Προτιμούσαμε δηλαδή να γίνει πρωθυπουργός ο Φούφουτος;

Την ατάκα του Πάγκαλου, πρέπει να το ομολογήσω, την βρίσκω ευφυέστατη, για την παρήχηση του φι και τον συνδυασμό του αριστοκρατικού φον με το ευτελές Φούφουτος. Θα την έβρισκα βέβαια πιο ταιριαστή στο Δελφινάριο παρά στο υπουργικό συμβούλιο, αλλά στην εποχή μας πρέπει να είναι κανείς πολυτάλαντος αν θέλει να προκόψει. (...)

Όταν η Λιάνα Κανέλλη, με το γνωστό τακτ που τη διακρίνει, αποκάλεσε στις περασμένες δημοτικές εκλογές τα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ «συνεργασία του Συνασπισμού με Φούφουτους» ασφαλώς δεν εννοούσε μόνο «με τυχαίους» αλλά και «με άγνωστους, που δεν τους ξέρει ούτε η μάνα τους», ίσως και με “ανάξιους λόγου”. (...)

Πάμε παρακάτω, στην προέλευση της λέξης. Το γυμνασιακό ανέκδοτο επειδή είναι σόκιν το διαβάζετε με δική σας ευθύνη. Το μεταφέρω μέσες-άκρες, πάντως ο Γιαννάκης πήγε σπίτι του κλαμένος. Τον ρώτησε ο μπαμπάς του γιατί, και του είπε ότι ο συμμαθητής του ο Γιωργάκης τον ρούμπωσε στο προαύλιο.

– Τι σου είπε παιδί μου;
– Μου είπε ‘Ξέρεις τον Φούφουτο;’ ‘Ποιον Φούφουτο;’, ρωτάω εγώ. ‘Τον πούτσο μου τον ξεσκούφωτο’, απάντησε τότε ο Γιωργάκης.
– Αύριο θα τον ρωτήσεις: ‘Ξέρεις την Ελένη;’ κι όταν σε ρωτήσει ‘Ποιαν Ελένη;’ θα του πεις κι εσύ ‘την πούτσα μου την καυλωμένη’ και θα τον ταπώσεις!

Μόνο που την άλλη μέρα γύρισε πάλι κλαμένος ο Γιαννάκης στο σπίτι.
– Δεν του είπες για την Ελένη; λέει με αγωνία ο πατέρας.
– Του είπα, αλλά με ρώτησε: «Ποιαν Ελένη εννοείς; Την αδελφή του Φούφουτου;»

Κρύο το ανέκδοτο, έως πολικό, αλλά δεν μπορούσα να το παραλείψω. Και το ερώτημα είναι αν η κότα προηγήθηκε ή το αυγό, αν δηλαδή προϋπήρξε το ανέκδοτο και από εκεί γεννήθηκε η λέξη ή αν η λέξη γέννησε το ανέκδοτο. 

Πάντως, το γεγονός είναι ότι επώνυμο «Φούφουτος» δεν υπάρχει τουλάχιστον αυτή τη στιγμή στον τηλεφωνικό κατάλογο Αθηνών και Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τον ιστότοπο του ΟΤΕ. Η λέξη είναι κατά πάσα πιθανότητα φτιαχτή και δεν θα με παραξένευε αν έχει γεννηθεί σε θεατρικούς κύκλους. Αυτό όμως είναι σκέτη εικασία. Παρ’ όλ’ αυτά, έψαξα τα σώματα κειμένων και βρήκα κάποια ενδιαφέροντα πράγματα:

Η πρώτη της εμφάνιση, στο σώμα της εφημερίδας Νέα, είναι (...) σε κείμενο του Σεπτεμβρίου 1976, όπου ο Κ. Σταματίου (ως Ωτοβλεψίας) στηλιτεύει ένα σχέδιο του δημοτικού συμβουλίου Π. Φαλήρου για μετονομασία των οδών, οι οποίες στο κεντρικό Φάληρο φέρουν τα ονόματα αρχαίων θεοτήτων, ιδίως της θάλασσας, ώστε να τιμηθούν πρώην δήμαρχοι της πόλης. «Το φαντάζεστε», ρωτάει ρητορικά ο Στ., «να μένετε σήμερα στην οδό Ναϊάδων και αύριο να ξυπνήσετε στην οδό… Φούφουτου ή Τζιτζιμπρακατσουλόπουλου;»

Αν υπήρξε τέτοιο σχέδιο δεν εφαρμόστηκε ποτέ, αυτό είναι βέβαιο· παρεμπιπτόντως,  μένω στη μοναδική οδό του Π. Φαλήρου που όντως είχε όνομα από την ελληνική μυθολογία και μετονομάστηκε, αλλά πολύ πριν το 1976. 

Λίγο αργότερα, πάλι ο Σταματίου, με αφορμή κάποιο στραβοπάτημα των ταχυδρομείων, διερωτάται τι θα γινόταν αν το γράμμα απευθυνόταν στον ανώνυμο Έλληνα, τον κ. Φούφουτο. Σε ρεπορτάζ του 1980, πάλι ο Σταματίου, βρίσκεται μαζί με καλλιτέχνες στη Γιουγκοσλαβία και έχουν κάποιο πρόβλημα. «Δεν είμαστε ο Φούφουτος», σκέφτονται, και αποφασίζουν να αποταθούν στην πρεσβεία. Σε βιβλιοκριτική του 1981, ο Κ. Σταματίου ειρωνεύεται τα βιβλία που τυπώνονται έχοντας στο οπισθόφυλλο τις συνήθως ευγενικές αοριστίες του Ι.Μ.Φούφουτου και του Κ.Π.Ασχετόπουλου, ενώ σε άρθρο για τον Σικελιανό, τον ίδιο χρόνο, καταφέρνει να μπλέξει το άλλο του δημιούργημα, αφού γράφει ότι εκλέγονται το καλοκαίρι του 45 στην Ακαδημία διάφοροι Φούφουτοι και Γαργάλατα και όχι αυτός [ο Σικελιανός]. 

Μέχρι τώρα, όλα τα ευρήματα είναι βγαλμένα από την πένα του Κ. Σταματίου –εννοώ ότι δεν υπάρχουν άλλα που να τα παρέλειψα· στα πρώτα χρόνια ο Σταματίου είναι ο μοναδικός που χρησιμοποιεί σε κείμενά του τη λέξη Φούφουτος. Αργότερα, εμφανίζονται κι άλλοι, τόσο στα Νέα όσο και αλλού, π.χ. το 1983 στον Ριζοσπάστη ο Δ. Δανίκας κατηγορεί «κάποιους Φούφουτους», ενώ την ίδια χρονιά στον διαγωνισμό για το κρατικό βραβείο θεάτρου υποβάλλεται έργο (και κερδίζει βραβείο) από συγγραφέα με το ψευδώνυμο «Δημητράκης Φούφουτος». Και την ίδια επίσης χρονιά, στα Νέα, ο Σταματίου πάλι, αναρωτιέται ενοχλημένος πού τους ξετρυπώνουν τόσους Φούφουτους; εννοώντας ατάλαντους τραγουδιστές.

Θα αντισταθώ στον πειρασμό να αποδώσω στον Σταματίου την πατρότητα της λέξης, πάντως στην εκλαΐκευσή της ή στην απενοχοποίησή της ασφαλώς στάθηκε πρωτοπόρος. Ενδεικτικά, στο σώμα των Νέων έχουμε 43 ανευρέσεις της λ. Φούφουτος, τις περισσότερες διά χειρός Κ. Σταματίου. Στο Βήμα, που θεωρείται σοβαρότερο έντυπο και όπου ο Σταματίου δεν έγραφε, έχουμε μόλις 4 ανευρέσεις, όλες μετά τη δεκαετία του 1990. Αλλά και στην Αθλητική Ηχώ, όπου έχουμε 34 ανευρέσεις, όλες είναι μεταγενέστερες του 1997.

Να πω εδωπέρα ότι ο Σταματίου ήταν θεατράνθρωπος, οπότε ταιριάζει με την υπόθεση που έκανα πιο πάνω, πως η λέξη γεννήθηκε σε θεατρικούς κύκλους, αλλά εγώ πρώτος ομολογώ ότι πρόκειται, απλώς, για μια παράτολμη εικασία.

Κλείνω με μιαν αστεία λεπτομέρεια. Είπα πιο πάνω ότι επώνυμο «Φούφουτος» δεν βρήκα στους τηλεφωνικούς καταλόγους -όμως κάτι έχω βρει σε μια παλιά εφημερίδα. Συγκεκριμένα, τον Δεκέμβριο του 1977 είχε γίνει στη Λεωφόρο ένας φιλικός αγώνας ανάμεσα στην εθνική Σαουδικής Αραβίας και σε μια ομάδα νέων και ερασιτεχνών του Παναθηναϊκού, η οποία και νίκησε με 3-2. Στη σύνθεσή της περιλάμβανε και κάποιον Φούφουτο. Να ήταν άραγε κανονικό επώνυμο ή εκείνος που έγραψε το χαρτάκι με τη σύνθεση και το έδωσε στην εφημερίδα να έβαλε το όνομα Φούφουτος για κάποιον ερασιτέχνη που δεν θυμόταν το όνομά του;