Γνώρισα την Ωραιάνθη Αρμένη μέσω του φόρουμ mofeu.eu όπου είναι συντονίστρια. Χειρίζεται συχνά το ευαίσθητο θέμα του «πόσο ενθαρρυντικός οφείλεις να είσαι» όταν συμβουλεύεις κάποιον σε θέματα μετανάστευσης. Γεννήθηκε και μεγάλωσε σε ένα μικρο χωριό της Κέρκυρας. Στα 17 της βρεθηκε στην Αθήνα, ζώντας την απόλυτη ελευθερία. Στα 30 της έφυγε για Σκωτία, και αργότερα ο δρόμος, και η προσωπική της σχέση, την έβγαλαν στην Ολλανδία, όπου ζει τα τελευταία 12 χρόνια. Όταν πρωτοήρθε, δεν υπήρχε καν το Google. Σήμερα, εκτός από συντονίστρια ενός φόρουμ, είναι και blogger. Γράφει στο μπλογκ της «Ρητορεία μήτηρ πάσης αργίας» όπου «δολοφονεί έννοιες και λόγο κατά την όρεξή της, εντελώς αυθόρμητα και παρασιτικά», κυρίως βραδυνές ώρες.
Στο παρακάτω κείμενο η Ωραιάνθη καταθέτει το απόσταγμα των εμπειριών της στο θέμα μετανάστευση. Πρόκειται για έναν μίνι οδηγό για όσους σκέφτονται να μεταναστεύσουν, στον οποίο ξεκαθαρίζει ποια ακριβώς είναι η θέση, ή ο ρόλος ενός «συμβουλάτορα», προς αποφυγή παρεξηγήσεων και υπέρμετρων προσδοκιών. Ως συντονίστρια του φόρουμ, απαντάει πληθωρικά σε όλους. Δεν κάνει εκπτώσεις. Ούτε υπερπροσφορές. Δεν πετάει στα σύννεφα. Αυτό κάποιοι το μετέφρασαν ως προσπάθεια να τους γειώσει. Εγώ θα έλεγα προσπαθεί να τους προσγειώσει σε μια κατάσταση που έχει ζήσει σε όλες τις εκφάνσεις της. Και μπορεί να το κάνει γιατί πατάει γερά στα πόδια της, τόσα χρόνια στην Ολλανδία. Δεν ζει σε «ελληνική φούσκα», δεν προσπάθησε ποτέ της να μεταφέρει μια μικρή Ελλάδα στην Ολλανδία. Αντιθέτως, ζει δραστήρια μέσα στην τοπική κοινωνία και είναι παντρεμένη με Ολλανδό. Δεν φοβάται να μιλήσει για τον εαυτό της ως «μεταλλαγμένη», και με το ίδιο θάρρος παραδέχεται πως ναι η ξενιτιά σε αλλάζει - άλλωστε αυτό δεν είναι και το ζήτουμενο;
Η Ωραιάνθη μοιράζεται απλόχερα τις εμπειρίες της χωρίς να ζητά τίποτα κι από κανέναν. Η δοτικότητα της, η επίδειξη ανιδιοτελούς ενδιαφέροντος, η προθυμία της, η υπομονή της και το κέφι της, το αμείωτο κέφι της. Αυτά με συγκίνησαν και της έγραψα. Της πρότεινα να συνεργαστούμε στην ελληνικη εκπομπή Hellas Pindakaas που κάνω εδώ στο δημοτικό ραδιόφωνο του Άμστερνταμ. Το κομμάτι που έγραψε, σε μια νύχτα, δίνει το στίγμα της συνεργασίας αυτής. Το φιλοξενώ εδώ στο Amsterdamned με ιδιαίτερη χαρά και... η συνέχεια επί των ερτζιανών.
Το κουστούμι της μετανάστευσης
Αν ήμουν ζώο ή πουλί θα με αποκαλούσαν «αποδημητικό», ενώ αν ήμουν ψάρι «μεταναστευτικό». Σε κάθε περίπτωση η ανάγκη της επιβίωσης θα με καθοδηγούσε στις κατάλληλες για την εποχή συνθήκες. Για τους ανθρώπους παραλλάζει λιγάκι το πράγμα αφού είναι κάποτε ο φυσικός μονόδρομος και κάποτε επιλογή. Για κάποιους δηλαδή, σημαίνει διωγμός, ελπίδα κι ίσως μετά ανάταση, αλλά για άλλους φυγή, εξερεύνηση των ορίων τους ή ανακάλυψη του τι υπάρχει πέρα από τον ορατό ορίζοντα, ενώ για κάποιους τρίτους σημαίνει όνειρο επιστροφής, νοσταλγία, πόνος, καημός ή απλά επιβίωση. Ότι κι αν κρύβει για τον καθένα ως έννοια, ως ουσία ακόμα και αν είναι ενδιαφέρουσα, δεν ορίζει σίγουρα και ειδικά στην αρχή του κάτι μόνιμο ή ασφαλές αλλά κάτι ρευστό, αόριστο, αμφίβολο, προσωρινό, μεταβατικό.
Είναι ένα κουστούμι που δεν γίνεται one size. Οφείλει να υπολογιστεί πως υπάρχουν διαφορετικά νούμερα ανάλογα με τους λόγους ή τα όνειρα που ο καθένας θέλει να χωρέσει μέσα, αλλά και τις συνθήκες που τον περιβάλλουν. Είτε τις προεπιλεγμένες είτε τις τυχαίες που εμφανίζονται στην πορεία του.
Γενικότερα η μετανάστευση είναι μια διαδικασία που εμπεριέχει διάφορες φάσεις. Τη φάση της ιδέας, τη φάση της έρευνας, τη φάση της μεγάλης απόφασης, τη φάση της προετοιμασίας, τη φάση του μεγάλου βήματος, τη φάση του «ήρθα» (και τώρα;), και ένα σωρό φάσεις εγκατάστασης και μετά προσαρμογής στη νέα ζωή… Όλες οι φάσεις έχουν ανάγκη από το χρόνο τους και αρκετά στοιχεία/πληροφόρηση για να κάνουν τη δουλειά τους σωστά, ειδικά όταν ο στόχος δεν είναι η περιπέτεια αλλά η μετοίκηση και ακόμα πιο ειδικά αν υπάρχουν οικογένειες με παιδιά στην εικόνα.
Οι πληροφορίες αποροφώνται με τρομερό ενδιαφέρον γι’ αυτό το καυτό πλέον θέμα μέσα από εργαλεία όπως site, blogs ή φόρουμ (όπως το Mofeu.eu), κι έχει δυο ειδών πελάτες το κατάστημα. Αυτούς που έχουν ήδη ψωνίσει (μετανάστες) χωρίς τόσους φόβους ή ροζ γιαλιά, κι αυτούς που ετοιμάζονται για το άγνωστο κόστος (μελλοντικοί μετανάστες), δικαιολογημένα γεμάτοι απορίες, ανησυχίες κι ανάγκες για contact points στη γη της υποδοχής. Η Ελλάδα γνωρίζει τη σκοτεινότερη περίοδο της μεταπολιτευτικής της ζωής, η ευαισθησία ανεβαίνει κατακόρυφα αφού η ψυχολογική κυρίως κούραση των καιρών απελπίζει τους πολίτες και το φως στο τούνελ τους οδηγεί σχεδόν υποχρεωτικά έξω από τα σύνορα.
Μερικές φορές, εμείς οι πιο έμπειροι στο «δρόμο», βρισκόμαστε στη δύσκολη θέση να προσπαθούμε να εξηγήσουμε ή να προσγειώσουμε με τις εμπειρίες μας υποψήφιους μετανάστες, οι οποίοι ενίοτε και με τη φόρτηση των καιρών, επιτίθενται όταν τους «χαλάς το όνειρο», αφού διατηρούν την ψευδαίσθηση πως οπουδήποτε «έξω είναι καλά», πως εκεί στη βόρεια ή δυτική Ευρώπη που θα παν τους περιμένει η γη της επαγγελίας…
Είναι σημαντικό που ο καθένας πλέον μπορεί να αναζητήσει απαντήσεις τόσο εύκολα (όταν κάποιοι από εμάς ξεκινήσαμε ένα τέτοιο ταξίδι, δεν υπήρχε καν το google) αλλά θέλει προσοχή η χρήση της πληροφορίας ή ο τρόπος που θα αποθηκευτεί. Δεν είμαι εγώ (ο κάθε εγώ=ήδη μετανάστης) ως πάροχος της πολυπόθητης πληροφορίας (από προσωπική εμπειρία) η δύναμη που θα αποφασίσει τα σημαντικά για αυτούς. Εγώ (ή ο όποιος «εγώ») είμαι external factor και θα ήταν τραγικό λάθος να βασιστεί σε μένα το πλάνο ζωής ενός άλλου. Μπορεί λοιπόν να υπάρχει η ανάγκη να ακούσει ο ενδιαφερόμενος πως καλύτερα να κοιμάσαι στο «παγκάκι» της ξενιτιάς παρά στου τόπου σου με τέτοια κρίση, ώστε να πάρει θάρρος όποιος ετοιμάζει βαλίτσες. Αλλά αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να βγεί από υπεύθυνα χείλη, δεν είναι τυφλοσούρτης, γιατί δεν είναι όλοι φτιαγμένοι για το ίδιο μέγεθος περιπέτειας σε τούτη τη ζωή (no one size κουστούμι).
Στο φόρουμ mofeu είναι κάτι πολύ σπουδαίο που θεωρώ πως προσφέρουμε στο κομμάτι ενημέρωση/μετανάστευση. Καταθέτουμε τις προσωπικές μας ιστορίες ή λέμε τη γνώμη μας. Δεν είναι όμως δουλειά μας να παροτρύνουμε ή όχι την ιδέα του να φύγει κάποιος, όσο να ανοίγουμε παράθυρα στη χώρα που τόσο καλά γνωρίζουμε, είτε γύρω από τις διαδικασίες είτε γύρω από την εικόνα της καθημερινής ζωής, που πλουτίζει μόνο με μικρές προσωπικές αλήθειες για καταστάσεις που ο καθένας μας αντιμετωπίζει. Η πραγματικότητα θα χρωματιστεί καλύτερα για τον καθένα όταν προσθέσει τα δικά του προσωπικά στοιχεία.
Και ενώ δεν είμαι σε θέση να απαντήσω για λογαριασμό όλων των μεταναστών που ίσως χαρακτηρίζονται «μεταλλαγμένοι» καμιά φορά πάνω στην απόγνωση του υποψήφιου που νομίζει πως πάψαμε να νοιαζόμαστε, προτρέπω να σκεφτεί κανείς πως αν αυτό (εφόσον το δεχτούμε έτσι διατυπωμένο) το παθαίνουμε όλοι, ίσως να σημαίνει πολλά περισσότερα από όσα έχει καν ο ίδιος αντιληφθεί. Για να το πάω και σε άλλο επίπεδο, αν το εξετάσουμε από μια άλλη σκοπιά, είναι γεγονός πως ΕΙΜΑΣΤΕ διαφορετικοί πλέον. Μέσα από την εμπειρία δεν γίνεσαι ποτέ ξανά ο ίδιος άνθρωπος (ανάλογα με τη σημαντικότητα της εμπειρίας ασφαλώς). Είναι κι αυτό ένα χρήσιμο στοιχείο για σκέψη πριν τη μεγάλη φυγή, για τα υπόψιν. Ξεκινάς για ένα δρόμο που θα σε βγάλει από το «κανονικό» και τις γνωστές ισορροπίες. Που όσο πιο πολύ μένεις στον τόπο που θα σε υποδεχτεί, τόσο λιγότερο «Έλληνας» θα θεωρείσαι, θα γίνεσαι, ενώ ποτέ δεν θα είσαι το απόλυτο «ντόπιο» στον τόπο που αποκαλείς νέα πατρίδα. Κι αυτό όταν το συνειδητοποιήσεις, δεν μπορείς πλέον να το ανατρέψεις παρά να ζείς με τη νέα πραγματικότητα, το νέο σου «κανονικό», ίσως είναι το μικρό τίμημα της πιθανά πετυχημένης κατά τα άλλα επιλογής σου.
Όποια κι αν είναι η περίπτωσή σου, αν είναι θέμα επιλογής ή ακόμα χειρότερα όποιος κι αν είναι ο μονόδρομος αν είναι θέμα επιβολής, όπως κι αν χαρακτηρίζεται (ολική ή μερική, εσωτερική ή εξωτερική, μόνιμη ή προσωρινή, κτλ), η μετανάστευση δε θα’ ναι εύκολος δρόμος. Κι αν είσαι «Ηρακλής», δε θα στηθεί μπροστά σου σαν ανοιχτή λεωφόρος, αλλά σαν στενό, δύσβατο μονοπάτι, σκέτο σχολειό, γνώση και εμπειρία για τους γενημένους «μαθητές», άλλο ένα «κενό» στο χάρτη των «κενών» για τους άλλους.
Εδώ εισχωρεί πάλι η ευκαιρία της επιλογής στην οπτική που διαλέγεις, ώστε το μοιραίο (αν δεν επέλεξες άμεσα το φευγιό) να κοπεί στα μέτρα σου, να το διαβρώσει η προσωπικότητά Σου και τα θέλω Σου, να σε καταστήσει ξανά «αφεντικό» της τύχης Σου!
σχόλια