Η Πορτογαλία ήταν μεταξύ των πιο φιλόδοξων χωρών της Ευρώπης όσον αφορά τη δράση για το κλίμα, αλλά η άνοδος της ακροδεξιάς στις πρόσφατες εκλογές θα μπορούσε να απειλήσει τα θετικά βήματα που έχει κάνει η χώρα.
Στα τέλη του 2023, η Πορτογαλία έσπασε τα ρεκόρ καθώς πέρασε για έξι συνεχόμενες ημέρες βασιζόμενη αποκλειστικά στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ωστόσο, οι εθνικές εκλογές τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους σημείωσαν μια σημαντική αλλαγή στο πολιτικό τοπίο, με το ακροδεξιό κόμμα Chega (Αρκετά) να κάνει μια σημαντική ανακάλυψη. Έχοντας υπερτετραπλασιάσει τον αριθμό των βουλευτών του από 12 σε 50, το Chega κατέχει σημαντική επιρροή στο κοινοβούλιο των 230 εδρών, όπου θα μπορούσε να επηρεάσει τη νομοθεσία.
Αν και κέρδισε τις εκλογές, η κεντροδεξιά Δημοκρατική Συμμαχία, με επικεφαλής τον νέο πρωθυπουργό, Λουίς Μοντενέγκρο, κέρδισε μόνο 80 έδρες, ενώ το κεντροαριστερό Σοσιαλιστικό κόμμα, που κυβερνά την Πορτογαλία τα τελευταία οκτώ χρόνια, εξασφάλισε 78.
Τον Ιούνιο, οι Ευρωπαίοι πολίτες ψήφισαν για το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Υπήρξαν προβλέψεις για την ευθυγράμμιση της ακροδεξιάς με τις παραδοσιακές δεξιές φατρίες, θέτοντας απειλή για τις κλιματικές και περιβαλλοντικές πολιτικές.
Το Chega ήλπιζε να είναι μέλος της κυβέρνησης, αλλά ο Μοντενέγκρο απέρριψε την προσφορά. Το ακροδεξιό κόμμα προχώρησε σε ένα ακόμα πισωπάτημα επιλέγοντας έναν αρνητή του κλίματος για υπουργό Γεωργίας. Αυτός ήταν ο Εντουάρντο Ολιβέιρα ε Σόουζα, από τη Δημοκρατική Συμμαχία – και πρώην επικεφαλής της Πορτογαλικής Συνομοσπονδίας Αγροτών – ο οποίος ήταν ένθερμος υποστηρικτής των πρόσφατων διαμαρτυριών των αγροτών σχετικά με τη διανομή χρηματοδότησης και τους κανόνες σε όλη την ΕΕ για τη βιώσιμη γεωργία. Υποστήριξε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας ότι η χώρα έχασε επενδύσεις για «ψευδείς κλιματικούς λόγους», υποστηρίζοντας ότι «ακραία φαινόμενα πάντα υπήρχαν».
Στην πραγματικότητα, πολλοί Πορτογάλοι αγρότες έχουν βιώσει από πρώτο χέρι τις επιπτώσεις της λειψυδρίας και της αύξησης της θερμοκρασίας στις καλλιέργειές τους, και έτσι ανησυχούν έντονα για την κλιματική κατάρρευση. Ίσως έχοντας αυτό κατά νου, το Μαυροβούνιο διόρισε στελέχη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να ηγηθούν βασικών υπουργείων, συμπεριλαμβανομένων της γεωργίας και της αλιείας, και του περιβάλλοντος και της ενέργειας.
Ενώ αυτοί οι διορισμοί έγιναν ευπρόσδεκτοι από τους περιβαλλοντολόγους, οι ανησυχίες παρέμειναν σχετικά με την εστίαση της κυβέρνησης στην ενέργεια σε βάρος της ευρύτερης δράσης για το κλίμα και της προστασίας του περιβάλλοντος. Η απόφαση να μετονομαστεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Δράσης σε Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προκάλεσε ανησυχίες μεταξύ των κορυφαίων περιβαλλοντικών ομάδων, που φοβούνται μια απομάκρυνση από τη διατήρηση της φύσης και τη βιοποικιλότητα.
Έχουν καταδικάσει αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένης της εξάλειψης της θέσης του υπουργού για τη διατήρηση της φύσης και τη μεταφορά της ευθύνης για τα δάση στο υπουργείο Γεωργίας, κάτι που φοβούνται ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη εστίαση στην παραγωγική διαχείριση παρά στη διατήρηση.
Ο νέος υπουργός Γεωργίας, Χοσέ Φερνάντες, έγινε δεκτός από αγρότες, οι οποίοι είχαν κατηγορήσει τον προκάτοχό του για κακοδιαχείριση που οδήγησε σε καθυστερήσεις στην πληρωμή των κονδυλίων της ΕΕ. Ο Φερνάντες είπε ότι σχεδιάζει να επενδύσει περισσότερα κεφάλαια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων στη γεωργία και έχει αντιταχθεί ρητά σε «έναν πράσινο ριζοσπαστισμό και μια τιμωρητική οικολογία που βλάπτει τους αγρότες», υποστηρίζοντας ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι κρίσιμη αλλά θα πρέπει να είναι σταδιακή.
Επίσης στην ατζέντα της νέας κυβέρνησης είναι η επιτάχυνση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια, αλλά σε αντίθεση με την προηγούμενη κυβέρνηση, τα έργα πράσινου υδρογόνου και λιθίου δεν κατονομάζονται συγκεκριμένα. Θεωρείται απίθανο ότι η ακροδεξιά θα μπορέσει να αναγκάσει μια πράσινη αντίδραση στην εθνική ατζέντα της Πορτογαλίας. Οι κύριοι στόχοι του Chega είναι η διαφθορά, οι μισθοί, η μετανάστευση και η στέγαση, αντανακλώντας τις προτεραιότητες των ψηφοφόρων. Ωστόσο, οι περιβαλλοντολόγοι φοβούνται ότι η εστίαση στην τεχνολογία και την οικονομία θα μπορούσε να αποτύχει και να υπονομεύσει την κλιματική μετάβαση. Καλούν την κυβέρνηση να υποστηρίξει τον στόχο της Πορτογαλίας για το 2045 για την επίτευξη της ουδετερότητας των εκπομπών άνθρακα, αντί να τον καθυστερήσει μέχρι το 2050, όπως πιέζουν ορισμένες ομάδες.
Η άνοδος της ακροδεξιάς στην Πορτογαλία χρησιμεύει ως προειδοποίηση για άλλες χώρες ενόψει των ευρωεκλογών. Η διατήρηση ισχυρών περιβαλλοντικών στόχων είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, αλλά και για την υποστήριξη και υπεράσπιση των δημοκρατικών αρχών. Εάν οι πολιτικοί το ξεχάσουν, η ήπειρος θα μπορούσε να μπει σε μια επικίνδυνη τροχιά.
Με πληροφορίες από Guardian