράπεζες επιβιώνουν μόνο χάρη στην ρευστότητα έκτακτης ανάγκης της ΕΚΤ. Αν δεν υπάρχει συμφωνία με την Κύπρο, η ΕΚΤ θα πρέπει να αποφασίσει αν θα συνεχίσει με το τελεσίγραφό της και θα κόψει τα χρήματα μέσα σε λίγες μέρες. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει μια ακατάστατη κατάρρευση και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα βγάλει την Κύπρο από το ευρώ. Ο κ. Draghi είχε γενναία παρενέβη για να υπερασπιστεί τα πιο αδύναμα μέλη της ζώνης του ευρώ. Αλλά τώρα θα τολμούσε να πυροβολήσει ένα;
The Economist/Charlemagne: Small island, big finger
Επίσης παρακολουθήστε μια συζήτηση για το ίδιο θέμα, απο τους συνεργάτες του περιοδικού στο Economist.com
σχόλια