Γεννήθηκε ως Ροζαλία Λούξεμπουργκ το 1871 σε μια μικρή πόλη της Πολωνίας από μια οικογένεια κοσμικών Εβραίων. Όταν ήταν 3 ετών η οικογένεια μετακόμισε στη Βαρσοβία, όπου οι Πολωνοί μισούσαν τους Ρώσους, οι Ρώσοι μισούσαν τους Πολωνούς και όλοι μισούσαν τους Εβραίους. Παρ 'όλα αυτά, οι Λούξεμπουργκ παρέμειναν εκεί και έστειλαν τα παιδιά τους στο σχολείο. Όλα πήγαιναν καλά μέχρι που η Ρόζα έγινε 5 ετών. Τότε η οικογένεια της θα ανακάλυπτε ότι είχε μια ασθένεια στο ισχίο. Έμεινε στο κρεβάτι για περίπου ένα χρόνο με το ισχίο της σε νάρθηκα και όταν σηκώθηκε, το ένα πόδι ήταν πιο κοντό από το άλλο, με αποτέλεσμα να κουτσαίνει ελαφρώς.
Αυτή ήταν η Ρόζα: Kορίτσι, Eβραία, ανάπηρη, με μια "ηλεκτρισμένη" νοημοσύνη, μια "αλαζονική" γλώσσα και ένα αδυσώπητο πάθος για κοινωνική δικαιοσύνη. Από την εφηβεία της κιόλας προσχώρησε στις παράνομες σοσιαλιστικές οργανώσεις των φοιτητών που τότε αφθονούσαν στην Βαρσοβία. Σε ένα υπόγειο μια βραδιά, άνοιξε το στόμα της για να μιλήσει και διαπίστωσε ότι η σκέψη και το συναίσθημα έδεσαν γρήγορα. Ήταν εκείνη η βραδυά, η οποία σημάδεψε την ίδια και συγκλόνισε όσους βρίσκονταν εκεί, αφού τα συναρπαστικά λόγια της έβγαιναν με τόση ευκολία ώστε όσοι είχαν βρεθεί εκεί μίλησαν για μια εκπληκτική εμπειρία και τη χαρακτίρησαν χαρισματική.
"Η ηγεσία απέτυχε. Ακόμα κι έτσι, η ηγεσία πρέπει να δημιουργηθεί εκ νέου, από τις μάζες και μέσα από τις μάζες. Οι μάζες είναι το αποφασιστικό στοιχείο, είναι ο βράχος πάνω στον οποίο θα κτιστεί η τελική νίκη της επανάστασης"
Στα 18 της κι ενώ ήταν ήδη στο μάτι της αστυνομίας της Βαρσοβίας, η Ρόζα έφυγε για σπουδές στη Ζυρίχη. Αν και γράφτηκε στο πανεπιστήμιο ως φοιτήτρια στις φυσικές επιστήμες, δεν θα παρακολουθούσε τα μαθήματα. Η εκπαίδευσή της έγινε στη βιβλιοθήκη, το αναγνωστήριο και την αίθουσα διαλέξεων ενός γερμανικού σοσιαλιστικού κλαμπ. Εκεί, το φθινόπωρο του 1890, συναντήθηκε με τον Leo Jogiches, έναν Λιθουανό Εβραίο τρία χρόνια μεγαλύτερό της με επαναστατική φήμη. Ένας αυτοαποκαλούμενος ήρωας της ρωσικής λογοτεχνίας, θυμωμένος, ερωτευμένος με το γνωστό ορισμό του Μπακούνιν για τον επαναστάτη που "δεν έχει κανένα δικό του ενδιαφέρον, κανέναν δικό του σκοπό, κανένα συναίσθημα, καμία συνήθεια, κανένα αγαθό, που δεν έχει καν όνομα. Τα πάντα σε αυτόν διαποτίζονται από ένα ενιαίο, αποκλειστικό ενδιαφέρον, μια σκέψη, ένα μόνο πάθος. Την επανάσταση" Η Ρόζα είχε ξετρελαθεί μαζί του, αλλά και ο ίδιος με τη σειρά του την ερωτεύτηκε παράφορα. Έγιναν εραστές το 1891.
Από πολύ νεαρή ηλικία, η Ρόζα θεωρούσε ότι η πολιτική ήταν μεγάλο κομμάτι της ζωής της. Ήθελε τα πάντα: γάμο και παιδιά, βιβλία και μουσική, περιπάτους τα καλοκαιρινά βράδια... και επανάσταση. Η προσωπική ευτυχία και ο αγώνας για κοινωνική δικαιοσύνη, είχε πει "έπρεπε να συνυπάρχουν". Αν οι άνθρωποι είχαν εγκαταλείψει το σεξ και την τέχνη όταν έκαναν επανάσταση, θα δημιουργούσαν έναν κόσμο πιο άκαρδο από αυτόν που πάλευαν να αλλάξουν. Από την άλλη πλευρά, ο Leo μισούσε το φως της ημέρας, την κοινωνικότητα και την δική του σεξουαλική ανάγκη. Το μόνο που μετρούσε για τον ίδιο, ήταν "ο σκοπός". Ωστόσο, η λαχτάρα της Ρόζας να βρίσκεται μαζί του δεν υποχώρησε.
Όσον αφορούσε την πολιτική ωστόσο, οι απόψεις τους ταυτίζονταν. Θεωρούσαν ότι ο εθνικισμός σε όλες τις μορφές του, ήταν αποτρόπαιος και ότι η ελπίδα για ένα σοσιαλιστικό μέλλον ήταν η εργατική τάξη. Έτσι, κάθε βράδυ στις αρχές της δεκαετίας του 1890, σε ένα επιπλωμένο δωμάτιο στη Ζυρίχη, σχεδίαζαν την φωτισμένη εξέγερση των εργατών του κόσμου. Μέσα σε τρία χρόνια η Ρόζα θα ανέβαινε σε μια καρέκλα στο Τρίτο Συνέδριο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στη Ζυρίχη, απευθύνοντας έκκληση για την αναγνώριση του πολωνικού αντιεθνικιστικού μαρξιστικού κόμματος, το οποίο μόλις είχε ιδρύσει με τον Leo. Το 1898 αποφάσισε να φύγει για το Βερολίνο ώστε να συμμετέχει ενεργά στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (SPD), το πιο ισχυρό τότε σοσιαλιστικό κόμμα στην Ευρώπη. Ο Jogiches θα παρέμενε στην Ελβετία, όπου θα δούλευε για την δημιουργία του πολωνικού κόμματος. Οι δυο τους δεν θα ξαναζούσαν ποτέ στην ίδια πόλη.
Αρκετές εβδομάδες μετά την άφιξή της στο Βερολίνο, με την υποστήριξη του SPD, η Ρόζα μίλησε στους Πολωνούς ανθρακωρύχους στην Άνω Σιλεσία και ανακάλυψε από την αρχή το χάρισμά που σαγήνευε και συγκινούσε το κοινό. Τη ρητορική της δεινότητα.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο δεκαετιών, η Λούξεμπουργκ έγραψε βιβλία, δοκίμια και άρθρα σχετικά με μια πτυχή της ριζοσπαστικής πολιτικής ενώ έκανε μεγάλες περιοδείες σε όλη την Ευρώπη. Εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο σημαίνοντα μέλη της ολοένα και πιο ενοχλητικής αριστερής πτέρυγας του SPD. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ πίστευε με όλη την καρδιά και την ψυχή της ότι η κρίσιμη διαφορά μεταξύ του κεφαλαίου και των εργατών θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί μόνο αν το προλεταριάτο αναλάμβανε την εξουσία και λάμβαναν χώρα επαναστατικές αλλαγές στο συνολικό περιβάλλον των παραγωγικών μεθόδων. Ήθελε να εγκαταλείψουν το SPD οι Ρεβιζιονιστές. Αυτό δεν συνέβη, αλλά τουλάχιστον η ηγεσία του κόμματος από τον Καρλ Κάουτσκυ κράτησε στο πρόγραμμα τον Μαρξισμό, ακόμα κι αν ο βασικός του στόχος ήταν να βελτιώσει τον αριθμό των εδρών που είχε το κόμμα στο Ράιχσταγκ.
Το 1907 πήρε μέρος στην Πέμπτη Κομματική Μέρα των Ρώσων Σοσιαλδημοκρατών στο Λονδίνο, όπου συνάντησε τον Βλαντιμίρ Λένιν. Στο Δεύτερο Διεθνές (Σοσιαλιστικό) Συνέδριο στην Στουτγκάρδη, πρότεινε μια απόφαση, που έγινε δεκτή, όλα τα Ευρωπαϊκά κόμματα εργατών να ενωθούν στις προσπάθειές τους να σταματήσουν τον πόλεμο.
Η Ευρώπη το 1914 είχε ήδη διολισθήσει προς τον πόλεμο και η γερμανική, η γαλλική και η αυστριακή σοσιαλδημοκράτή παράταξη άφησαν για λίγο την επανάσταση της εργατικής τάξης και ρίχτηκαν στην προσπάθεια άμυνας των χωρών τους. Μαζί με τους συναδέλφους της Καρλ Λίμπκνεχτ και Κλάρα Τσέτκιν, "τα έσπασε" με το SPD και ξεκίνησε να δίνει ομιλίες κατά του πολέμου. Το 1915 συνελήφθη (η ανοιχτή αντίθεσή της στον πόλεμο θεωρούνταν παράνομη στη Γερμανία), και πέρασε τα επόμενα τρία χρόνια στη φυλακή.
Είχε μπει στη φυλακή πολλές φορές στο παρελθόν και σχεδόν πάντα μπορούσε να δεχθεί επισκέπτες, να παίρνει βιβλία, να έχει καλό φαγητό και έπιπλα. Αυτή τη φορά όμως, όλα ήταν διαφορετικά. Τα μαλλιά της άσπρισαν και άρχισε να αναπτύσσεται σύγχυση, όχι στο μυαλό, αλλά στο πνεύμα της. Παρ 'όλα αυτά, διάβαζε Τολστόι, Μαρξ και πολιτικά έγραφα ασταμάτητα. Το καλοκαίρι του 1918 όταν ήταν ακόμη στη φυλακή, ολοκλήρωσε ένα έργο με το όνομα "Η Ρωσική Επανάσταση", η οποία σήμερα μπορεί να θεωρηθεί ως ένα από τα πιο συγκλονιστικό έγγραφα στη σύγχρονη πολιτική σκέψη.
Το 1917, όταν οι ΗΠΑ μπήκαν στον πόλεμο, η Σπαρτακιστική Ομοσπονδία συνδέθηκε με το Ανεξάρτητο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (USPD), μια άλλη ομάδα αντιπολεμικών πρώην μελών του SPD, ιδρυμένη από τον Καρλ Κάουτσκυ. Στις 9 Νοεμβρίου του 1918 το USPD έφτασαν στην εξουσία ως ηγέτες της νέας δημοκρατίας μαζί με το SPD, μετά την παραίτηση του Κάιζερ. Αυτό ακολούθησε μια επανάσταση (η Γερμανική επανάσταση) που είχε ξεκινήσει στο Κίελο στις 4 Νοεμβρίου του 1918, όταν σαράντα χιλιάδες ναυτικοί και πεζοναύτες κατέλαβαν το λιμάνι ως διαμαρτυρία σε μια προτεινόμενη από την Γερμανική Ναυτική Διοίκηση συμπλοκή με το Βρετανικό Ναυτικό, παρά το γεγονός πως ήταν ξεκάθαρο πια πως ο πόλεμος είχε χαθεί. Μέχρι τις 8 Νοεμβρίου, Συμβούλια Εργατών και Στρατιωτών είχαν καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Γερμανίας, θέτοντας τα θεμέλια για την αποκαλούμενη Räterepublik («Δημοκρατία Συμβουλίων») βασισμένη στο σύστημα των Σοβιέτ που παρατηρήθηκαν στη Ρωσία στις επαναστάσεις του 1905 και του 1917.
Η Λούξεμπουργκ απελευθερώθηκε στις 8 Νοεμβρίου του 1918 και μαζί με τον Λίμπκνεχτ που είχε επίσης απελευθερωθεί πρόσφατα, έκαναν την εφημερίδα Die rote Fahne (η Κόκκινη Σημαία). Σ' ένα από τα πρώτα άρθρα που έγραψε, η Λούξεμπουργκ απαίτησε αμνηστία για όλους τους πολιτικούς κρατουμένους και κάλεσε στον τερματισμό της θανατικής ποινής.
Στις 15 Ιανουαρίου 1919, χτύπησε την πόρτα της η αστυνομία. Πήγε με τους αστυνομικούς στο αυτοκίνητο χωρίς διαμαρτυρία, μεταφέρθηκε στο αρχηγείο του στρατού για αναγνώριση και στη συνέχεια επέστρεψε στο αυτοκίνητο, όπου την πυροβόλησαν στο κεφάλι. Μέσα σε λίγες ώρες σκότωσαν με τον ίδιο τρόπο και τον Λίμπκνεχτ. Δύο μήνες αργότερα, ο Jogiches ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου σε ένα στρατώνα στην άκρη της πόλης. Οι άνδρες που τους σκότωσαν, με τις ευλογίες της κυβέρνησης, ήταν μέλη των Freikorps, της παράνομης παραστρατιωτικής οργάνωσης που, δεκατέσσερα χρόνια μετά, θα αποτελούσαν τον πυρήνα των φαιοχιτώνων του Χίτλερ.
Οι τελευταίες γνωστές λέξεις της Ρόζας Λούξεμπουργκ, γραμμένες το απόγευμα της δολοφονίας της, ήταν για την πίστη της στις μάζες, και στο αναπόφευκτο της επανάστασης:
«Η ηγεσία απέτυχε. Ακόμα κι έτσι, η ηγεσία πρέπει να δημιουργηθεί εκ νέου, από τις μάζες και μέσα από τις μάζες. Οι μάζες είναι το αποφασιστικό στοιχείο, είναι ο βράχος πάνω στον οποίο θα κτιστεί η τελική νίκη της επανάστασης. Οι μάζες ήταν στα ύψη() ανέπτυξαν την "ήττα" αυτή σε μία από τις ιστορικές ήττες που είναι η τιμή και η δύναμη του διεθνούς σοσιαλισμού. Και γι' αυτό η μελλοντική νίκη θα ανθίσει από αυτή την "ήττα"».
__________
©LIFO 2014
σχόλια