Ο Κρητικός του Διονύσιου Σολωμού

Ο Κρητικός του Διονύσιου Σολωμού Facebook Twitter
0

O Κρητικός, του Διονύσιου Σολωμού

Επίμετρο-σημειώσεις: Στυλιανός Αλεξίου, εκδόσεις Κίχλη, σελ.: 22, τιμή: €7

Η ζωή και η ποιητική απόδοση του Διονύσιου Σολωμού προφανώς συμπλέκονται με το ζήτημα της υπηκοότητάς του, η οποία τον ήθελε ίσαμε τα δεκαεφτά του Γάλλο υπήκοο και στα υπόλοιπα σαράντα δύο χρόνια Άγγλο. Εξάλλου, σε αντίθεση προς τον Κάλβο που πήγε στο Ναύπλιο με σκοπό να καταταχθεί στις δυνάμεις του νεοπαγούς ελληνικού στρατού, ο Διονύσιος δεν πάτησε καν το πόδι του στο ανεξάρτητο πλέον κρατίδιο. Τα πρώτα του ποιήματα τα έγραψε στην ιταλική, ήταν δε τόσο επιτυχή, ώστε ο ελληνιστής καθηγητής του Τζιοβάνι Πίνι λέγεται ότι του είπε τα ακόλουθα: «Greco, tu farai dimenticare il nostro Monti», όπερ σημαίνει: «Έλληνα, θα κάνεις να ξεχαστεί ο δικός μας Μόντι».

Ο Σολωμός θα γράψει ποικίλα ποιήματα χάριν ασκήσεως και γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο πολλά θα παραμείνουν ατελή, επειδή το αίσθημά του μπορεί να φάνταζε ακέραιο, αλλά η σχέση με τη γλώσσα ακολουθούσε ή προηγούνταν του εκάστοτε δημιουργήματος. Ο Κρητικός είναι ασφαλώς από τα ποιήματα που παρέμειναν ανολοκλήρωτα. Μορφικά, πάντως, προέχει ο δεκαπεντασύλλαβος, που θα αποδώσει τα μέγιστα στη μελλοντική δημιουργική εξέλιξη του ποιητή. Είναι χαρακτηριστική η επιστολή που ο ποιητής στέλνει στον Γεώργιο Τερτσέτη: «Χαίρομαι που παίρνονται για ξεκίνημα τα δημοτικά τραγούδια, θα ήθελα όμως, όποιος μεταχειρίζεται την κλέφτικη γλώσσα (και μετρική), να τη μεταχειρίζεται δυνητικά (virtualmente) και όχι τυπικά (formalmente). Το έθνος ζητά από μας τον θησαυρό της δικής μας διάνοιας, της ατομικής, ντυμένον εθνικά».

Σύμφωνα με την κρίση του Στυλιανού Αλεξίου, ο Κρητικός συνδυάζει τρία βασικά στοιχεία της ανθρώπινης ζωής: την αγάπη για τον γενέθλιο τόπο, τη θρησκευτική πίστη και τον έρωτα. Ο σημερινός αναγνώστης θα αισθανθεί φυσικά την πατριωτική πλευρά, τον αγώνα για την ελευθερία, όπως και την προσπάθεια του νέου πολεμιστή να σώσει από τον θάνατο την αγαπημένη του. Δυσκολότερα στις μέρες μας θα κατανοηθεί το τρίτο στοιχείο, το μεταφυσικό, το χριστιανικό όραμα μιας μελλοντικής ανάστασης των νεκρών (...).

«Εκοίταα, κι ήτανε μακριά ακόμη τ' ακρογιάλι·

«αστροπελέκι μου καλό, για ξαναφέξε πάλι!».

Πιστέψετε π' ό,τι θα πω είν ακριβή αλήθεια,

Μα τες πολλές λαβωματιές που μόφαγαν τα στήθια,

μα τους συντρόφους πόπεσαν στην Κρήτη πολεμώντας,

μα την ψυχή που έκαψε τον κόσμο απαρατώντας.

«Μην είδετε την ομορφιά που την Κοιλάδα αγιάζει,

Πέστε, να ιδείτε το καλό εσείς κι ό,τι σας μοιάζει.

Καπνός δε μένει από τη γη· νιος ουρανός εγίνη.

Σαν πρώτα εγώ την αγαπώ και θα κριθώ μ' αυτήνη».

Έτρεμε το δροσάτο φως στη θεϊκιά θωριά της,

στα μάτια της τα ολόμαυρα και στα χρυσά μαλλιά της.

Σαν το νερό που το θωρεί το μάτι ν' αναβρύζει

Ξάφνου οχ τα βάθη του βουνού, κι ο ήλιος το στολίζει,

βρύση έγινε το μάτι μου κι ομπρός του δεν εθώρα,

κι έχασα αυτό το θεϊκό πρόσωπο για πολληώρα,

γιατί άκουσα τα μάτια της μέσα στα σωθικά μου·

έτρεμαν και δε μ' άφηναν να βγάλω τη μιλιά μου.

To ποιητικό κλίμα του Διονύσιου Σολωμού, το οποίο χρόνο με τον χρόνο εξαϋλώνεται φτάνοντας σε μια εξαΰλωση τόσο στη Γυναίκα της Ζάκυθος όσο και στους Ελεύθερους Πολιορκημένους, φωτίζει το έργο του, που ξεκίνησε με δοκιμές πάνω σε μια γλώσσα ξένη για την ευαισθησία του, για να καταλήξει σιγά σιγά «δική του» γλώσσα και ποιητικό ιδίωμα αυτοδίδακτου δημιουργού.

______________

Τορτίλα Φλατ, του Τζων Στάινμπεκ

Μτφρ.: Άρης Αλεξάνδρου, εκδόσεις Γκοβόστη, σελ.: 222, τιμή: €10

Για έναν συγγραφέα, και δη πρωτόπειρο, η ανακάλυψη κάποιας λαότητας –όπως της Τορτίλα Φλατ–, λαότητας που απαρτιζόταν από παϊζάνους με ιδιάζοντα ήθη και δική τους ηθική, αποτελεί μεγάλη ανακάλυψη. Διόλου τυχαίο, βέβαια, το γεγονός ότι ο νεαρός Τζων γράφει μέσα στο κλίμα της αμερικανικής Κρίσης, κάνοντας επίσης χειρωνακτικές εργασίες για να επιβιώνει. Η Τορτίλα Φλατ (με άλλα λόγια μια περιοχή όπου επιβιώνουν οι Μεξικανο-αμερικανοί ψαράδες του Μοντερέι) θα είναι η πρώτη μεγάλη λογοτεχνική επιτυχία του Στάινμπεκ. Στην ελληνική το βιβλίο μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε το 1952 και σήμερα ανατυπώνεται (πάντα σε μετάφραση Άρη Αλεξάνδρου) και παραδίδεται σε ένα κοινό που υποφέρει από την Κρίση και την αντιμετωπίζει με άλλα μέσα.

Ο Στάινμπεκ γοητευόταν πάντα από μικρές κοινότητες που υποφέρουν και παραταύτα διασώζονται χάρη στο εσωτερικό τους πιστεύω, από κοινότητες (όπως στο Άνθρωποι και Ποντίκια, στα Σταφύλια της Οργής) όπου το λαϊκό στοιχείο διαπρέπει, παρά το γεγονός ότι διαπραγματεύεται πάντα με δικό του τρόπο με το κακό. Γι' αυτό ο αφηγητής δηλώνει ορθά κοφτά ότι το βιβλίο είναι η ιστορία του Ντάνι, των φίλων του και του σπιτιού του. Όσο για την ιδιότητα του παϊζάνο, ήτοι του Ντάνι και της συντροφιάς του, μιλάμε για ένα κράμα από σπανιόλικο, ινδιάνικο, μεξικάνικο και λογής λογής ευρωπαϊκό αίμα. Μιλούν εγγλέζικα με προφορά παϊζάνο και σπανιόλικα με προφορά πάλι παϊζάνο.

Ο αφηγητής ξετυλίγει την καλούμπα των γεγονότων ζωγραφίζοντας σελίδα τη σελίδα τον Ντάνι αλλά και τον Πιλόν. Τόσο ο Ντάνι όσο και ο Πιλόν είναι τίμιοι άνδρες, πλην όμως αυτό δεν εμποδίζει τους δύο φίλους να έρχονται αντιμέτωποι για ψύλλου πήδημα. Ήδη στη σελίδα 33 μαθαίνουμε με αιφνίδιο τρόπο ότι ο Πιλόν αρεσκόταν «να τα κάνει πλακάκια με τον εαυτό του», άλλωστε ήταν εραστής του ωραίου και μυστικιστής, επίσης μπαμπέσης και καβγατζής. Επιπλέον, πρωτόπειρος γραφιάς ο Στάινμπεκ, αρέσκεται σε πρωτάκουστες μεταφορές που υπερβάλλουν και σκέψεις που δεν συνηθίζονται. Παράδειγμα: «Το απομεσήμερο κατέβηκε στη γης τόσο αδιόρατα όσο φτάνουνε τα γερατειά στη ζωή ενός ευτυχισμένου ανθρώπου». Επίσης: «Ο Πιλόν και ο Πάμπλο κάθονταν στην αυλή του Τορέλι και πίνανε με ρέγουλα, αφήνοντας το απόγεμα να περνάει από πάνω τους τόσο αργά όσο αργά μεγαλώνουν τα μαλλιά».

Το πνεύμα της μικρής κοινότητας, το αίμα της οικογένειας και του λαού, αποτελούν για τον Στάινμπεκ  εγγυήσεις που δεν ορρωδούν προ ουδεμιάς δυσκολίας. Γι' αυτόν το λόγο το χωριό –όσο φτωχό κι αν είναι– λειτουργεί περίπου σαν εκκλησία, όπου η παρουσία του οιουδήποτε ισοδυναμεί με ένα είδος λαϊκής προσευχής. Τυχαία μήπως ο Ζεζού Μαρία Κορκοράν είναι ένα μονοπάτι φιλανθρωπίας; Τα βάσανα – πάσκιζε και τα ανακούφιζε. Τη λύπη – πάσκιζε και της έριχνε βάλσαμο. Την ευτυχία – τη μοιραζόταν. Δεν υπήρχε μήτε σκληρόκαρδος, μήτε πρόστυχος Ζεζού Μαρία, η καρδιά του ήταν στη διάθεση του καθενός, μάλιστα αντλούσε ασταμάτητα καλοσύνη από κάποια βαθιά πτυχή της ψυχής που ξαναγέμιζε διαρκώς. Τελικά, η κοινότητα θα καταλήξει σε ένα άγριο πατιρντί όπου οι άντρες δεν έρχονταν στα χέρια δυο δυο, διότι γίνονταν μάχες τρομερές όπου μπλέκανε ολάκερα μπουλούκια κι όπου ο καθένας μαχόταν για λογαριασμό του και μόνο.

Περιττό να τονίσουμε ότι η εποχή του πολέμου του Βιετνάμ αποτελεί μία μαύρη σελίδα του Στάινμπεκ. Πιστεύοντας ότι ο αμερικανικός στρατός έχει το δίκιο με το μέρος του, ο συγγραφέας του Ανατολικά της Εδέμ έφτασε να γράφει ότι κάθε Αμερικανός έχει χρέος να σκοτώνει όσους Βιετκόγκ μπορεί, διότι αυτό επιτάσσει ο δίκαιος πόλεμος...

0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Σωτήρης Ντάλης / «Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και επικεφαλής της Μονάδας Έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική σχολιάζει τον αντίκτυπο της πανδημίας και της εκλογής Μπάιντεν στην Ευρώπη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Σωτήριος Σέρμπος / «Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Τι σηματοδοτεί η εποχή Μπάιντεν και τι αφήνει πίσω του ο απερχόμενος Πρόεδρος; Απαντά στη LiFO ο Σωτήριος Σέρμπος, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης και Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ελλάδα / Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ο καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και μέλος της Επιτροπής των Λοιμωξιολόγων του υπουργείου Υγείας μιλά για τα τελευταία δεδομένα της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Νικόλας Σεβαστάκης / Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ένας Γουίλι Σταρκ της εποχής μας. Υπάρχει κάτι σημαντικό που χωρίζει τη λαϊκιστική φαντασία των χρόνων του Μεσοπολέμου –όπως την αναπλάθει το μυθιστόρημα του Γουόρεν– από τα πλήθη που είδαμε να βγαίνουν από τα μεσαιωνικά σπήλαια των social media για να ορμήσουν προς το Καπιτώλιο.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ελλάδα / Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακολογίας, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, μιλά στη LiFO για τα εμβόλια και τις φαρμακευτικές αγωγές που εξετάζονται. Απαντά για το δεύτερο κύμα της πανδημίας, εξηγεί ποια είναι η αλήθεια για τις ΜΕΘ, πότε θα αποχωριστούμε τις μάσκες αλλά και πότε προβλέπεται η επάνοδος στην κανονικότητα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τech & Science / Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τι θα σημάνει η γενική χρήση των εμβολίων; Θα εφαρμοστούν νέοι κανόνες σχετικά με τον εμβολιασμό; Πότε προσδιορίζεται η έναρξή του; Και τι γίνεται με τους αρνητές;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Νικόλας Σεβαστάκης / Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Η όποια στρατηγική για τον εμβολιασμό χρειάζεται να είναι σκληρή με τον νεοφασισμό των fake news και της ωμής παραπλάνησης. Την ίδια στιγμή, όμως, πρέπει να εντάξει τις ανησυχίες, τις αντιρρήσεις και τις δεύτερες σκέψεις πολλών ανθρώπων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ελλάδα / Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ο πνευμονολόγος-εντατικολόγος στο νοσοκομείο Παπανικολάου μιλά για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις ΜΕΘ και τις μελλοντικές ανησυχίες του σχετικά με την πανδημία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ελλάδα / Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών σχολιάζει όλες τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ