Γεννημένος το 1976, ο James Miller έχει μεγάλη απήχηση στο νεανικό κοινό. Το πρώτο του βιβλίο Lost Boys ενθουσίασε τους κριτικούς το 2008 (κι οι Times, και ο Guardian, κι ο Independent, και το Time Out - όλοι συμφώνησαν ότι ο εκδοτικός κόσμος είχε μόλις γνωρίσει έναν ανερχόμενο αστέρα).
Ο συγγραφέας έρχεται και πάλι στην Αθήνα, για να διδάξει στο Εργαστήρι Δημιουργικής Γραφής που διοργανώνει το Βρετανικό Συμβούλιο.
Μ' αυτή την ευκαιρία, τον ρώτησα μερικά πράγματα για τη δουλειά του, και τη ζωή του.
Ποια ήταν η σχέση σας με τη λογοτεχνία ως παιδί;
Πάντα μου άρεσαν τα βιβλία. Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι ότι πραγματικά με έκανε να «κολλήσω» ήταν το «The Fantastic Mr Fox» του Roald Dahl. Θυμάμαι να το διαβάζω αργά τη νύχτα όταν οι γονείς μου νόμιζα ότι κοιμόμουν – έπρεπε να το τελειώσω, δε μπορούσα να σταματήσω να το διαβάζω. Σαν παιδί διάβαζα πολλά κόμικ επίσης – το 2000AD ήταν πολύ αγαπημένο, το Judge Dredd κ.α., το Dystopian, πολιτικά, σατιρικά και πολύ σκοτεινά – όλα αυτά είχαν μεγάλη επιρροή στη φαντασία μου.
Και το γράψιμο;
Από πάντα μου άρεσε να φτιάχνω ιστορίες. Είναι κάτι πολύ φυσικό για μένα. Ήμουν πάντα ο καλύτερος στο γράψιμο στο σχολείο μου – οι ιστορίες μου διαβάζονταν συχνά στην τάξη ή ο δάσκαλος ήταν συνέχεια τόσο εντυπωσιασμένος που με έστελνε στον διευθυντή για να πάρω ένα «χρυσό αστέρι». Από την ηλικία των 8 μου ήξερα ότι ήθελα να γίνω συγγραφέας.
Τι σας ενέπνευσε για το πρώτο σας βιβλίο, Lost Boys;
Πολλά και διάφορα. Πρώτα απ’όλα, η εισβολή στο Ιράκ. Έπειτα, η εμπειρία της διδασκαλίας όλων αυτών των «προνομιούχων» παιδιών που ζούσαν στο Δυτικό Λονδίνο και είχαν απίστευτα πλούσιους γονείς. Αυτά τα παιδιά είχαν τα πάντα (μεταξύ άλλων, μερικές φορές, και τους δικούς τους οδηγούς και τη δική τους Ασφάλεια), αλλά ήταν όλα τόσο δυσαρεστημένα και απογοητευμένα.
Ήθελα να φτιάξω μια φανταστική σύνδεση ανάμεσα στο τι εμείς, οι Δυτικοί, κάνουμε στον υπόλοιπο κόσμο και την αποξένωση των ίδιων των πολιτών μας. Τι θα συνέβαινε, σκέφτηκα, αν τα παιδιά του ιδρύματος αυτού αποφάσιζαν να γυρίσουν την πλάτη στον κόσμο που τους είχαν φτιάξει οι γονείς τους; Μου φάνηκε ότι αυτά τα παιδιά είχαν τη μοναδική ικανότητα να δουν το κενό και την ηθική χρεοκοπία της ζωής μας. Μιας ηθικής χρεοκοπίας που απογύμνωνε το περίφημο όνειρο για πλούτο και ασφάλεια, και έδειχνε ότι όλα αυτά ήταν απλά μια απαίσια ψευδαίσθηση που στηρίζεται στη βια και τον αποκλεισμό. Έπειτα χρησιμοποίησα τον Peter Pan σαν ένα είδος μετά-αφήγησης με την οποία έφτιαξα τη δική μου ιστορία και την έβαλα σε ένα διάλογο με το μύθο της Barbie.
Σας μπλόκαρε στη συνέχεια η μεγάλη επιτυχία του Lost Boys; Είχατε το άγχος να μην στραβοπατήσετε με το δεύτερο βιβλίο;
Και ναι και όχι. Παίρνει πολύ καιρό να εκδοθεί ένα βιβλίο, επομένως είχα γράψει ήδη πάνω από το μισό Sunshine State πριν το Lost Boys εκδοθεί. Οι κριτικές είναι αδυσώπητες σε τέτοιες περιπτώσεις. Σε εκθειάζουν στο πρώτο σου μυθιστόρημα και σε κάνουν ήρωα, μόνο και μόνο για να σε ρίξουν στον πάτο με το δεύτερο.
Έχετε πάντως να εκδώσετε μυθιστόρημα εδώ και αρκετά χρόνια...
Μόλις τελείωσα το τρίτο μου μυθιστόρημα! Παίρνει πολύ καιρό για να γράψεις ένα βιβλίο, ειδικά όταν πρέπει να εργαστώ για τα προς το ζην, ως δάσκαλος. Ο ατζέντης μου παραιτήθηκε, οπότε δεν έχω καν ατζέντη αυτή τη στιγμή. Το νέο μου βιβλίο διαβάζεται αυτή τη στιγμή από πιθανούς καινούργιους ατζέντηδες, και αυτό θα πάρει το πιθανότερο λίγους μήνες. Είναι λίγο απογοητευτικό αλλά αυτή η δουλειά δεν είναι εύκολη.
Είναι πολύ, πολύ δύσκολο αυτές τις μέρες να χτίσεις μια σταθερή καριέρα ως συγγραφέας. Το νέο βιβλίο είναι πολύ πολιτικό, πολύπλοκο και ακόμα πιο σκοτεινό από τα προηγούμενα – και αυτά τα συστατικά δεν ενθουσιάζουν τη mainstream εκδοτική αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου η οποία μερικές φορές φαίνεται να έχει μια αποστροφή σε οτιδήποτε θεωρείται «δύσκολο».
Ακόμα, το νέο βιβλίο μιλάει και για την κρίση (ανάμεσα και σε άλλα πράγματα) αλλά μου έχουν πει ορισμένα άτομα του κλάδου πως η κρίση έχει, προφανώς, «τελείωσει» και πως έχει «πεθάνει» εμπορικά μιλώντας (αλήθεια;). Κανένας δε λέει κάτι τέτοιο για το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για παράδειγμα ή για τη μοιχεία, δύο θέματα που οι εκδοτικές εταιρίες χρησιμοποιούν ξανά και ξανά, και ακόμα το ότι «κανείς» δε θέλει να διαβάσει γι’αυτό πια, επομένως είμαι πολύ απαισιόδοξος για αυτό το νέο βιβλίο. Μπορεί να αποδειχτεί ότι κόπιασα για πέντε πεταμένα χρόνια. Ωστόσο, έχω ξεκινήσει ένα καινούργιο.Μου αρέσει επίσης να γράφω μικρές ιστορίες αφού μπορώ να φτιάχνω μια μέσα σε μια εβδομάδα συγκριτικά με τα μυθιστορήματα, που παίρνουν χρόνια.
Πώς είναι η εμπειρία του να διδάσκεις δημιουργικό γράψιμο; Το προτιμάτε απ' το ίδιο το γράψιμο;
Σε ότι αφορά τη διδασκαλιά, την αγαπώ, αλλά το ερώτημα του αν την προτιμώ ή όχι είναι κάτι υποθετικό – το να διδάσκεις τη δημιουργική γραφή είναι ο μόνος τρόπος να επιζήσουν πια οι συγγραφείς. Είμαι φίλος με πολλούς καλούς συγγραφείς και σχεδόν όλοι είτε διδάσκουν το δημιουργικό γράψιμο είτε καίγονται να βρουν μια θέση για να διδάξουν. Είναι μια οικονομική αναγκαιότητα.
Η διδασκαλία μπορεί να είναι ταυτόχρονα πολύ ικανοποιητική -πάρα πολύ ικανοποιητική- αλλά και αποκαρδιωτική και απογοητευτική. Είναι πολύ συναρπαστικό να βλέπεις έναν μαθητή να βελτιώνεται ή να πέσεις πάνω σε κάποιον με εξαιρετικό ταλέντο – ή σε έναν μαθητή με τον οποίο αισθάνεσαι ότι έχεις μια καλλιτεχνική σύνδεση. Αυτό είναι ένα θαυμάσιο προνόμιο, μια τέλεια εμπειρία και είμαι τόσο ευγνώμων για όλες τις τάξεις που έχω διδάξει και για τους μαθητές που έχω συναντήσει. Έχω μάθει τόσα πολλά από αυτούς – ελπίζω να έχουν μάθει εξίσου πολλά από μένα.
Φυσικά, μερικοί μαθητές δε διαβάζουν ποτέ ή δε δείχνουν τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία, ή δε θέλουν να ξεβολευτούν. Είμαι πάντα λίγο αμήχανος με αυτούς τους μαθητές – αλλά το γεγονός είναι ότι αν διδάσκεσαι από μένα και δουλεύεις σκληρά, θα φύγεις από το μάθημα στην πορεία, καλύτερος συγγραφέας από πριν.
Πώς θα περιγράφατε τον τρόπο διδασκαλίας σας; Ποιο είναι το ένα πράγμα που πιστεύετε ότι είναι το πιο σημαντικό για να μεταδώσετε στους μαθητές σας;
Προσπαθώ να μην επιβάλλω τις δικές μου απόψεις ή προτιμήσεις στο πώς θα έπρεπε να είναι το γράψιμο ενός μαθητή. Αν θέλουν να γράψουν για αστυνομικά ή τα απομνημονεύματά τους ή οτιδήποτε, το αποδέχομαι ευχαρίστως. Αντίθετα, προσπαθώ να αναγνωρίσω τα θετικά στη δουλειά ενός παιδιού και να τον κάνω να χτίσει κάτι πάνω σε αυτά, σιγά σιγά, με σκοπό να συνειδητοποιήσει καλύτερα τι είναι αυτό που ελπίζει να πετύχει. Γενικά τους ενθαρρύνω να διαβάζουν όσο το δυνατόν περισσότερο – δε θα βρείτε κάποιον συγγραφέα εκεί έξω που να μη διαβάζει πολύ και με βάθος. Για τους νέους συγγραφείς, το διάβασμα είναι το σημαντικότερο πράγμα που μπορούν να κάνουν.
Έχετε διδάξει στην Ελλάδα στο παρελθόν. Πώς ήταν οι Έλληνες επίδοξοι συγγραφείς;
Ήταν υπέροχοι! Υπήρξε πολύ εντυπωσιακό υλικό και οι μαθητές δούλευαν με πάθος, ασχολούνταν, ήταν γεμάτοι ερεθίσματα και δημιουργικοί – κανείς δε θα μπορούσε να ζητήσει περισσότερα.
Ως επισκέπτης, πως βιώσατε την Ελληνική Κρίση στην Αθήνα;
Έχω έρθει στην Ελλάδα πολλές φορές τα τελευταία χρόνια – ένας από τους καλύτερους μου φίλους μένει στο κέντρο της Αθήνας – έτσι λυπήθηκα όταν παρατήρησα μια γενική αίσθηση φθοράς και απόγνωσης. Έχω δει ότι τα γκράφιτι είναι πιο μαχητικά και πως περισσότεροι άνθρωποι πλέον ψάχνουν μέσα στους κάδους. Είναι απελπιστικά στενάχωρο και με θυμώνει πολύ. Αγαπώ την Ελλάδα. Νιώθω μια δυνατή έλξη με αυτή τη χώρα.
Τι σας άρεσε στην πόλη;
Μου αρέσει να πηγαίνω σε καφέ και σε μπαρ και να βλέπω απλά τον κόσμο. Μου αρέσει επίσης να εξερευνώ περιοχές όπως τα Εξάρχεια που έχουν ένα πραγματικό πλεονέκτημα – μου θυμίζουν Λονδρέζικη περιοχή προ δεκαετίας, πριν το Λονδίνο γίνει ένα εξαιρετικά αποχαυνωμένο, σούπερ πολυτελές μέρος για τους ζάμπλουτους. Μου αρέσει να απορροφάω τον παλμό και να θαυμάζω τα γκράφιτι. Η Αθήνα παραμένει μια από τις πιο αγαπημένες μου πόλεις – και παρά την κρίση έχει μια υπέροχη ενέργεια.
==========
* Διεθνής Θερινή Ακαδημία Δημιουργικής Γραφής στην Αθήνα / 31 Μαΐου – 28 Ιουνίου 2014
Το Βρετανικό Συμβούλιο, σε συνεργασία με το Kingston Writing School και το Πανεπιστήμιο του Kingston του Λονδίνου, διοργανώνει για δεύτερη συνεχή χρονιά την Διεθνή Θερινή Ακαδημία Δημιουργικής Γραφής στην Αθήνα και για πρώτη φορά φέτος και στη Θεσσαλονίκη. Η Διεθνής Θερινή Ακαδημία Δημιουργικής Γραφής απευθύνεται σε συγγραφείς όλων των επιπέδων που θέλουν να καλλιεργήσουν το ταλέντο και τις δεξιότητές τους και επιθυμούν να κατανοήσουν θέματα τεχνικής και σύνθεσης που σχετίζονται με τη συγγραφή.
Περισσότερες Πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του Βρετανικού Συμβουλίου www.britishcouncil.gr.
σχόλια