Περί αντίληψης του ανθρώπινου προσώπου
Απόσπασμα από ένα παλαιότερο (12.08.2010) άρθρο του γάλλου καθηγητή νευρολογίας Laurent Cohen δημοσιευμένο στην εφημερίδα Libération με αφορμή τη συζήτηση για τη μπούρκα [Μπούρκα, αυτό που οι νευροεπιστήμες λένε για το πρόσωπο].
(...) Πριν υπάρξει ένα πολιτιστικό αντικείμενο, το πρόσωπο ήταν ένα φυσικό αντικείμενο, κι όπως είναι γνωστό, η ανθρώπινη φύση, κάτω από τα ρούχα, το δέρμα, τις γνώμες όλες και τις λατρείες είναι αυτό που μοιραζόμαστε πιο πολύ. Εδώ και μερικά χρόνια, οι νευροεπιστήμες είδαν στο πρόσωπο ένα συναρπαστικό αντικείμενο μελέτης. Για μας, που είμαστε ένα κοινωνικό είδος, που ζούμε πάντα περιτριγυρισμένοι από χιλιάδες ομοίους μας, η ικανότητα να αναλύουμε τα πλούσια μηνύματα που φέρουν τα πρόσωπα είναι εξαιρετικά σημαντική. Οι επιστήμες αυτές προσπαθούν να κατανοήσουν πως ο εγκεφαλός μας, με έναν απλό αντίκρυσμα του προσώπου του άλλου, αντιδρά με μία πληθώρα γνώσεων, συναισθημάτων, αναμνήσεων και προθέσεων.
Ο εγκέφαλος διαθέτει μία πανοπλία μηχανισμών που χρησιμεύουν αποκλειστικά στην ανάγνωση των προσώπων. Η πιο χαρακτηριστική απόδειξη είναι αυτό που οι νευρολόγοι ονομάζουν προσωπαγνωσία. 'Επειτα από έναν τραυματισμό σε μία πολύ συγκεκριμένη περιοχή του φλοιού, χάνουμε την ικανότητα της αναγνώρισης των προσώπων που έχουμε απέναντι μας, ενώ εξακολουθούμε να βλέπουμε καθαρά τα πρόσωπα και να διακρίνουμε το φύλο, την ηλικία, τα συναισθήματα, εν ολίγοις οτιδήποτε δεν αποτελεί την ταυτότητα. Το ίδιο μας το πρόσωπο στον καθρέφτη μοιάζει με το πρόσωπο ενός ξένου (...)
Η ταυτότητα, το βλέμμα, ο λόγος, η ομορφιά, η προσοχή και η πρόθεση, όλα αυτά αποκρυπτογραφούνται αδιάκοπα από τον εγκεφαλικό μας μηχανισμό : είναι αδύνατο να δούμε στο πρόσωπο που έχουμε απεναντί μας μόνο ένα σαρκικό αντικείμενο χωρίς νόημα. Μίλησα ως εδώ μόνο για την αντίληψη των προσώπων, αλλά το προσωπό μας το ίδιο δεν παύει να προβάλει αντιστοίχως ένα παρόμοιο κύμα πληροφοριών. Υπάρχει εδώ κάτι που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε "βιολογική εμπιστοσύνη", δηλαδή μία αδιάκοπη εγκεφαλική δραστηριότητα που μας κάνει να αποκαλύπτουμε το προσωπό μας και να δεχόμαστε πίσω ό, τι ο άλλος αποκαλύπτει από το δικό του πρόσωπο, μία εμπιστοσύνη που επιτρέπει μία εξισορροπημένη κοινωνική ανταλλαγή (...).
σχόλια