Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου

Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου Facebook Twitter
0

Τo Vortex είναι μια μυθική ταινία του Νίκου Κούνδουρου. Όπως είχε πει ο ίδιος:

«Σίγουρα το Vortex ή το Πρόσωπο της Μέδουσας είναι μια παράξενη ταινία. Γέννημα της αμέσως πριν τη δικτατορία ανώμαλης εποχής, φυγή θα μπορούσα να πω, ή ακόμα και απιστία στα δημόσια πράγματα, ή κούραση ή και οργή ή και όλα μαζί τα παραπάνω, και άλλα πολλά ακόμα.

Η ταινία γυρίστηκε σε δύο χώρους και σε δύο χρόνους. Η μισή γυρίστηκε σ' ένα νησί του Αιγαίου το 1966-67 και η άλλη μισή στη Ρώμη και το Λονδίνο το 1970. Η αντιστικτική συρραφή των δύο μερών αποτελεί και το ύφος-κλειδί όλου του έργου. Η ταινία θέλει τη συμπαράσταση και τη βοήθεια του θεατή για να λειτουργήσει. Ως ένα σημείο είναι ένα πείραμα, ή μια άσκηση πάνω σ' ένα τεντωμένο σκοινί. Κάθε στιγμή ο κίνδυνος να γλιστρήσουν όλα στο κενό είναι φανερός. Αλλά κι αυτός ο κίνδυνος περιλαμβάνεται μέσα στα υλικά κατασκευής της ταινίας.

Κατά τα άλλα, μπορώ να πω τώρα πως το πείραμα απότυχε. Όχι επειδή η ταινία είναι ίσως κακή –γιατί αυτό δεν έχει πια πολλή σημασία, καθώς τα σύνορα του καλού από το κακό είναι τόσο ρευστά– αλλά επειδή ο δρόμος δεν οδηγεί πουθενά. Αδιέξοδο. Έτσι το Vortex είναι απλά αυτό που είναι, ένας κινηματογράφος χωρίς μέλλον, αλλά και χωρίς παρελθόν, μετέωρος ανάμεσα στη χαρά που μπορεί να πάρει ίσως κανείς βλέποντάς τον, και στην αγανάκτηση. Εγώ τα γεύτηκα και τα δυο. Τώρα η σειρά σας».

cover
Το πρόσωπο της μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου

Και από το περιοδικό «Ελληνικός Κινηματογράφος» Δεκέμβρης 1966:

«Μ' ενδιαφέρει η εκδορά των προσώπων που παρουσιάζω στην ταινία. Στην αρχή είναι λουστραρισμένοι, πασπαλισμένοι με τη συμβατική ηθική της κοινωνίας μας. Στο τέλος της ταινίας έχουν φτάσει στο άλλο άκρο: έχουν μετατραπεί σε λυκάνθρωπους. Η ηθική τους είναι αυτή της ζούγκλας. Οι μάσκες τους έχουν πέσει. Το ξεγύμνωμά τους αυτό μ' ενδιαφέρει. Η ταπείνωση των τριών αρσενικών γύρω από το ένα θηλυκό, που βρίσκεται ανάμεσά τους, τη "Μέδουσα".

Η πρόζα θα είναι ελάχιστη και ο ρόλος της θα είναι έμμεσος. Το θέμα, έτσι που παρουσιάζεται από πρώτη όψη, θα μπορούσε ν' αναπτυχθεί σ' ένα εικοσάλεπτο, μέσα σ' ένα φιλμ μικρού μήκους. Κι όμως εγώ θα βγάλω απ' αυτό – πιστεύω ότι έχω το υλικό – ένα μεγάλου μήκους. Θέλω να δείξω στιγμή με στιγμή, λεπτομέρεια στη λεπτομέρεια, την ψυχική αποσύνθεση αυτών των ανθρώπων».

Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου Facebook Twitter
Η ταινία δεινοπάθησε σε διάφορες χώρες και χαρακτηρίστηκε «ακατάλληλη».

Η ταινία δεινοπάθησε σε διάφορες χώρες και χαρακτηρίστηκε «ακατάλληλη». Δείτε:

«Είμαστε στη δυσάρεστη θέση να σας πληροφορήσουμε ότι η ταινία Vortex, παρ' όλη την άψογη τεχνική της, είναι εντελώς ακατάλληλη για να προβληθεί μπροστά σε αμερικάνικο κοινό. Η έλλειψη μύθου και ευανάγνωστης πλοκής απογοητεύουν το μεσαίο θεατή. Πιστεύουμε όμως ότι τα κυκλώματα των κολλεγίων, των πανεπιστημίων....»

Paramount Pictures

«Παρ' όλη την ιδιότυπη ομορφιά της η ταινία σας δεν μπορεί να καταταχτεί σε κανένα από τα γνωστά είδη κινηματογράφου. Αυτό και μόνο είναι αρκετό να μας εμποδίσει να την συμπεριλάβουμε στα προγράμματα της εταιρείας μας. Ελπίζουμε πως η επόμενη ταινία σας...»

Twentieth Century-Fox (Stephen Roberts)

«Όπως ξέρετε οι μαυρόασπρες ταινίες έχουν εντελώς εξαιρεθεί από τα προγράμματα των εμπορικών κυκλωμάτων. Λυπούμεθα, αλλά η ταινία σας δεν μπορεί ν' αποτελέσει εξαίρεση. Θα θέλαμε όμως να ξέρουμε, αν με τη βοήθεια της εταιρείας μας, θα είσαστε διατεθειμένος να ξαναγυρίσετε την ίδια ταινία έγχρωμη. Γι' αυτή την περίπτωση...».

United Artists

Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου Facebook Twitter

«Ο πρόεδρος και τα μέλη της επιτροπής βρίσκονται στην δυσάρεστη θέση να αρνηθούν στην ταινία Vortex άδεια δημόσιας προβολής, παρ' όλο που κανένας από εμάς δεν πιστεύει πως στόχος της ταινίας είναι η πορνογραφία. Ο λόγος, φυσικά, είναι η τελική ερωτική σκηνή, που, σύμφωνα με τις απόψεις του προέδρου, των μελών και επίσης τη δική μου, ξεπερνάει σε μήκος και σε τόλμη οποιαδήποτε σκηνή από ταινία, που μέχρι στιγμής έχει πάρει άδεια προβολής από την υπηρεσία μας».

Βρετανική Επιτροπή Λογοκρισίας Κινηματογράφου (ο γραμματέας Stephen Murphy)

«Θεωρώ το έργο σας εξαιρετικά όμορφο και αρνιέμαι να επιτρέψω ή να συστήσω οποιαδήποτε περικοπή. Κατά τη γνώμη μου το Vortex θα πρέπει να προβληθεί ακριβώς όπως είναι, χωρίς καμιά περικοπή, σε κινηματογράφους που θα μετατραπούν προσωρινά σε λέσχες, ώστε να πετύχουν ειδική άδεια προβολής».

John Trevelyan (διευθυντής της Βρετανικής Επιτροπής, για την Λογοκρισία του Κινηματογράφου)

Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου Facebook Twitter

Φυσικά, ανάλογα προβλήματα αντιμετώπισε η ταινία και στην Ελλάδα, καθώς για πρώτη φορά προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1977 (εκτός συναγωνισμού).

Από την Ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου του Γιάννη Σολδάτου [Αιγόκερως, 1982] διαβάζουμε τι είχε γράψει ο ίδιος ο Νίκος Κούνδουρος στο πρόγραμμα:

«Το Vortex ή το Πρόσωπο της Μέδουσας άρχισε να γυρίζεται το 1966-67 μέσα στο ιδιόρρυθμο κλίμα που είχε δημιουργήσει το πολιτικό παιχνίδι στην προχουντική Ελλάδα.
Είπαν πως η ταινία είναι πορνογράφημα.
Είπαν ακόμη πως είναι ταινία κλειστή, ερμητική, διανοουμενίστικη.
Μπορεί να 'ναι κι έτσι, όμως εμείς που την φτιάξαμε δεν είμαστε ούτε κλειστοί, ούτε ερμητικοί, ούτε πέρα απ' όσο χρειάζεται διανοούμενοι.
Η πρόθεσή μας ήταν καθαρή. Θελήσαμε, ο συγγραφέας, οι ηθοποιοί κι εγώ, να κάνουμε μια ταινία χωρίς φωνές, χωρίς οδυρμούς, χωρίς κοινωνικό δράμα. Ένα είδος ψυχογραφήματος εικονογραφημένο.
Οι ήρωες μας είναι τραγικά πρόσωπα, αποκομμένα από κοινωνία, από ιδεολογία, από οικογένεια.
Ζούνε τη δική τους κλειστή περιπέτεια, ξένοι σε ό,τι γίνεται γύρω τους, ναυαγοί σ' ένα ξερόβαχο –για τον ξερόβραχο της ψυχής τους μιλώ– καταδικασμένοι να τρέφονται από τις σάρκες τους.
Κατά τα άλλα η ταινία είναι η έκτη από τις εφτά ταινίες που έχω κάνει έως τώρα.
Ένα μέρος της έχει γυριστεί στο Λονδίνο και η επεξεργασία έγινε στη Ρώμη και το Παρίσι.
Μιλά αγγλικά, όπως θα μπορούσε να μιλά τουρκικά ή ελληνικά.
Θέλω να πω πως δεν έχει πολλή σημασία η γλώσσα, έτσι καθώς τα πρόσωπα του έργου δεν δηλώνουν άλλη ταυτότητα εκτός από κείνην που προδίδουν τα καμώματά τους».

Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου Facebook Twitter
 

Το σενάριο του Vortex ήταν των Νίκου Κούνδουρου και Βαγγέλη Γκούφα, η φωτογραφία των Δημήτρη Νικολάου και Karlheinz Hummel, μουσική είχε γράψει ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ενώ ακουγόταν και το "666" των Aphrodite's Child (πριν κυκλοφορήσει σε δίσκο). Τέλος, πρωταγωνιστούσαν οι Φίλιππος Βλάχος (εκδόσεις Κείμενα), Φάνης Χηνάς, Αλέξης Μανθεάκης, Χαρά Αγγελούση κ.ά.

Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου Facebook Twitter
 

Πληροφοριακό υλικό και φωτογραφίες από το παλιό περιοδικό «Καλλιτεχνική Επιθεώρηση» [Περίοδος Β, τεύχος 2, Φεβρουάριος 1979].

Οθόνες
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Mr Bates vs The Post Office»: Όταν οι Βρετανοί έχασαν την εμπιστοσύνη τους στη Δικαιοσύνη

Οθόνες / «Mr Bates vs The Post Office»: Όταν οι Βρετανοί έχασαν την εμπιστοσύνη τους στη Δικαιοσύνη

Μια σειρά τεσσάρων επεισοδίων υπενθυμίζει μία από τις μεγαλύτερες δικαστικές αδικίες στη βρετανική ιστορία, όταν εκατοντάδες αθώοι υπεύθυνοι ταχυδρομείων κατηγορήθηκαν για κλοπή και απάτη εξαιτίας ενός ελαττωματικού πληροφοριακού συστήματος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Λόρεν Γκρίνφιλντ: «Μόλις αποκτήσουμε ξανά χρήματα, επιστρέφουμε στις ίδιες συμπεριφορές»

Οθόνες / «Είμαστε εθισμένοι, θέλουμε παραπάνω χρήματα, παραπάνω ομορφιά, παραπάνω νιότη»

Με αφορμή το αφιέρωμα του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης στο έργο της, μια δημιουργός που ξέρει πώς να φτιάχνει σωστά crowdpleasers, η Λόρεν Γκρίνφιλντ μιλά στη LiFO για την απροθυμία μας να διδαχτούμε από τις οικονομικές κρίσεις και εξηγεί γιατί βλέπει τις ταινίες τεκμηρίωσης ως μηχανές ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
‘CHAOS: The Manson Murders’: Ο Μάνσον βρίσκεται ακόμα μέσα στο κεφάλι μας 

Daily / «CHAOS: The Manson Murders». Ο Μάνσον βρίσκεται ακόμα μέσα στο κεφάλι μας 

Το νέο ντοκιμαντέρ του σπουδαίου Έρολ Μόρις επιχειρεί ένα διαφορετικό προφίλ του «σατανικού μεσσία», φωτίζοντας κάποιες από τις λιγότερο ίσως προβεβλημένες εκδοχές, αιτιάσεις και εικασίες γύρω από μια υπόθεση που μοιάζει με σταυροδρόμι του Κακού.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Bong Joon Ho: «Δεν με συναρπάζουν οι υπερήρωες, προτιμώ να σώσω έναν απλό άνθρωπο που παλεύει στο χάος»

Μπονγκ Τζουν-Χο / «Δεν με συναρπάζουν οι υπερήρωες, προτιμώ να σώσω έναν απλό άνθρωπο που παλεύει στο χάος»

Μετά τα πολυβραβευμένα «Παράσιτα», ο Μπονγκ Τζουν-Χο επιστρέφει με το «Mickey 17», μια σάτιρα επιστημονικής φαντασίας, και μιλά στη LiFO για τις ιστορίες που επιλέγει να αφηγείται.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«To Magnolia με κάνει να νιώθω ότι η καρδιά μου θα εκραγεί»: Oι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Κατσή

Μυθολογίες / «To Magnolia με κάνει να νιώθω ότι η καρδιά μου θα εκραγεί»: Oι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Κατσή

Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης μοιράζεται μια λίστα με ταινίες που έχει δει δεκάδες φορές και του έχουν προκαλέσει έντονα συναισθήματα, όπως εκείνη που κάνει τη ζωή του πιο υποφερτή και αυτή που τον έφερε αντιμέτωπο με τη φθορά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
Movies

Οθόνες / Οι ταινίες της εβδομάδας: «Mickey 17» και 7 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Μαζί με τον Μπονγκ Τζουν-Χο που επιστρέφει δυναμικά μετά τα «Παράσιτα», αυτή την εβδομάδα στις αίθουσες προβάλλεται ένα καλοδουλεμένο θρίλερ, και ένα ντοκιμαντέρ που θα μιλήσει στην καρδιά των Αθηναίων – και δη των Εξαρχειωτών και των σκακιστών.
THE LIFO TEAM
15 επιλογές από το 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, 6-16/3/25

Οθόνες / 15 πολύ καλά ντοκιμαντέρ που έρχονται στο 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Το φεστιβάλ-θεσμός επιστρέφει από τις 6 έως τις 16 Μαρτίου με μια ποικιλία από συναρπαστικά ντοκιμαντέρ, που καλύπτουν επίκαιρα και διαχρονικά κοινωνικά ζητήματα, καθώς και προσωπικές ιστορίες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Daredevil: Born again»: Σαν να μην πέρασε μια μέρα

Οθόνες / «Daredevil: Born again»: Σαν να μην πέρασε μια μέρα

Παρά τη μεταγραφή της στη Disney από το Netflix, η σειρά διατηρεί τον βλοσυρό τόνο και τα αιματοβαμμένα set-pieces, επιχειρώντας, παράλληλα, να μιλήσει για κάτι πέρα από το είδος της – σπάνιο αυτό για δημιουργία της Marvel.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Θέλουμε να φαινόμαστε δυνατοί και άτρωτοι, πιστεύοντας ότι έτσι θα επιβιώσουμε»

Οθόνες / «Θέλουμε να φαινόμαστε δυνατοί και άτρωτοι, πιστεύοντας ότι έτσι θα επιβιώσουμε»

Γοητεύτηκε ξαφνικά από το θέατρο και διάβαζε γι' αυτό ενώ εργαζόταν σε ένα περίπτερο. Όταν, δίχως να ξέρει τι τον περιμένει, ο Γιάννης Καράμπαμπας βρέθηκε μπροστά από την κάμερα της Πέννυς Παναγιωτοπούλου στο «Wishbone», διακρίθηκε με το βραβείο του πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Oι δέκα αγαπημένες ταινίες μυστηρίου της Ευτυχίας Γιαννάκη

Οθόνες / Oι δέκα αγαπημένες ταινίες μυστηρίου της Ευτυχίας Γιαννάκη

«Αν δεν ξέρεις το όνομα Keyser Söze, τότε έχεις ένα σοβαρό κινηματογραφικό κενό» - Είναι δυνατόν μια συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων να μην ξέρει από ατμόσφαιρα που κόβει την ανάσα και σασπένς; Αποκλείεται.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
H μεγάλη βραδιά της Ανόρα

OSCARS 2025 / H μεγάλη βραδιά της Ανόρα

Ο Σον Μπέικερ έσπασε τα κοντέρ κερδίζοντας 4 προσωπικά Όσκαρ για την άγρια κωμικοτραγική κινηματογραφική του χειροτεχνία. Η Μάϊκι Μάντισον χάλασε το πάρτι της Ντέμι Μουρ. Και η ιστορία της σεξεργάτριας, έδωσε ηχηρό μήνυμα για την ανάγκη του σινεμά να φτιάχνει ταινίες θαρραλέες και αυθεντικές.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
11 ταινίες για οσκαρικό binge-watching

Οθόνες / 11 ταινίες για οσκαρικό binge-watching (και πού να τις δείτε)

Καθώς πλησιάζει η 97η απονομή των Όσκαρ, επιλέγουμε 11 νικήτριες του Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας που μπορείτε να βρείτε σε streaming πλατφόρμες και στη συνδρομητική τηλεόραση, για να κάνετε προθέρμανση.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
CHECK Gene Hackman 1930-2025

Απώλειες / Τζιν Χάκμαν (1930-2025): Ο πιο ευαίσθητος σκληρός του αμερικανικού σινεμά

Ήθελε να τον θυμούνται ως τίμιο ηθοποιό, που έντυσε με ειλικρίνεια τους χαρακτήρες που υποδύθηκε. Ο Τζιν Χάκμαν πέτυχε πολύ περισσότερα, αφού κατάφερε να γίνει ο σπουδαιότερος καρατερίστας του αμερικανικού σινεμά από την εποχή του Σπένσερ Τρέισι.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στην καρδιά του ταύρου - στην κοιλιά του καλλιτέχνη

Οθόνες / «Η καρδιά του ταύρου»: Ένα ντοκιμαντέρ για την πίστη στην ψευδαίσθηση

Σε παραγωγή Onassis Culture, η Εύα Στεφανή επιχειρεί μια κατάδυση στον σαγηνευτικό κόσμο του Δημήτρη Παπαϊωάννου και της προετοιμασίας της παράστασής του «Εγκάρσιος Προσανατολισμός».
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ