Ένα χρόνο μετά την παράσταση Ένας Άγγλος ταξιδευτής στο Λεβάντε, που βασίστηκε στο έργο του John Dowland και την οθωμανική μουσική, οι Latinitas Nostra παρουσιάζουν στη Στέγη το «...αφού σε λίγο θα πλαγιάζω μες στο χώμα...». Πρόκειται για ένα μουσικό ταξίδι ή, μάλλον, μια «γέφυρα» ανάμεσα στη Chapelle Royale του Λουδοβίκου ΙΔ΄ και σε έναν τεκέ του Πειραιά. Αυτή τη φορά, οι Latinitas Nostra εξερευνούν τη γαλλική θρησκευτική μπαρόκ μουσική του 17ου αιώνα, με έμφαση στα Αναγνώσματα του Σκότους, και στην πορεία συναντούν τα ρεμπέτικα και τους αμανέδες, σε μια μουσική αφήγηση που πραγματεύεται τα Θεία και τα ανθρώπινα Πάθη. Σε αυτά τα δύο –φαινομενικά διαφορετικά μεταξύ τους– είδη αναζητούν έναν κοινό ήχο και μια κοινή διάθεση που τα ενώνει αλλά και τα διαχωρίζει.
Πήγαμε στα γυρίσματα του βίντεο των Latinitas Nostra και ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος των Latinitas Nostra και διεθνούς φήμης τσεμπαλίστας, μας τα εξηγεί καλύτερα:
«Εμείς οι μουσικοί της κλασικής προσπαθούμε να βρούμε μέσα από τις ιστορικές πηγές πως έπαιζαν μουσική μπαρόκ. Και ερευνούμε συνεχώς. Αντίθετα οι παραδοσιακοί μουσικοί έχουν μια πολύ διαφορετική σχέση με την παράδοση. Είναι φορείς της παράδοσης αλλά γι αυτούς η παράδοση δε βαραίνει και τόσο πολύ. Είναι φορείς της παράδοσης, αυτό είναι το σημαντικό γι αυτούς και αυτό έχουμε να μάθουμε πολλά από αυτή τη μουσική πράξη».
Το ρεμπέτικο είναι μια ευρωπαϊκή μουσική όπως είναι το φάντο ή το τάνγκο και υπάρχει σε αυτή την επεξεργασία του πόνου ή της απώλειας, κάτι που ξεπερνάει τα αυστηρά ελληνικά ή βαλκανικά όρια και μπορεί να μιλήσει στην ψυχή του οποιουδήποτε.
Πως ξεκίνησε αυτή η ιδέα;
Η πρώτη μας παράσταση ανέβηκε στο μουσικό χωριό, σε μια πρώιμη μορφή, στη Στέγη, στο φεστιβάλ Αθηνών και λεγόταν Ένας Άγγλος ταξιδευτής στο Λεβάντε.
Στο δεύτερο φετινό μας βήμα μπλέκουμε την γαλλική μουσική και συγκεκριμένα αυτά που λέμε «Αναγνώσματα του Σκότους», κομμάτια της γαλλικής εκκλησιαστικής παράδοσης που άνθισαν τον 17ο αιώνα και βασίζονται στους θρήνους του Ιερεμία. Και πραγματεύονται όπως οι θρήνοι του Ιερεμία, την απώλεια, την παρακμή, το τέλος και αισθανόμαστε ότι υπάρχει μια σχέση όχι με το ρεμπέτικο ειδικά.
Πως αντιμετωπίζεται η απώλεια και ο θάνατος;
Ένας κοινός παρονομαστής είναι ότι στην αντιμετώπιση αυτής της απώλειας του θανάτου και στα δυο είδη δεν υπάρχει θρήνος και οδυρμός, αλλά μια αντιμετώπιση αρχοντική. Αυτή η αρχοντιά έχει να κάνει και με μια αίσθηση αποδοχής. Δεν είναι ενδεχομένως σαν τα λαϊκά ή τα δημοτικά. Οπότε αυτό είναι ένα σημείο επαφής γιατί το ενδιαφέρον και στη γαλλική μουσική αυτής της περιόδου είναι ότι και οι πιο τρομακτικές εικόνες στους θρήνους του Ιερεμία, όλα αυτά που συχνά σε αυτή τη μουσική εκφέρονται με μια αριστοκρατική αποστασιοποίηση και με ένα ματζόρε που δίνει περισσότερο μια αίσθηση χαρμολύπης ή μελαγχολίας για αυτά που ακούμε παρά δράματος. Εκεί ήταν ένα σημείο επίσης στο οποίο θέλαμε να πατήσουμε.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το ρεμπέτικο είναι μια ευρωπαϊκή μουσική;
Το ρεμπέτικο είναι μια ευρωπαϊκή μουσική όπως είναι το φάντο ή το τάνγκο και υπάρχει σε αυτή την επεξεργασία του πόνου ή της απώλειας, κάτι που ξεπερνάει τα αυστηρά ελληνικά ή βαλκανικά όρια και μπορεί να μιλήσει στην ψυχή του οποιουδήποτε.
Τι τραγούδια θα ακούσουμε σε αυτή τη συναυλία;
Από τα ρεμπέτικα θα πούμε τον «κοκαϊνοπότη», το «όλα τα μέρη σκοτεινά», «το παιδί του δρόμου», κάποιους αμανέδες. Αυτό το ρεπερτόριο των αναγνωσμάτων του σκότους και οι αμανέδες πραγματεύονται τις ίδιες ανησυχίες, με έναν παρόμοιο τρόπο. Τα ίδια αδιέξοδα. Μπορεί να μην είναι ίδιος αλλά παρεμφερής.
Αυτή είναι μια πασχαλινή συναυλία που πραγματεύεται τα ανθρώπινα πάθη σε μια εποχή που για τους χριστιανούς είναι κάτι πολύ έντονο και βιωματικό. Είναι η ευκαιρία κανείς να ακούσει την ίδια ιστορία με διαφορετικό τόνο, με διαφορετική μελωδία. Η ηχητική εκφορά του εβραϊκού αλφαβήτου στα Αναγνώσματα, που είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά θρησκευτικά μουσικά κείμενα της Καθολικής Εκκλησίας, συνδέεται μακρινά με το αμάν του αμανέ και γεννά το αίσθημα της χαρμολύπης μέσα από το τραγούδι. Είναι μια σπάνια ηχητική περιπλάνηση που ταιριάζει στο κατανυκτικό πνεύμα των ημερών του Πάσχα.
Info:
Latinitas Nostra
«...αφού σε λίγο θα πλαγιάζω μες στο χώμα...»
Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών
3 Απριλίου 2015
20:30 Κεντρική Σκηνή
σχόλια