Πρόλογος: Φώντας Τρούσας
Συνέβαινε με την τζαζ αυτό και δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση. Πάντα στην 100χρονη ιστορία της κάποια πρόσωπα έβγαιναν μπροστά και χάραζαν καινούργιους δρόμους. Είναι τα πρόσωπα εκείνα που δεν καινοτομούσαν απλώς αλλά αποτελούσαν, για τα μέτρα του χώρου, τις εμπορικές αιχμές του. Το χρειαζόταν αυτό η τζαζ και το χρειάζεται – τους ανθρώπους, δηλαδή, που θα σύρουν τον χορό σε κάθε εποχή, παρασύροντας στη δίνη της καινούργια πλήθη. Ο Αμερικανός τενόρο σαξοφωνίστας Kamasi Washington είναι ο άνθρωπος που μπορεί να πάει, σήμερα, την τζαζ πιο κάτω. Και, κυρίως, να δώσει την ώθηση ώστε να μετεξελιχθεί σε ολοκληρωμένο οργανισμό εκείνο που φαίνεται, σιγά-σιγά, να αναπτύσσεται. Ένα ολιστικό τζαζ άκουσμα, που να περικλείει κάθε πτυχή της 100χρονης μαύρης μουσικής μέσα από ένα σημερινό άλεσμα. Το να ισχυρίζεται, λοιπόν, κάποιος πως «έχουν ειπωθεί τα πάντα» στη μουσική είναι η μισή μόνο αλήθεια, καθώς η άλλη μισή βρίσκεται στο πώς όλα αυτά «τα πάντα» θα μετατραπούν σε κάτι νέο. Εκεί ακριβώς μπαίνει ο Kamasi Washington, για να πει την... προτελευταία λέξη.
Γεννημένος στο Λος Άντζελες το 1981, ο Washington μεγαλώνει σε μουσική οικογένεια. Σπουδάζει μουσική σε καλά σχολεία και εθνομουσικολογία στο UCLA. Οι ρυθμοί, απ' όπου κι αν προέρχονται (Αφρική, Ασία, Αμερική), κεντρίζουν από την αρχή την προσοχή του, ξεκινώντας να παίζει με ροκ και τζαζ συγκροτήματα και καλλιτέχνες. Στη δισκογραφία, από τις πιο παλιές του εμφανίσεις είναι εκείνες σε άλμπουμ του τραγουδοποιού Ryan Adams (2001) και των «εναλλακτικών» Twilight Singers (2003), πριν ξεκινήσει την πιο προσωπική τζαζ διαδρομή του, στην αρχή με κάποιες αυτοεκδόσεις, που δεν γνώρισαν όμως μεγάλη επιτυχία. Για έναν τζάζμαν, όμως, όπως ήταν ο Washington, πολλά αρχίζουν και τελειώνουν πάνω στο πάλκο. Έτσι, τον συναντάμε από νωρίς να παίζει δίπλα στους Herbie Hancock, Gerald Wilson, George Duke και βασικά δίπλα στον Wayne Shorter, που θα αποτελέσει μία από τις κυριότερες πρώιμες αναφορές του. Κοντά στον τρομπετίστα Gerald Wilson ο Kamasi Washington σιγά-σιγά θα αρχίσει να κάνει «όνομα», καθώς θα αποτελέσει μέλος της ορχήστρας του για τέσσερα άλμπουμ (2005-2011).
Ο Washington επιχείρησε να φτιάξει ένα opus, μια κιβωτό της μαύρης μουσικής που να μην αρνείται όμως και τις λευκές παρεμβάσεις, στη βάση της πιο σύγχρονης jazz-avant, και η οποία να λειτουργεί ταυτόχρονα τόσο αισθητικά όσο και κοινωνικοπολιτικά.
Πριν φτάσουμε στο «Epic» του 2015, που άλλαξε όχι μόνο την καριέρα του Washington αλλά και της ίδιας της σύγχρονης τζαζ, υπάρχουν ακόμη ορισμένα tips που έχουν τη σημασία τους. Καταρχάς, η παρουσία του στους punk-jazz Throttle Elevator Music, που κατακρατούν στοιχεία από τους soul-jazz «πατέρες» του '60 μέχρι Material, Ronald Shannon Jackson και τις ακόμη πιο σύγχρονες street ρυθμολογίες. Εξαιρετικοί! Δεύτερον, μία συμμετοχή του που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη. Η παρουσία του σε ένα από τα σημαντικότερα «μαύρα» άλμπουμ των τελευταίων ετών, το «To pimp a butterfly» (2015) του Kendrick Lamar. Μ' αυτά και μ' αυτά, φτάνουμε στο «Έπος».
Kamasi Washington - The Epic (Full Album)
Το άλμπουμ κυκλοφορεί σε τριπλό βινύλιο τον Μάιο του 2015 από την εταιρεία του DJ, ράπερ και παραγωγού Flying Lotus, την Brainfeeder από το L.A., και έχει καταρχάς ένα καταπληκτικό εξώφυλλο – συνέχεια των space covers του Sun Ra, τύπου «Astro Black». Ο Kamasi Washington μπροστά με το τενόρο του και πίσω πλανήτες, δορυφόροι και αστέρια σε ασπρόμαυρο φόντο.
Το «Epic» μπορεί να μην είναι εύκολο να περιγραφεί, το γεγονός όμως πως βρέθηκε μέσα σε όλες τις λίστες με τα καλύτερα άλμπουμ που κυκλοφόρησαν πρόπερσι λέει πολλά – ή, ίσως, και τα πάντα.
Ο Washington επιχείρησε να φτιάξει ένα opus, μια κιβωτό της μαύρης μουσικής που να μην αρνείται όμως και τις λευκές παρεμβάσεις, στη βάση της πιο σύγχρονης jazz-avant (μέχρι και Debussy διασκευάζεται!), και η οποία να λειτουργεί ταυτόχρονα τόσο αισθητικά όσο και κοινωνικοπολιτικά (με αναφορές στον Malcolm X κ.λπ.). Στη βάση αυτή, μάζεψε κόσμο και κοσμάκη (πάνω από δύο δεκάδες μουσικούς, ξεχωριστά συγκροτήματα που τα ενσωμάτωσε στο σύνολο, τραγουδιστές και χορωδίες), προκειμένου να πετύχει το αποτέλεσμα που ήθελε.
Επηρεασμένος από τη μεγάλη τζαζ του '60, τον John Coltrane και τους επιγόνους του, τον Pharoah Sanders π.χ., και ακόμη τον Sun Ra, τον ριζοσπαστικό AACM του Σικάγου και τον τρόπο που τον αντιπροσωπεύει σήμερα μέσα από τα δικά του πρότζεκτ ο Wadada Leo Smith (που τον είδαμε κι αυτόν στη Στέγη πριν από τρία χρόνια), φυσικά τη soul και το funk του '60-'70, τον πιο φυλετικό ήχο εταιρειών όπως η Strata-East και η Black Jazz και βεβαίως το ψυχεδελικό ροκ του Jimi Hendrix και των Funkadelic, ο Washington θα κάνει ένα άλμπουμ που, παρά την εξωφρενική διάρκειά του (αγγίζει τις τρεις ώρες!), κατορθώνει να συγκινεί και να συναρπάζει.
Πριν από λίγο καιρό ο Kamasi Washington κυκλοφόρησε, σε ψηφιακή μορφή, το «Truth», το πρώτο κομμάτι από το επερχόμενο EP του (έτσι το λένε) «Harmony of Difference». Συναρπαστικό track, σαν συνέχεια του «Epic», εμφανίζει την ίδια μεγαλοσύνη μ' εκείνο, με πιο πολλά, θα έλεγα, spiritual jazz στοιχεία.
Όταν είσαι στα 36 σου και κάνεις αυτά που κάνει εδώ ο Washington, για την τζαζ, είσαι ακόμη στην αρχή...
Τι είπε στο LIFO.gr
Για το «Epic» και την επιτυχία που είχε: «Όταν ξεκίνησα το "Epic", περνούσα πολύ καιρό κάνοντας μουσική με άλλους και ήθελα να κάνω ένα άλμπουμ που να αντιπροσωπεύει αυτό που είμαι, τον εαυτό μου και όλη τη μουσική που με εκφράζει από τότε που ήμουν παιδί. Έτσι, μάζεψα μια ομάδα φίλων και αποφάσισα να πάρω άδεια έναν ολόκληρο μήνα, επειδή εκείνη την εποχή κάναμε πολλές περιοδείες. Μαζευτήκαμε για να ηχογραφήσουμε τη μουσική μας και να κάνουμε κάτι που μας αντιπροσώπευε. Έτσι ξεκίνησε όλη η διαδικασία. Είχα πάντοτε την αίσθηση ότι θα είχε επιτυχία. Είναι δύσκολο να ξέρεις αν κάνεις καλή μουσική ή όχι. Μπορεί να την καταλάβει ο κόσμος, μπορεί και όχι. Όταν τελείωσα το "Epic", ήξερα πια ότι ήταν ένα σπουδαίο άλμπουμ και πίστεψα ότι ο κόσμος θα το αγαπούσε, αν του δινόταν η ευκαιρία να το ακούσει. Ήθελα να αγγίξει τους ανθρώπους – έτσι κι έγινε».
Για τα μηνύματα που θέλει να περάσει με τη μουσική του: «Νομίζω ότι η μουσική, στην πιο αγνή μορφή της, ενώνει τον κόσμο και καθώς μοιραζόμαστε τις εμπειρίες μας, μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλο. Τις περισσότερες φορές μπορεί να μας πάρει μια ολόκληρη ζωή να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλο, να αποκτήσουμε γνώση και να επαναπροσδιορίσουμε τον εαυτό μας. Ελπίζω η μουσική μου να μεταδίδει τις εμπειρίες και τα συναισθήματά μου σε όσους την ακούνε με τον ίδιο τρόπο που εγώ, ακούγοντας τη μουσική άλλων, καταλαβαίνω τις εμπειρίες τους. Αυτό σχετίζεται με την επικοινωνία και όσα συνδέουν τους ανθρώπους».
Για την έννοια της σύγχρονης τζαζ: «Νομίζω ότι τα είδη μουσικής συνδέονται το ένα με το άλλο περισσότερο απ' ό,τι πιστεύει ο κόσμος. Ο κόσμος βλέπει το χιπ-χοπ, τα μπλουζ, το r&b και την κλασική μουσική ως ξεχωριστά είδη, αλλά στην ουσία δεν είναι. Είναι σαν διαφορετικά κλαδιά του ίδιου δέντρου. Στη χιπ χοπ ή στην r&b βρίσκεις και τζαζ. Πάντοτε πίστευα ότι παίζω ένα είδος μουσικής μόνο, αλλά, τελικά, περιέχει κι άλλα είδη. Προσπαθώ να μην κολλάω πολύ σε ένα μόνο στυλ και να κάνω τη μουσική που ακούω στο κεφάλι μου – μέσα μου ακούω ένα σωρό διαφορετικά είδη ταυτόχρονα. Ακούγεται ως τζαζ επειδή τα αυτιά μας έχουν συνηθίσει αυτούς τους ήχους, αλλά για μένα είναι σαν να ακούς συνέχεια ένα αμάλγαμα διαφορετικών ενεργειών από όλο τον κόσμο. Έχω επενδύσει στην κατεύθυνση που ακολουθεί η μουσική σήμερα και δεν κολλάω στην περιγραφή ενός είδους μουσικής ή στο τι είναι αυτό που ακούω. Με ενδιαφέρει απλώς ότι είναι καλή μουσική».
Για την άνοδο του χιπ-χοπ και του r&b: «Νομίζω ότι το r&b και το χιπ-χοπ είναι απλώς λέξεις και σε αυτές εμπεριέχεται και η τζαζ, αλλά πίσω από όλα τα είδη που δεν γνωρίζουν σύνορα υπάρχουν καταπληκτικοί καλλιτέχνες, όπως ο Kendrick Lamar και ο D' Αngelo με πολλούς θαυμαστές. Γενικά, όμως, πάντοτε ένιωθα ότι η μουσική είναι πέρα από τα είδη, άχρονη, σαν να κάνεις τέχνη που ξεπερνάει την πραγματικότητα που ζει ο καθένας, και, φυσικά, δεν έχει να κάνει με το πόσους followers έχεις στο Τwitter. Νομίζω ότι κάθε μουσική κάνει αυτό για το οποίο ήταν προορισμένη».
Για τη σύγκριση με τον John Coltrane: «Ο John Coltrane είναι ένας από τους μεγαλύτερους μουσικούς που έζησαν ποτέ. Μου είναι αδιανόητο το ότι με συγκρίνουν με κάποιον σαν κι αυτόν. Όταν ξεκινούσα, πίστευα ότι έπαιζα για να εκφράσω τον εαυτό μου. Πάντοτε αγαπούσα τη μουσική του John Coltrane, αλλά δεν θα μπορούσα ποτέ να είμαι ο Coltrane. Θέλω μόνο να είμαι ο Kamasi. Είναι κολακευτική η σύγκριση με άλλους μουσικούς και εκτιμώ αυτό το κομπλιμέντο, αλλά ποτέ δεν θα αναλάμβανα μια τέτοια ευθύνη».
Για τις καλύτερες συνεργασίες του: «Ήταν όλες διαφορετικές. Έμαθα διαφορετικά πράγματα από διαφορετικούς ανθρώπους. Είχα την ευκαιρία να παίξω με μερικά από τα είδωλά μου. Πήρα πολλά από πολλούς ανθρώπους. Είναι δύσκολο να πω ποια είναι η καλύτερή μου συνεργασία. Είχαν όλες τα πάνω και τα κάτω τους. Συνολικά, είμαι χαρούμενος που βίωσα αυτές τις εμπειρίες. Το θέμα δεν είναι ποια ξεχωρίζω αλλά το ότι είχα την τύχη να κάνω τόσο πολλές και διαφορετικές συνεργασίες».
Για την επιρροή άλλων καλλιτεχνών στο έργο του: «Δεν επικεντρώνομαι σε ένα άτομο. Πάντοτε δανειζόμουν πράγματα από διαφορετικούς ανθρώπους. Όταν μεγάλωνα, π.χ., ένιωθα τη μουσική του Coltrane τόσο δυνατή, που κάποιες φορές με άρπαζε και δεν με άφηνε, αλλά ακόμη και τότε άκουγα διάφορους καλλιτέχνες που με επηρέασαν σε βάθος χρόνου. Πάντοτε αναζητούσα την ποικιλομορφία».
Τι ακολουθεί: «Αυτήν τη στιγμή δουλεύω καινούργια πράγματα, αλλά περισσότερο είμαι ενθουσιασμένος που έρχομαι στην Ελλάδα. Είναι η πρώτη φορά. Μου αρέσει πολύ να πηγαίνω σε μέρη που δεν έχω επισκεφτεί ξανά και να αποκτώ καινούργιες εμπειρίες. Το να ταξιδεύεις έχει να κάνει με το ποιος είσαι και η Ελλάδα, με την τόσο πλούσια Ιστορία, με αγγίζει πολύ. Πρόσφατα πήγα και στη Νότια Αφρική για πρώτη φορά. Τελευταία, απολαμβάνω τη δυνατότητα που έχω αυτήν τη στιγμή, δηλαδή το να ταξιδεύω στον κόσμο, να γνωρίζω καινούργιους ανθρώπους και να ανακαλύπτω νέες πλευρές του εαυτού μου».
Για το αν η τζαζ μπορεί να γίνει πολιτική και τον ρόλο του Malcolm X στο έργο του: «Νομίζω ότι η μουσική είναι μια έκφραση του εαυτού σου ως μέλους της κοινωνίας. Επομένως, η πολιτική σε επηρεάζει. Αν σε εκφράζει, αυτό βγαίνει με κάποιον τρόπο. Πίστευα πάντοτε ότι η μουσική μπορεί να χτίσει γέφυρες με τρόπο τέτοιο, που άλλα πράγματα δεν μπορούν. Μπορεί να μας ενώσει και να μας κάνει να καταλάβουμε από πού προερχόμαστε. Έμαθα για τον Malcolm X όταν ήμουν νεότερος και αυτό άλλαξε πολλά πράγματα. Ένιωθα πολλή πίεση ως νεαρός Αφροαμερικανός. Μεγαλώνοντας, βλέπαμε τον εαυτό μας αρνητικά. Στις ταινίες ήμασταν πάντοτε οι κακοί και ο Malcolm X βγήκε και είπε δημοσίως ότι αυτό δεν ήταν η αλήθεια, ότι δεν έπρεπε να αποδεχόμαστε τέτοιες εικόνες. Έτσι, η ιδέα της αγάπης και της αποδοχής του εαυτού μου ήταν κάτι που ένιωσα ότι έπρεπε να ενσωματώσω στη μουσική μου και να το μοιραστώ με όλους».
Για την εκλογή του Τραμπ: «Ένιωσα μεγάλη απογοήτευση επειδή η εκλογή του έδειξε την πραγματικότητα και τον τρόπο σκέψης ενός ποσοστού του πληθυσμού των ΗΠΑ, πόσο οπισθοδρομικός είναι, καθώς και πόσο μίσος έχει. Είναι όμως κάτι που έπρεπε να προβλέψουμε. Πριν εκλεγεί ο Τραμπ, ήταν σαν να λέμε ψέματα στον εαυτό μας ότι οι άνθρωποι αυτής της νοοτροπίας ήταν μειονότητα. Τελικά, 50 εκατομμύρια άτομα ψήφισαν κάποιον που έχει ανοιχτά ακραίες απόψεις. Ήταν πολύ λυπηρό, αλλά είναι κάτι που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, ένα πρόβλημα που πρέπει να λυθεί. Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ότι ο κόσμος αρχίζει να αμφισβητεί αυτές τις ιδεολογίες και να μιλάει αντί να τις αγνοεί και να προσποιείται ότι δεν υπάρχουν. Με επηρέασε πάρα πολύ η εκλογή του στην αρχή, αλλά μετά από σκέψη είπα: "Ας ξεκινήσουμε να κάνουμε ό,τι πραγματικά χρειάζεται για να γίνει ο κόσμος μας καλύτερος, ας σταματήσουμε να υποκρινόμαστε"».
Ιnfo:
4 Ιουλίου 2017 | «Τεχνόπολις» Δήμου Αθηναίων | 22:00
σχόλια