Σούρουπο Τετάρτης στο Μεταξουργείο, μια από τις πιο γραφικές, πιο πολυπολιτισμικές αλλά και πιο «θεατρικές», πλέον, γειτονιές της πρωτεύουσας. Ώσπου να φτάσεις από το μετρό στο Συνεργείο, γωνία Κολωνού και Λεωνίδου, συγχρωτίζεσαι με τη μισή Υφήλιο, με κάθε δεύτερο κτίριο να είναι κι αξιοθέατο. Το συγκεκριμένο είναι από τα πιο μοντέρνα παρότι κοντεύει μισό αιώνα ζωής και έχει διαμορφωθεί σε θέατρο, θεατρικό εργαστήρι και δημιουργικό πολυχώρο. Το παραχώρησε ευγενικά προς τούτο, μας είπαν, ο ιδιοκτήτης όταν έκλεισε η σχολή αργυροχρυσοχοϊας που στεγαζόταν εκεί. Η Γιολάντα είναι η «ψυχή» αυτού του χώρου, της θεατρικής ομάδας Station Athens καθώς και της ΜΚΟ ΑΜΑΚΑ που επίσης στεγάζεται εκεί – μιας συλλογικότητας «που χρησιμοποιεί την τέχνη για παιχνίδι, γνώση, θεραπεία και ζωή, οργανώνοντας καλλιτεχνικά εργαστήρια για νέους κυρίως ανθρώπους, ντόπιους, μετανάστες ή μέλη μη ευνοημένων κοινωνικών ομάδων, με έμφαση στη χρήση των νέων τεχνολογιών», εξηγεί ξεναγώντας μας στους πέντε ορόφους του οικοδομήματος, που κάνει ένα ορίτζιναλ μεταβιομηχανικό σκηνικό από μόνο του.
«Σημασία έχει να κάνεις μια δουλειά που να σε γεμίζει πραγματικά και να είναι συλλογική. Και νομίζω ότι τα δύο τελευταία κάπως τα έχω καταφέρει.»
Ξεκινώντας να συζητάμε για την παράσταση-ντοκουμέντο «Είμαστε οι Πέρσες!» που προκρίθηκε στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών, μαθαίνουμε ότι είναι η πέμπτη κατά σειρά που δουλεύει με ερασιτέχνες ηθοποιούς μετανάστες, με την καθεμιά να «ακουμπά», τρόπον τινά, πάνω στην προηγούμενη. Είχαν προηγηθεί «Το Ταξίδι μου», «Είμαστε στο σπίτι», «Πέρσες Ι», «Έφυγα». Οι τωρινοί «Πέρσες» εμπνέονται από την ομώνυμη τραγωδία του Αισχύλου καθώς και τις «Ικέτιδες» του ίδιου δημιουργού. Ενσωματώνουν στοιχεία τους διατηρώντας, όμως, τον δικό τους ξεχωριστό χαρακτήρα: «Να πούμε ότι καταρχήν οι μετανάστες που αντιπροσωπεύουν οι "Πέρσες" μας δεν παρουσιάζονται σαν θύματα αλλά σαν πολεμιστές της ζωής, γιατί τέτοιοι ακριβώς είναι. Στο πρωτότυπο, ο πόλεμος χάθηκε για τους Πέρσες, εδώ όμως το συσχετίζουμε με τις μικρές και μεγάλες, προσωπικές και συλλογικές μάχες που δίνουν καθημερινά οι άνθρωποι αυτοί για να επιβιώσουν σε μια ξένη πόλη, στην οποία αρκετοί κατέφυγαν όντας πρόσφυγες πραγματικών πολέμων. Και δεν είναι καθόλου εύκολες αυτές οι μάχες - θυμάμαι χαρακτηριστικά τον Ρεζά, έναν ηθοποιό μας, να μου λέει ότι στον πραγματικό πόλεμο εκεί θα πέθαινε μια κι έξω, με τις αντιξοότητες όμως που αντιμετωπίζει εδώ στην ξενιτιά, νιώθει καμια φορά πως πεθαίνει καθημερινά. Δεν λείπουν όμως και εκείνες οι μικρές νίκες που ανανεώνουν κουράγιο και θάρρος – γιατί νίκη θεωρώ αυτό που καταπιανόμαστε όλοι μαζί εδώ. Θεωρώ έπειτα σημαντικό ότι δίνεται προτεραιότητα στη δική τους άποψη, εμπειρία και βίωμα – μια μεγάλη αρετή του θεάτρου είναι ακριβώς η δυνατότητα που δίνει να ακουστούν φωνές που αλλού δύσκολα θα βρίσκανε βήμα», λέει ξεναγώντας μας στο χώρο που έχει κάνει «δεύτερο σπίτι» της.
Στο μεταξύ καταφθάνουν οι ηθοποιοί της ομάδας για την αποψινή πρόβα, κάποιοι κατευθείαν από το μεροκάματο: o Ραμζά (Λευτέρης), ο Ρεζά, ο Αϊντίν , ο Χασάν, ο Τζαβάντ, ο Χαλίλ, άνθρωποι από χώρες της μακρινής Ανατολής όπου εκτυλίσσεται και η ιστορία των «Περσών». Είναι έξι προς το παρόν αλλά περιμένουν και νέα μέλη. Με τους περισσότερους γνωρίζεται από την ΜΚΟ Άρσις, όπου ξεκίνησαν οι πρώτες προσπάθειες ενός τέτοιου θεατρικού σχήματος και εργαστηρίου. Ορισμένοι είχαν ήδη κάποιες καλλιτεχνικές αναζητήσεις, διάλεξαν μάλιστα συνειδητά το θέατρο από το βίντεο ή τη φωτογραφία π.χ., άλλοι τις ανακάλυψαν στην πορεία. Η Γιολάντα προσπαθεί να τους εμπνεύσει συνέπεια κι επαγγελματισμό, εκείνοι ανταποκρίνονται φιλότιμα κι είναι μες στον ενθουσιασμό: στα διαλείμματα παίζουν, γελάνε, κάνουν σαν μικρά παιδιά. Πιάνω κουβέντα με τον 39χρονο Ραμζά από το Πακιστάν – είναι στην Ελλάδα οκτώ χρόνια τώρα, τα μισά από τα οποία κάνει θέατρο εδώ στο Συνεργείο. Φίλος τον έφερε, του άρεσε, έμεινε, βοηθάει, προσπαθεί. Εργάζεται ως καθαριστής, ελπίζει για το καλύτερο. Το θέατρο είναι το «αποκούμπι» του. Το ίδιο μου λέει κι ο 28χρονος Ρεζά, Αφγανός μεγαλωμένος στο Ιράν όπου ήδη είχε υποκριτικές αναζητήσεις, «δύσκολο όμως το θέατρο σε τέτοιες χώρες». Στην Ελλάδα έφτασε το '10 από τα τουρκικά παράλια μετά από αρκετές κι επικίνδυνες διά θαλάσσης απόπειρες. Ασχολήθηκε με θέατρο αρχικά στο ΚΕΘΕΑ και στη συνέχεια εδώ. Ναι, δουλεύει κιόλας, κάνει κέτερινγκ. Ο 21χρονος Αϊντίν από το Μπαγκλαντές είναι πιο ξεκρέμαστος: «Σήμερα έχει δουλειά, αύριο δεν έχει, έτσι πάει... έχω τουλάχιστον αρκετό χρόνο για τις πρόβες!», θα πει. Έμαθε για το θέατρο στο Ανοικτό Σχολείο Μεταναστών Πειραιά, όπου μελετά τη γλώσσα. Η ζωή έχει στενέψει, λέει, στην Ελλάδα, θα ήθελε να συνεχίσει Ευρώπη αλλά με τι χαρτιά;. «Τουλάχιστον γουστάρω αυτό που κάνω εδώ – και γουστάρουν κι οι φίλοι μου, ξέρεις!».
Τελειώνοντας η πρόβα, η Γιολάντα παλεύει να βάλει μια στοιχειώδη τάξη στο μόνιμο «χάος» που επικρατεί στο χώρο. «Λέμε ότι το χάος αυτό είναι δημιουργικό κι αναθαρρεύουμε!», αστειολογεί. Προσπαθώ να φανταστώ τη δαιμόνια αυτή νεαρή γυναίκα που παιδεύει και παιδεύεται στο όνομα ενός διαφορετικού, «κοινωνικού» θεάτρου στο Μεταξουργείο να παραβρίσκεται στην επίσημη πρεμιέρα των «Γάμων του Φιγκαρό» στο Μέγαρο, μια συμπαραγωγή της «δικής της» εταιρίας Polyplanity, ή στην αντίστοιχη του «Βυσσινόκηπου» στη Στέγη τον Μάιο, όπου πάλι εκτελεί χρέη παραγωγού. «Πώς τα συνδυάζω; Να σου πω, ούτε εγώ το έχω σκεφτεί! Όμως ξέρεις η ταυτότητα του καθενός μας είναι σχετική, ειδικά σε μια εποχή όπου χρειάζεται να αναλαμβάνουμε πολλούς διαφορετικούς ρόλους και να ανταποκρινόμαστε ταυτόχρονα σε πολλαπλές προκλήσεις αν θέλουμε να πετύχουμε κάτι ουσιαστικό. Κάπου στο δρόμο μπορεί και να μας χάσουμε με όλα αυτά, θα μας βρούμε όμως παρακάτω. Σημασία έχει να κάνεις μια δουλειά που να σε γεμίζει πραγματικά και να είναι συλλογική. Και νομίζω ότι τα δύο τελευταία κάπως τα έχω καταφέρει», καταλήγει καθώς κλείνουμε φώτα και πόρτες πίσω μας πριν ξαναβγούμε στη φωταγωγημένη πια πόλη.
Info:
«Είμαστε οι Πέρσες!»
από τη Γιολάντα Μαρκοπούλου και τη θεατρική ομάδα Station Athens στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών
2-11 Ιουνίου 2015
Πειραιώς 260
σχόλια