Ζητώ από δημοσιογράφους που εκτιμώ να μου γράψουν για συνεντεύξεις που τους έμειναν αξέχαστες και που αν μπορούσαν θα ήθελαν να ξαναζήσουν.
Σήμερα, θυμάται ο Θοδωρής Αντωνόπουλος.
Ήταν Σεπτέμβριος του 2006 όταν συναντήθηκα με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου με αφορμή την πρεμιέρα στο Παλλάς τού «2», της πρώτης παράστασης που ανέβαζε μετά την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών της Αθήνας δύο χρόνια νωρίτερα.
Μια λαμπρή τελετή που τον είχε κάνει παγκόσμιο, δημιουργώντας μου κιόλας ένα κάποιο δέος ενόψει μιας συνέντευξης για το Βημαγκαζίνο, παρ’ όλη τη μακρόχρονη γνωριμία μας.
Πιθανόν και μια προκατάληψη – θα ήταν άραγε πιο απόμακρος, πιο σνομπ, θα μίλαγε τη γλώσσα των σταρ, των ευνοούμενων της εξουσίας;
Με το ξεκίνημα της κουβέντας, κάθε αρνητική σκέψη εξατμίστηκε – αρχοντικός, συγκροτημένος, συνετός, ταυτόχρονα όμως ασυνήθιστα οργισμένος, σχεδόν επιθετικός, ο Δημήτρης υπέσκαπτε επίμονα όλη εκείνη τη μεταολυμπιακή ευδαιμονία που είχε καταλάβει ακόμα και τους πιο δύσπιστους από μας, διακρίνοντας ήδη καθαρά το αδειανό πουκάμισο που πλασαριζόταν ως η μυθική Ελένη.
Ανησυχούσε, μεταξύ άλλων, για την “ετοιματζίδικη αισθητική που κυριαρχεί”, τα ταλέντα “που ξεβρακώνονται κι απορροφώνται αναίμακτα από το σύστημα” , την “αρρώστια τού κυριλέ” που μας χαρακτηρίζει ως χώρα, τη “ζωή επί πιστώσει” που βιώνουν διαρκώς περισσότεροι άνθρωποι, προκαλώντας ταυτόχρονα τους νέους καλλιτέχνες να είναι “σκληρότεροι από ποτέ”!
Παρ' όλη, βλέπετε, την έμφυτη ευγένειά του, παρά την αναγνώριση και την αποδοχή, εξακολουθούσε να νιώθει την πραγματικότητα με τον δικό του ιδιαίτερο και “κάπως επικίνδυνο” τρόπο.
Ήταν από τις πιο «δυνατές» συνεντεύξεις που είχα την τύχη να κάνω και που ύστερα από μια επταετία παραμένει φρέσκια και βασανιστικά επίκαιρη.
Ιδού μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
Έλεγες παλιότερα ότι κεντρικό λάιτ μοτίφ της δουλειάς σου είναι «το αίνιγμα της ομορφιάς σε σχέση με την αλήθεια». Παραμένει αίνιγμα ή το έχεις λύσει, έστω μερικώς;
Έχω μια ισχυρή αντίδραση στις προηγούμενες δουλειές μου. Χάρη στην Ολυμπιάδα είχα, βλέπεις, την ευκαιρία να κάνω ένα διάλειμμα προσωπικής έκφρασης που κράτησε πέντε ολόκληρα χρόνια. Σκηνοθετώντας πέρσι τη συναυλία του Γιώργου Κουμεντάκη, όπου παρουσίασε έργα που είχε συνθέσει για την Ομάδα Εδάφους, ευκαίρησα να ξανακοιτάξω συνολικά το έργο μου. Στήριξα έτσι και θεωρητικά τις αντιρρήσεις μου.
Τώρα πια καταλαβαίνω ότι η ομορφιά είναι προϊόν μονάχα της αλήθειας και για αυτό χρειάζεται να καταστρέφεται επιθετικά η ετοιματζίδικη αισθητική. Αυτός είναι ο καινούργιος αγώνας που κάνω, ενάντια και στον εαυτό μου. Μην ξεχνάμε ότι η διαφημιστική γλώσσα κλέβει πια αστραπιαία τα διδάγματα των πειραματικών καλλιτεχνών και τα μοιράζει μαζικά. Κάτι που εξάλλου έκανα και εγώ, μοιράζοντας τις προσωπικές μου ανακαλύψεις κατά την Τελετή Έναρξης. Έτσι όμως αποφορτίζεται η δυναμική των μέσων, επομένως χρειάζεται μια επανεξέταση η φόρμα.
Είναι πάντοτε όμορφη η αλήθεια;
Φυσικά, ακόμα και όταν είναι σκληρή. Η ομορφιά δεν έχει να κάνει με τις αφίσες του ΕΟΤ, τη λεύκανση στην οδοντοστοιχία και το εκάστοτε λάιφσταϊλ – αυτό είναι σίγουρο!
Πάντα δηκτικός... Η “κληρονομιά του περιθωρίου”, να υποθέσω; Είσαι πάντως από τους ανθρώπους που όχι μόνο δεν αποκήρυξαν το underground παρελθόν τους, αλλά αντιθέτως το τιμούν. “Ευγνωμονώ τη φύση μου γιατί με οδήγησε να περπατήσω σε λασπωμένους δρόμους που μου αποκάλυψαν πολλά”, έχεις πει.
Η περιθωριακή διάσταση μιας περιόδου της ζωής μου είναι μια δύναμη που με καθόρισε και που εξακολουθεί να με τρέφει. Είναι σαν να έχω δει τη ζωή και από την ανάποδη, μια αίσθηση που δεν με εγκαταλείπει ποτέ. Η όποια επιτυχία, τα χρήματα, η κοινωνική προβολή και τα παρελκόμενα με αφήνουν παγερά αδιάφορο ακριβώς διότι έχω κοιτάξει τη ζωή εκεί που βράζει. Έχω, ας πούμε, την εμπειρία ενός ταξιτζή που έρχεται σε επαφή αταξικά με πλήθος ανθρώπους, αποκτώντας έτσι μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα τού τι είναι ο κόσμος.
Δεν φοβήθηκες ποτέ τη διαφορετικότητά σου;
Όχι διότι δεν σχετίζεται μόνο με τον ερωτικό μου προσανατολισμό αλλά και με την καλλιτεχνική μου φύση. Εκτιμώ άλλωστε πως όταν κανείς φοβάται πρέπει να βουτά βαθιά μέσα στο φόβο του, όχι να λοξοδρομεί.
Τι θα θεωρούσες δείγμα μιας πραγματικά νέα εποχής;
Το να μας πουν π.χ. κάποια στιγμή τις ειδήσεις άνθρωποι αμακιγιάριστοι. Έχουμε ακόμα ως χώρα την αρρώστια τού κυριλέ. Βλέπω φυσικά και κόσμο που μου δίνει ελπίδα, όπως στη συναυλία του Κωνσταντίνου Βήτα με το “Transformations” του Μάνου Χατζιδάκι στο θαυμάσιο Νέο Μουσείο Μπενάκη. Εκτυφλωτικό βρήκα το κοινό και στη βραδιά των Massive Attack, όπως επίσης και στις εκδηλώσεις του συναρπαστικού νέου Φεστιβάλ Αθηνών… Άλλες πάλι φορές αισθάνομαι ότι τα πράγματα θα βουλιάξουν σε μια ξενερωσιά, σε μια πολύ μικροαστική άποψη για το τι σημαίνει ζωή, ανάπτυξη, επιτυχία, εξασφάλιση - αλήθεια, για τι είδους εξασφάλιση αγωνιζόμαστε;
Υπάρχει η αίσθηση ότι ενώ γίνονται τόσα πράγματα γύρω μας οι καλλιτέχνες, οι πνευματικοί άνθρωποι γενικά σιωπούν ή ιδιωτεύουν όταν δεν συναινούν.
Το δικαίωμα στην ιδιώτευση είναι απολύτως σεβαστό. Αλλά εφόσον κάποιος μιλά ή εκφράζεται δημόσια πρέπει να τολμά. Θλίβομαι για το ταλέντο που απορροφάται αναίμακτα από το σύστημα, όπως και για τον καλλιτέχνη που κατεβάζει τα βρακιά του αμέσως για χάρη της αναγνώρισης. Και μένα στα 37 μου μου ζητήθηκε να κάνω τη Μεγάλη Επίσημη Γλώσσα. Αυτό είναι, αν θες, μια κίνηση του συστήματος η οποία είναι θετική μόνο εάν δεν καταφέρνει να απονευρώνει το δόντι που δαγκώνει. Όμως αυτό είναι ευθύνη του δοντιού.
Εσύ… δαγκώνεις;
Δεν θα το πω εγώ αυτό. Εκείνο που μου αρέσει είναι να κάνω καθαρά αυτό που έχω ανάγκη. Είμαι από τη φύση μου ευγενής, όχι ακραίος. Στενοχωριέμαι, όμως, όταν βλέπω μαχητικούς ανθρώπους να καταντούν ξενέρωτοι.
Τι άλλο σε στενοχωρεί;
Η άνευ όρων αποδοχή της ετοιματζίδικης ζωής που προτείνει το σύστημα και το λάιφσταϊλ. Η έτοιμη διασκέδαση. Η έτοιμη τέχνη. Οι έτοιμες διακοπές. Τα έτοιμα σπίτια. Η έτοιμη ενημέρωση. Η έτοιμη τηλεόραση. Η ζωή που δεν αναρωτιέται κάθε τόσο για το νόημά της δεν είναι, ξέρεις, της προτίμησής μου. Όχι ότι έχουν τόση σημασία αυτές μου οι απόψεις – τις αναφέρω απλώς επειδή με ρώτησες... Ωστόσο, το βασικό πρόβλημα δεν είναι κάποιος παραδοσιακός συντηρητισμός που μας κρατά “πίσω”, αλλά κάτι παγκόσμιο και πολύ μοντέρνο που ονομάζεται θεοποίηση της ανάπτυξης και του κέρδους.Ενώ το πρόβλημα θα έπρεπε να ήταν πώς θα καλυτερεύσουμε μέσω αυτών την καθημερινότητά μας. Αλλά αν είναι να εγκλωβιστούμε σε μια ζωή επί πιστώσει, τότε προς τι η ανάπτυξη; Αυτός είναι ο πραγματικός, ο τερατώδης συντηρητισμός τού σήμερα.
Καμιά αντίρρηση... Είναι όμως στα αλήθεια ένας άλλος κόσμος εφικτός;
Θοδωρή, είμαι πια 42 χρονών και δεν μπορώ να είμαι τόσο αισιόδοξος. Υπήρξα όμως μάρτυρας πραγμάτων που όντας έφηβος θεωρούσα ανέφικτα. Το 2004 η Επίσημη Γλώσσα γεννήθηκε από καλλιτέχνες ανοικτούς στις προκλήσεις που μόνο με αγνότητα, αξιοκρατία, αγάπη, εντιμότητα, σχέσεις ανθρώπινες, μεθοδικότητα και σκληρή δουλειά κατόρθωσαν να κάνουν ό,τι έκαναν. Δεν ξέρω πόσο πετύχαμε, πάντως δεν δουλέψαμε σαν διαφημιστική εταιρεία που έψαχνε να πουλήσει “αυτό που θέλει ο κόσμος”. Τα πράγματα λοιπόν συμβαίνουν, αρκεί να τα πιστεύουμε κι εμείς πολύ.
σχόλια