Ναι, είναι ένα στ' αλήθεια εντυπωσιακό έργο, αληθινό «στολίδι» για το λεκανοπέδιο. Το διπλό κτιριακό συγκρότημα που θα στεγάσει τη νέα Εθνική Βιβλιοθήκη και τη νέα Εθνική Λυρική Σκηνή της Αθήνας συνδυάζει παράδοση, φουτουρισμό, αισθητική και λειτουργικότητα και, παρότι «κυκλώπειο» από πλευράς μεγεθών, είναι απόλυτα ενταγμένο οργανικά στο περιβάλλον του, αναδεικνύοντάς το αντί να κυριαρχεί σε αυτό. Τα βαθμιδωτά οικοδομήματα είναι βιοκλιματικά και αντισεισμικά, οι «ωφέλιμοι χώροι» εξαπλώνονται σε 210 στρέμματα, το ύψος από την κορυφή του μεγαλύτερου κτιρίου (της Λυρικής), τον λεγόμενο «φάρο» με την εξαίσια πανοραμική θέα και το πελώριο στέγαστρο που από μακριά μοιάζει κόκαλο σουπιάς φτάνει τα 36μ. Μπετόν, γυαλί, πεντελικό μάρμαρο και ξύλο είναι τα κυρίαρχα υλικά, το περιβάλλον λαβυρινθώδες πρότυπο αισθητικό πάρκο με τη μεσογειακή βλάστηση που σχεδίασε η Ντέμπορα Νέβινς συναγωνίζεται σε έκταση τον Εθνικό Κήπο, ενώ στο παρακείμενο τεχνητό κανάλι 400x300μ. μπορούν να διεξαχθούν μέχρι ιστιοπλοϊκοί αγώνες!
Ο Ρέτζιο Πιάνο και το Κέντρο Πολιτισμού-Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος κέρδισαν το αρχιτεκτονικό και περιβαλλοντικό στοίχημα σε χρόνο ρεκόρ (το τιτάνιο αυτό έργο που κόστισε 560 εκ. Ευρώ και για το οποίο δούλεψαν κάπου 6.500 άνθρωποι, από ειδικούς μέχρι απλούς εργάτες - όλοι τους μάλιστα μνημονεύονται ονομαστικά σε αναμνηστική πλάκα - ολοκληρώθηκε μέσα σε 8 μόλις χρόνια), το ακόμα μεγαλύτερο στοίχημα θα είναι, ωστόσο, η συντήρηση κι η ανάδειξή του σε πόλο πολιτισμού αφενός, σε σημείο αναφοράς των κατοίκων της πρωτεύουσας και της ευρύτερης περιοχής της αφετέρου. Αυτό άλλωστε επεδίωκε ο διάσημος Ιταλός αρχιτέκτονας ονομάζοντας «Αγορά» με την αρχαιοελληνική έννοια την «πλατεία» που διαμορφώθηκε μεταξύ των δύο κτιρίων.
Η νέα Βιβλιοθήκη είναι κατασκευασμένη με τη λογική του ενιαίου, ανοιχτού χώρου. Διαθέτει ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό, αποθηκευτικό χώρο για 700.000 βιβλία με δυνατότητα φιλοξενίας μέχρι και 2 εκ., αναγνωστήρια για μικρούς και μεγάλους, στούντιο ηχογράφησης και βιντεοσκόπησης που μπορούν να νοικιαστούν, χώρο εκθέσεων (αυτή την εποχή φιλοξενούνται έργα του Παναγιώτη Τέτση), ενώ σε διπλανή αίθουσα εκτίθεται το Κύπελλο του Ολυμπιονίκη Σπύρου Λούη. Οι χώροι υποδοχής είναι άνετοι, ευχάριστοι, ευήλιοι και με επίπλωση μοντέρνα και πολύχρωμη - καμια σχέση με «μουσειακό» περιβάλλον! Είναι δε απόλυτα προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής.
Η νέα Λυρική, στην οποία κυρίαρχο χρώμα είναι το κόκκινο βελούδο, διαθέτει μία κεντρική σκηνή έκτασης 600 τ.μ. και χωρητικότητας 1400 θεατών καθώς και μια πειραματική χωρητικότητας 460 θεατών αντίστοιχα. Πίσω και πλάι από την κεντρική, το «βάθος» της οποίας φτάνει τα 13 μέτρα ενώ στην πλάτη κάθε καθίσματος βρίσκεται ενσωματωμένη οθόνη για την προβολή υπότιτλων, υπάρχουν τρεις ισομεγέθεις βοηθητικές σκηνές, όλες με χρωματικό φόντο το μπλε ρουαγιάλ αντί του συνήθους μαύρου. Υπάρχουν επίσης τεχνικά άρτιοι χώροι για πρόβες και ηχογραφήσεις (για τη χορωδία, τους μουσικούς, τους ερμηνευτές και τους σολίστες). Αλλά και εστιατόρια, καφέ, πάρκινγκ χιλίων θέσεων, διευκολύνσεις για ποδηλάτες, για νέες μητέρες, για ΑΜΕΑ... θα πρέπει να προσπαθήσει κανείς πολύ για να εντοπίσει κάποια ατέλεια ή «ψεγάδι» - και υπόψη ότι το έργο ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί στο σύνολό του. Ένα ακόμα «συν» είναι τα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα της νεκρόπολης του Φαλήρου που αποκαλύφθηκαν κατά την εκσκαφή και που αναμένεται μελλοντικά να διαμορφωθεί σε επισκέψιμο χώρο.
Στη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε χτες, ο Πιάνο μίλησε μεταξύ άλλων για τη γνωριμία του με το χώρο του πρώην Ιπποδρόμου που συνέβη τυχαία προ ετών χάρη σε ένα... γράψιμο από την τροχαία του ταξί όπου επέβαινε, τη συνδεδεμένη με το έργο απόπειρα να ξαναποκτήσει η Καλλιθέα τη θέα της στη θάλασσα, τους ηλιακούς συλλέκτες και τις γεωτρήσεις που παρέχουν μεγάλη αυτονομία στο συγκρότημα ενώ αναφέρθηκε στον όρκο των αρχαίων Αθηναίων πολιτικών «να δώσουν πίσω μια Αθήνα καλύτερη από ό,τι την παρέλαβαν», για την τελειότητα που βασίζεται στην απλότητα, για το χωνευτήρι λαών, πολιτισμών, ήχων, χρωμάτων, ακουσμάτων, οσμών και αρχιτεκτονημάτων που συμβολίζει η Μεσόγειος, για το όραμά του να καταστεί το έργο του «σημείο αναφοράς» για τους Αθηναίους, η πρόσβαση των οποίων σε όλους σχεδόν τους χώρους του συγκροτήματος είναι ελεύθερη.
Το μέγα ζήτημα είναι βέβαια τι τύχη θα έχει όλο αυτό όταν – πολύ σύντομα - το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος αποχωρήσει από τη διοίκηση και τα «ηνία» αναλάβει το ελληνικό δημόσιο. Ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ανδρέας Δρακόπουλος τόνισε πως αν το κράτος – ανεξαρτήτως κυβέρνησης - διαχειριστεί σωστά την υποδομή, το Ίδρυμα μπορεί να σταθεί «αρωγός», ενώ τόνισε ότι δεν είναι όλα θέμα χρημάτων: "Aν Πολιτεία και πολίτες δεν μπορούμε να αναδείξουμε και να προστατεύσουμε αποτελεσματικά ένα τέτοιο έργο, καλύτερα να πάμε να πνιγούμε στη θάλασσα!». Έκανε μάλιστα έκκληση από κοινού με τον Πιάνο στο «φιλότιμο» του Αθηναίου πολίτη που οφείλει ο ίδιος καταρχήν να αγκαλιάσει την πολιτιστική περιουσία του σε μια παραλλαγή της γνωστής ρήσης του Τζον Κένεντι «μη ρωτάς τι μπορεί να κάνει η χώρα σου για σένα, αλλά τι μπορείς να κάνεις εσύ για τη χώρα σου». Αν κρίνει πάντως κανείς από το έντονο ενδιαφέρον και την κοσμοσυρροή που ήδη παρατηρείται στις εκδηλώσεις του Κέντρου Πολιτισμού, η «οικειοποίησή» του από τους πολίτες βρίσκεται σε καλό δρόμο. To project Metamorhosis που διεξάγεται αυτό το 3ήμερο (23-26/6) με καλλιτεχνική διευθύντρια τη Laurie Anderson είναι ένα πρώτο γερό "crash test"!
