Ίαν Ράνκιν: «Ο φόβος είναι πολύ χρήσιμο πολιτικό εργαλείο»

Facebook Twitter
1

 

«Η δικαίωση του αίματος» είναι βασισμένη σε αληθινή ιστορία...

 

Ναι, αν και δεν το γνωρίζουν πολλοί. Το 1985, ένας Σκωτσέζος δικηγόρος βρέθηκε νεκρός στο αυτοκίνητό του. Ο συγκεκριμένος είχε διασυνδέσεις με παραστρατιωτικές οργανώσεις και τρομοκράτες και επεδίωκε την ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας μέσω της βίας. Ενώ λοιπόν στην αρχή όλοι νόμιζαν ότι επρόκειτο για τροχαίο, όταν η σωρός του μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, διαπίστωσαν ότι είχε δολοφονηθεί. Όταν άρχισα να ψάχνω για την υπόθεση, ανακάλυψα ότι υπήρχαν πολλές ομοιότητες ανάμεσα στην Σκωτία του '80 και την σημερινή.

 

Όπως για παράδειγμα;

 

Ότι πρέπει να υπάρχει πάντα κάτι που να το φοβόμαστε. Τη δεκαετία του '80, οι επιστήμονες μας προειδοποιούσαν ότι έρχεται μια νέα «εποχή των παγετώνων». Τώρα μας λένε ακριβώς το αντίθετο. Τότε φοβόμασταν τους Ρώσους και τον κομμουνισμό. Σήμερα είμαστε τρομοκρατημένοι από τους μουσουλμάνους και τον φονταμενταλισμό. Μόλις ένας φόβος «εξατμίζεται», ένας νέος έρχεται να τον αντικαταστήσει.

 

_______________

«Ο φόβος ήταν πανταχού παρόν. Αυτήν την στιγμή οι άνθρωποι φοβούνταν για τις δουλειές και τις συντάξεις τους, το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις πηγές ενέργειας που στέρευαν. Αν αυτά τα προβλήματα λύνονταν ποτέ, τότε νέες ανησυχίες θα έρχονταν να γεμίσουν το κενό».

_______________

 

Είναι κι ο φόβος ένα μέσο άσκησης εξουσίας και ελέγχου...

 

Δεν μας επιτρέπεται να ζήσουμε σε κατάσταση αρμονίας και ειρήνης. Ίσως επειδή ο φόβος αποτελεί μια επικερδή επιχείρηση. Πολλές δουλειές εξαρτώνται από τον φόβο. Στην πραγματικότητα, δεν χρειαζόμαστε όπλα και στρατό. Για να το προχωρήσω ακόμη πιο πολύ, δεν χρειαζόμαστε ούτε τους πολιτικούς. Ο φόβος είναι ένα πολύ χρήσιμο πολιτικό εργαλείο. Σήμερα ζούμε σε ένα καθεστώς φόβου. Ένα χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι ότι το ενδιαφέρον για τα περιβαλλοντικά ζητήματα είναι μειωμένο. Οι άνθρωποι φοβούνται για πράγματα που τους αφορούν άμεσα, όπως το να μην χάσουν τη δουλειά τους.

 

_______________

«Μέχρι τώρα δεν είχα συνειδητοποιήσει πόσο άγρια ήταν τα πράγματα στα μέσα της δεκαετίας του '80».

 

[...]

 

«Ο Νιλ Κίνοκ ήταν αρχηγός των Εργατικών και η πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ περιόδευε στη Μέση Ανατολή. [...] Ένα ανθρακωρυχείο πλημμύρισε και θα έκλεινε, ενώ υπήρχαν φόβοι ότι η Διεύθυνση της Τράπεζας Ταμιευτηρίου πιθανόν να μεταφερόταν νότια των συνόρων».

_______________

 

Με το βιβλίο αυτό κάνετε κι ένα πολιτικό σχόλιο για τη δεκαετία του '80 στο Ηνωμένο Βασίλειο;

 

Ναι! Το 1985 ήμουν φοιτητής και πίστευα πως ήμουν πολιτικοποιημένος, πως είχα επίγνωση της πολιτικής κατάστασης. Παρόλα αυτά, ερευνώντας για το βιβλίο, συνειδητοποίησα πως είχα ξεχάσει ένα σωρό πράγματα που συνέβησαν τότε. Τις διαδηλώσεις για τα πυρηνικά, τους Αμερικανούς, την όξινη βροχή, το περιβάλλον. Εκείνη την περίοδο υπήρχε μεγάλη ένταση ανάμεσα στη Ρωσία και την Αμερική, η τρομοκρατία συγκλόνιζε την Ιρλανδία, οι άνθρωποι ήταν δραστηριοποιημένοι πολιτικά. Αναρωτήθηκα λοιπόν σ'αυτό το βιβλίο για το τι απέγιναν όλοι εκείνοι οι άνθρωποι. Για το πού βρίσκονται σήμερα εκείνοι που χρησιμοποιούσαν τη βία ως μέσο για να επιτύχουν τον σκοπό τους. Αναρωτιέμαι μήπως κάποιοι από αυτούς ενσωματώθηκαν στο πολιτικό σύστημα. Εξάλλου, το παρελθόν τους είναι καλά κρυμμένο και δεν γνωρίζει κανείς ότι ενδεχομένως κάποτε υπήρξαν τρομοκράτες.

 

Ο νέος σας ήρωας, ο αστυνομικός Μάλκολμ Φοξ, δε μοιάζει να είναι ένας Ρέμπους με αλλιώτικο όνομα...

 

Ο ήρωας των προηγούμενων βιβλίων μου, ο επιθεωρητής Ρέμπους, ήταν σχεδόν αναρχικός και απολάμβανε να παραβαίνει τους κανόνες. Όταν αποφάσισα να συνταξιοδοτήσω τον Ρέμπους, έπρεπε να επινοήσω ένα νέο αστυνομικό. Για να είμαι σίγουρος ότι ο Φοξ δεν θα ήταν ένας Ρέμπους με αλλιώτικο όνομα, δημιούργησα έναν χαρακτήρα εντελώς διαφορετικό. Τον έβαλα να εργάζεται στις Εσωτερικές Υποθέσεις γιατί εκεί θα έπρεπε να ακολουθεί τους κανόνες. Δεν θα είχε φίλους, δεν θα εμπιστευόταν κανέναν και κανείς δεν θα τον εμπιστευόταν. Θα στηριζόταν μονάχα στον εαυτό του, θα ήταν πολύ προσεκτικός στην προσωπική του ζωή και δεν θα έκανε καταχρήσεις. Το ερώτημα που έθετα στον εαυτό μου ήταν το εξής: Πώς κάνεις έναν τέτοιο τύπο να έχει ενδιαφέρον; Στους αναγνώστες αρέσουν οι κακοί, αυτοί που παραβιάζουν τους κανόνες. Χρειάζονται μερικά βιβλία για να ξεδιπλωθεί ο χαρακτήρας του.

 

Ο Φοξ έρχεται αντιμέτωπος με ιστορίες πολιτικής διαφθοράς. Πιστεύετε πως η δίψα για εξουσία και χρήμα τους διαφθείρει όλους ανεξαιρέτως;

 

Οι άνθρωποι που αποφασίζουν να ασχοληθούν με την πολιτική είναι παθιασμένοι, θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο και να τον κάνουν καλύτερο, έχουν ιδανικά. Όταν όμως γίνονται τελικά πολιτικοί, αντιλαμβάνονται ότι μπορούν να κάνουν πολύ λίγα προς αυτήν την κατεύθυνση. Αρχίζουν τότε να αλλάζουν. Κάποιοι γίνονται κυνικοί και σκέφτονται πώς εφόσον δε μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο προς το καλύτερο, ας αλλάξουν τουλάχιστον τη δική τους ζωή. Από την άλλη, έχω αρκετούς φίλους που έχουν εμπλακεί στα πολιτικά και παραμένουν προσκολλημένοι στα ιδανικά τους.

 

_______________

«-Υπήρχαν αποδείξεις; -Ήταν πιο δύσκολο να βρεις πληροφορίες τότε. Θυμάσαι εκείνο το βιβλίο, το Spycatcher; Σήμερα θα το είχαν ανεβάσει στο ίντερνετ, η κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να εμποδίσει τον κόσμο να το διαβάσει».

 

[...]

 

«Όπως είπε ο Νέισμιθ, τότε δεν υπήρχε το ίντερνετ. Οι φήμες μπορούσαν να περιοριστούν. Ακόμα και οι ειδήσεις μπορούσαν να περιοριστούν».

_______________

 

Δίνετε την αίσθηση ότι τίποτε απ' όσα περιγράφετε δεν θα έμενε κρυφό σήμερα, με τη βοήθεια του διαδικτύου και των νέων μέσων.

 

Με το διαδίκτυο τα πάντα μαθαίνονται γρήγορα και είναι πολύ δύσκολο να κρατήσεις μυστικά. Ένα έγκλημα μπορεί να μαθευτεί αμέσως, χωρίς καν να πάει κάποιος στην αστυνομία. Έχεις δίκιο. Αν το έγκλημα συνέβαινε σήμερα, θα υπήρχαν στοιχεία για το τι συνέβη στο θύμα, από την στιγμή που μπήκε στο αυτοκίνητό του, μέχρι και την στιγμή που δολοφονήθηκε. Θα μαθαίναμε τα πάντα σχεδόν αμέσως.

 

_______________

«”-Αδέρφια;”

“-Μια αδερφή”.

“-Τυχερός, αν είστε δεμένοι. Μερικές φορές πρέπει να βάζεις ένα όριο ανάμεσα στον εαυτό σου και σ' αυτούς που αγαπάς”».

_______________

 

Στο βιβλίο κάνετε μια έντονη αναφορά στα απωθημένα, τα πάθη και τους διχασμούς ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας...

 

Και πάλι εμφανίζεται το ζήτημα του Ρέμπους που ανέφερα πριν. Ο Ρέμπους ήταν μοναχικός, χωρίς οικογενειακούς δεσμούς. Η γυναίκα του τον άφησε, είχε μια κόρη που δεν έβλεπε ποτέ κι έναν αδερφό με τον οποίο δεν ήταν δεμένος. Ο Φοξ από την άλλη, είναι αρκετά κοντά στην οικογένειά του. Αν και μαλώνει συνεχώς με την αδερφή του, αγαπιούνται πολύ. Η δε σχέση του με τον πατέρα του είναι η αγαπημένη μου. Πιστεύω πως η σχέση τους «μοιάζει» με την σχέση που θα είχα με τον πατέρα μου, αν ζούσε σήμερα. Ο πατέρας μου πέθανε πριν αρχίσω να θεωρούμαι επιτυχημένος. Πρόλαβε να με δει να εκδίδω δυο-τρία βιβλία. Ο πατέρας του Φοξ του λέει διαρκώς ότι δεν είναι καλός αστυνομικός. Είμαι σίγουρος ότι κι ο πατέρας μου θα με πείραζε, λέγοντάς μου: «Πώς και δε βρήκες ποτέ μια πραγματική δουλειά; Το μόνο που κάνεις είναι να λες ψέμματα και να επινοείς πράγματα που δεν υπάρχουν!».

 

Ο Φράνσις Βέρναλ, κεντρικός ήρωας του βιβλίου, αποκαλείται διαρκώς «πατριώτης». Πιστεύετε ότι στο όνομα του πατριωτισμού διαπράττονται εγκλήματα; Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, η λήψη μέτρων λιτότητας έγινε με την επίκληση του πατριωτικού καθήκοντος.

 

Ο πατριωτισμός είναι ένας όρος συγκινησιακά φορτισμένος. Κάποιος μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του πατριώτη, την στιγμή που κάποιος άλλος τον θεωρεί τρομοκράτη. Χρειάζονται χρόνια, δεκαετίες για να καταλήξουμε αν κάποιος έκανε ό, τι έκανε για τους σωστούς λόγους. Σχετικά με την Ελλάδα, θα προσέθετα ότι όσοι μιλούν ενάντια στη λιτότητα, κάνουν επίσης επίκληση στον πατριωτισμό. Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Μακάρι να μην ήταν! Μακάρι να ήταν συνηθισμένη. Έχω πολλούς φίλους στη χώρα σας και μαθαίνω τι συμβαίνει...

 

Τι σας λένε οι φίλοι σας;

 

Ότι ξοδεύατε περισσότερα απ'όσα κερδίζατε και δεν πληρώνατε τους φόρους. Οι φίλοι μου προσπαθούν ν' αντιμετωπίζουν την κατάσταση με ρεαλισμό. Από την άλλη, μου λένε ότι είναι ντροπιαστικό να δανείζεστε χρήματα από τους Γερμανούς και από άλλες χώρες. Ότι η χώρα πρέπει να καταφέρει ξανά να στηρίζεται στις δικές της δυνάμεις.

 

Μιλώντας πριν για τη δεκαετία του '80 στο Ηνωμένο Βασίλειο, δε νομίζετε ότι άλλη μια ομοιότητα με τη σημερινή κατάσταση είναι κι η σχεδόν πανευρωπαϊκή εφαρμογή του δόγματος της απουσίας εναλλακτικής λύσης;

 

Στη Βρετανία έχουμε σήμερα μια δεξιά κυβέρνηση, η οποία θέλει να αποδομήσει το σύστημα της κοινωνικής πρόνοιας. Μας λένε ότι πρέπει να κάνουμε περικοπές στην παιδεία και την υγεία και την ίδια στιγμή, δεν αγγίζουν τους τραπεζίτες. Η κατάσταση στη Βρετανία είναι αντίστοιχη με την υπόλοιπη Ευρώπη. Κι εμείς δανειζόμασταν περισσότερα απ' όσα κερδίζαμε και τώρα η κυβέρνηση μας λέει ότι η λιτότητα είναι η μόνη λύση. Είναι κρίμα που δε μπορούμε να μιλήσουμε για πιο ευχάριστα πράγματα αυτήν την στιγμή. Όμως ο κόσμος είναι πολύ άσχημος τώρα, δε νομίζεις; Αυτό που μου αρέσει στην αστυνομική λογοτεχνία είναι ότι δίνει στο συγγραφέα την ευκαιρία να μιλήσει για πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα. Αν ζούσαμε σε μια ουτοπία, η αστυνομική λογοτεχνία δεν θα υπήρχε. Απέχουμε όμως πολύ από την ουτοπία...

 

Τα αποσπάσματα ανήκουν στο νέο βιβλίο του Ίαν Ράνκιν «Η δικαίωση του αίματος» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση της Βάσιας Τζανακάρη.

Βιβλίο
1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM

σχόλια

1 σχόλια