Barbican

Barbican Estate

Το Barbican είναι ένα σύμπλεγμα κτιρίων το οποίο αποτελείται από 13 μπλοκ πολυκατοικιών, τρεις ουρανοξύστες 42 ορόφων, ένα cultural centre (Barbican Centre), ένα σχολείο (City of London School for Girls), μια σχολή Θεάτρου και Μουσικής (Guildhall School of Music and Drama) και το Μουσείο του Λονδίνου (Museum of London), ενώ παρέχει στέγη για 4000 κατοίκους σε 2014 διαμερίσματα.

Χτισμένο στο κέντρο του Λονδίνου, το Barbican έχει έναν σταθμό του μετρό με το όνομά του (Barbican) ενώ βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση από τον καθεδρικό ναό του St Paul αλλά και τον σταθμό στην Liverpool Street.

Το χτίσιμό του ξεκίνησε το 1956 και μετά από σχεδόν 30 χρόνια διαφόρων αρχιτεκτονικών επεμβάσεων (οι οποίες συνεχίζουν να γίνονται μέχρι και σήμερα με τη μορφή της συντήρησης) ολοκληρώθηκε το 1982, ενώ οι πρώτες διαθέσιμες κατοικίες ήταν έτοιμες το 1969. Σχεδιασμένο από τους αρχιτέκτονες Chamberlin, Powell και Bon, οι οποίοι μόλις είχαν τελειώσει ένα αντίστοιχο αλλά πολύ μικρότερης κλίμακας έργο (Golden Lane Estate) ακριβώς δίπλα στο Barbican, το πολύπλοκο αυτό σύστημα κατοικιών και κοινόχρηστων χώρων είχε σκοπό αρχικά να στεγάσει κυρίως εργαζόμενους στο στο κέντρο του Λονδίνου.

Οι αρχιτέκτονες, πιστοί στις κυρίαρχες τότε ιδέες του Μοντερνισμού, χρησιμοποιούν εμφανές μπετόν και απόλυτες φόρμες ενώ συνδυάζουν τα κτίρια κατοικιών με λειτουργικούς εξωτερικούς χώρους όπου η φύτευση δέντρων και η διαμόρφωση κήπων εναρμονίζεται με το στοιχείο του νερού μέσα από λίμνες και μικρούς καταρράκτες. Υπερυψωμένοι διάδρομοι, χρησιμοποιούνται για τη μετακίνηση των πεζών σε ένα επίπεδο πάνω από το έδαφος. Το επίπεδο αυτό (το οποίο στο Barbican βαφτίζεται 'Podium'), εξυπηρετεί την πρόσβαση του κόσμου από έξω προς τα μέσα αλλά και αντίστροφα, ενισχύοντας έτσι μια ιδέα της τότε εποχής σχετικά με ένα δεύτερο επίπεδο πόλεως αποκλειστικά για πεζούς μακριά από τα αυτοκίνητα και τους δρόμους. Πάνω και κάτω από το podium, υπάρχουν διάδρομοι, κήποι σπιτιών, κατοικίες αλλά και κρυφοί κοινόχρηστοι κήποι, θερμοκήπια και φυσικά όλα τα services για μετακίνηση αυτοκινήτων, ανεφοδιασμό, μάζεμα σκουπιδιών, εξόδους κινδύνου και υπόγεια parking.

Στους 144 διαφορετικούς τύπους διαμερισμάτων, υπάρχουν από μικρά flats ενός ατόμου μέχρι και ρετιρέ δύο ή και περισσοτέρων ορόφων για οικογένειες πέντε και έξι ατόμων, διαμερίσματα με κρυφούς προσωπικούς κήπους, μπαλκόνια με θέα εσωτερικά ή εξωτερικά του Barbican, κάτω από το επίπεδο του Podium ή, στο άλλο άκρο, 43 ορόφους ψηλά. Όλα τους με κοινή φιλοσοφία σχεδιασμού όπου η φόρμα ακολουθεί την χρήση (form follows function) και με ευφάνταστες λύσεις πάνω σε λειτουργικά θέματα.

Κατόψεις διαμερισμάτων

Κατόψεις διαμερισμάτων στους ουρανοξύστες

Οι κοινόχρηστοι χώροι χωρίζονται σε εμφανείς και κρυφούς ενώ το σημείο ένωσης όλου αυτού του απίστευτου συμπλέγματος, είναι ο κεντρικός κήπος και η λίμνη με το τρεχούμενο νερό και τους μικρούς καταρράκτες οι οποίοι εξυπηρετούν πρακτικά στην αποκοπή των ήχων της πόλης. Περπατώντας στους υπερυψωμένους διαδρόμους, το πολυεπίπεδο Barbican αποκαλύπτει ολοένα και περισσότερες εκπλήξεις σε όποιον θέλει να τις παρατηρήσει. Οι εκπληκτικές λεπτομέρειες στον σχεδιασμό είναι αντιστρόφως ανάλογες του τεράστιου όγκου της κατασκευής, αποδεικνύοντας έμπρακτα τις χιλιάδες ώρες που χρειάστηκαν για την μελέτη, τον σχεδιασμό και την κατασκευή του.

Τα μπαλκόνια σε όλα τα flats είναι ουσιαστικά τεράστια δοκάρια στήριξης του οικοδομήματος έχοντας διπλό ρόλο και ως έξοδοι κινδύνου σε περίπτωση φωτιάς, με τα διαχωριστικά πάνελ να μπορούν να ανοίξουν σαν μια απλή πόρτα.
Οι κουζίνες, κατασκευασμένες από εταιρία παραγωγής γιοτ, έχουν έξυπνους αποθηκευτικούς χώρους ενώ το σύστημα για μεταφορά των απορριμάτων αρκείται μόνο σε ειδικά δοχεία μέσα στο σπίτι του καθενός και σωλήνες κρυμμένες στις μεγάλων διαστάσεων κολώνες που στηρίζουν τα κτίρια.

Οι περισσότεροι τύποι κατοικιών έχουν μακρόστενη οριζόντια διάταξη διαχωρίζοντας τους λειτουργικούς χώρους (σαλόνι - κουζίνα) από τα υπνοδωμάτια ενώ ο προσανατολισμός τους φαίνεται να εκμεταλλεύεται πλήρως το φως της μέρας και την θέα προς τα έξω.

Χρησιμοποιώντας άλλοτε το ημικύκλιο και άλλοτε επαναλαμβανόμενα ορθογώνια σχήματα από μπετόν, η δομή τους εξωτερικά και εσωτερικά είναι αποτέλεσμα συνθέσεων και επανάληψης των ίδιων στοιχείων σε μικρή ή μεγαλύτερη κλίμακα ανάλογα με τις εκάστοτε σχεδιαστικές ανάγκες. Η καμπύλη του παραθύρου έχει αναλογικά την ίδια ακτίνα με την βάση του καταρράκτη ή τις ζαρντινιέρες στα μπαλκόνια ή ακόμη και με μικρότερες κατασκευαστικές λεπτομέρειες μέσα στις κατοικίες, δημιουργώντας έτσι μια απόλυτη αρμονία στον συνδυασμό όλων αυτών των διαφορετικών λεπτομερειών.
Κλιμακοστάσια με σκάλες και ανελκυστήρες εξυπηρετούν την πρόσβαση των κατοίκων στα διαμερίσματα τους μέσα σε έναν αρκετά πολύπλοκο λαβύρινθο διαδρόμων και τρόπου μετακίνησης τους μέσα στο Barbican, διατηρώντας συγχρόνως την ιδιωτικότητα του καθενός αλλά στοχεύοντας επίσης σε ένα έντονο συναίσθημα κοινωνικότητας και ομαδικής διαβίωσης.

Και όλα αυτά σε ένα συγχρόνως πολύ οικείο περιβάλλον ενός οικοδομήματος μέσα στην πόλη που αφοσιώνεται σε παραδοσιακές ιδέες σχετικά με την κατοικία και τον τρόπο ζωής μέσα σε πολυπληθείς περιοχές, χωρίς να εκμεταλλεύεται τις καινοτομίες του προκειμένου να σοκάρει και να φωνάξει την διαφορετικότητα του αλλά με κύριο γνώμονα την αρμονία και την συλλογικότητα.

---

Barbican Centre (εταιρική ταυτότητα και σήμανση χώρου)

Στο κέντρο του Barbican, υπάρχει το Barbican Centre. Σχεδιασμένο αρχικά για να χρησιμοποιείται από τους κατοίκους του Barbican και μετέπειτα εξελιγμένο σε ένα σύμπλεγμα θεάτρων, εκθεσιακών χώρων, χώρων εκδηλώσεων, βιβλιοθήκης, lecture theatres, σινεμά, εστιατορίων και καφέ, το Barbican Centre έχει αποκτήσει εδώ και χρόνια την φήμη ενός από τα σημαντικότερα σημεία για εκδηλώσεις στο κέντρο του Λονδίνου.

H εταιρική ταυτότητα του Barbican Centre και κατ' επέκταση όλου του Barbican Estate, δίνεται στους North, οι οποίοι ανταπεξέρχονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αναπτύσσοντάς την γύρω από την φιλοσοφία σχεδιασμού των κτιρίων, δίνοντας της έναν σύγχρονο και λιτό χαρακτήρα. Η κύρια χρήση της γραμματοσειράς FUTURA (σχεδιασμένη το 1927 από τον Paul Renner), καθώς και η έντονη χρήση κανάβου και λιτών γραμμών, έχει ως αποτέλεσμα ένα έξυπνο σύστημα εταιρικής ταυτότητας η οποία προσαρμόζεται κάθε φορά ανάλογα με την χρήση. Αφίσες για εκδηλώσεις, φυλλάδια ενημέρωσης, προβολές μέσα στο κτίριο αλλά και μικρότερα αντικείμενα (εισιτήρια, σακούλες, κάρτες μελών, αυτοκόλλητα), η ιστοσελίδα του Barbican Centre και οποιοδήποτε επικοινωνιακό μέσο και στοιχείο, χαρακτηρίζονται από ένα branding τόσο δυνατό και ευέλικτο, όσο και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του κτιρίου καταστώντας το έτσι σαν ένα από τα σημαντικότερα παραδείγματα ανάπτυξης εταιρικής ταυτότητας παγκοσμίως.

Barbican Centre - εφαρμογές εταιρικής ταυτότητας (πηγή: September Industry)

Το 2007 το δημιουργικό γραφείο του Λονδίνου Cartlidge Levene, μελετά την σήμανση των κτιρίων, τους χάρτες μετακίνησης οι οποίοι βρίσκονται αναρτημένοι σε κάθε είσοδο και τέλος την εσωτερική σήμανση του Barbican Centre κερδίζοντας την εκτίμηση του κόσμου και βραβεία της γραφιστικής κοινότητας.

Το έντονο πορτοκαλί γίνεται επίσημα το χρώμα του Barbican Centre, διακοσμώντας με λειτουργικούς τρόπους την κάθε του γωνία. Μεγάλοι τοίχοι με τρισδιάστατα γράμματα, μεγάλα βέλη αλλά και μικρότερα στοιχεία σήμανσης καταφέρνουν να οδηγήσουν τον κόσμο μέσα σε ένα πολύπλοκο κτίριο με πολλές σκάλες διαδρόμους και επίπεδα. Η σήμανση επεκτείνεται προς όλα τα επιμέρους στοιχεία, τους ανελκυστήρες και τους διαδρόμους μέσα και έξω από το κτίριο χαρακτηρίζοντας ακόμη και τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι εκθέσεις και οι εκδηλώσεις στο Barbican Centre.

Είναι η πρώτη φορά που προσωπικά παρατηρώ την απόλυτη αρμονία του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού σε συνάρτηση με την σήμανση ενός κτιρίου τέτοιου μεγέθους αλλά και την επέκταση αυτής της σχέσης σε έντυπες εφαρμογές και σε οτιδήποτε επικοινωνιακό. Η ολοκληρωμένη εικόνα που δέχεται ο επισκέπτης ηρεμεί και προσδίδει μια σιγουριά ότι όλα είναι οργανωμένα και στην θέση τους, κάτι που οι Βρετανοί φαίνεται να θέλουν και να κυνηγούν σε μεγάλο βαθμό. Η αντιμετώπιση του Barbican ως ένα σύνολο ανεξάρτητων στοιχείων κάτω από ένα ισχυρό art direction είναι ένα μάθημα για όλους μας στον τρόπο που πρέπει να αντιλαμβανόμαστε και να αντιμετωπίζουμε τέτοιου είδους projects.

Eγχειρίδιο εταιρικής ταυτότητας για εφαρμογές (δείτε το PDF εδώ)

--- 

Trivia

• Η πολύ μεγάλη έκταση του Barbican οφείλεται στις τεράστιες καταστροφές από βόμβες κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα διαφορετικά επίπεδα και η διαμόρφωση του εδάφους επηρεάστηκαν πολύ από τις 'τρύπες' που είχαν δημιουργηθεί.
• Στα flats του Barbican, δεν επιτρέπεται να έχεις πράγματα στο μπαλκόνι σου μιας και εξυπηρετούν ως διάδρομοι κινδύνου σε περίπτωση φωτιάς. Στο τέλος της χρήσης, πρέπει να μαζευτούν και να τοποθετηθούν με τέτοιο τρόπο ώστε ο διάδρομος να είναι πάντα "καθαρός".
• Πολλοί κανόνες, συμβουλές και χάρτες υπάρχουν στο manual το οποίο είναι γραμμένο για τους κατοίκους του Barbican, στο οποίο συχνά ανατρέχουν όσοι μπορεί να έχουν θέματα σχετικά με την συγκατοίκηση
• Ενώ δεν υπάρχει συγκεκριμένος κανόνας σχετικά με τη φύτευση λουλουδιών στα flower pots στην άκρη των μπαλκονιών, οι γείτονες το απαιτούν για όλους και είναι κάτι που δύσκολα μπορεί να αποφύγει κανείς.
• Το Golden Lane Estate, ακριβώς δίπλα από το Barbican είναι το μέρος το οποίο θεωρείτε ανεπίσημα ως το πρώτο στάδιο χτισίματος. Σχεδιασμένο από τους ίδιους αρχιτέκτονες υπήρξε το σημείο αφετηρίας για πολλές από τις ιδέες που αργότερα εξελίχθηκαν στο Barbican.
• Στην πρώτη παρουσίαση των σχεδίων του Barbican, οι αρχιτέκτονες είχαν την τύχη αλλά και το υπερβολικό άγχος να γνωρίσουν από κοντά τον άνθρωπο οι ιδέες του οποίου τους είχαν επηρεάσει όσο τίποτα άλλο. Κατά την διάρκεια της παρουσίασης ο Le Corbusier δεν μίλησε καθόλου αλλά ευτυχώς στο τέλος είπε σχεδόν μονολεκτικά 'good design'. Πενήντα περίπου χρόνια μετά στο Barbican Centre μια αναδρομική έκθεση έρχεται να θυμίσει σε όλους μας την επιρροή του Le Corbusier τόσο στο ίδιο το Barbican, όσο και στην αρχιτεκτονική του 20ου αιώνα.
• Όλοι οι τοίχοι στo Barbican είναι σφυριλατιμένοι από ανθρώπινα χέρια. Κατά την κατασκευή τους, οι εργάτες χτυπούσαν τους τσιμεντένιους τοίχους με τσάπες και σφυριά ώστε να δημιουργήσουν την ανώμαλη αυτή επιφάνεια που χαρακτηρίζει το Barbican. Αποτέλεσμα αυτού ήταν πάρα πολλοί από τους εργάτες να καταλήξουν σε νοσοκομεία με σοβαρά κατάγματα στα χέρια τους. Ανάμνηση μιας εποχής όπου το τόσο πλέον προσφιλές στους Βρετανούς Health and Safery είχε τυπικό και μόνο ρόλο στην κατασκευή.