Το νόημα της ελευθερίας

Το νόημα της ελευθερίας Facebook Twitter
0

 

ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ο κ. Άγγελος Συρίγος δημοσίευσε στην «Καθημερινή» ένα κείμενο για την Ελληνική Επανάσταση που μου προκάλεσε θλίψη. Το βρήκα γεμάτο από μισές αλήθειες, παραλείψεις και λογικά άλματα. Ανάμεσα στις γραμμές του διέκρινα ένα παραμορφωτικό ιστορικό καλειδοσκόπιο, ένα αποτύπωμα μιας πολιτικής κουλτούρας που βρίσκω απωθητική και επικίνδυνη. Θα προσπαθήσω εδώ να σταχυολογήσω τους λόγους που μου προκάλεσε τόση δυσφορία.

Φτωχή, πλην τιμία Ελλάς

Στο κείμενο μαθαίνουμε ότι «την Επανάσταση την κάναμε εμείς μόνοι μας», το έθνος «των τσοπάνηδων, των ψαράδων, των γεωργών και αγωγιατών». Το μικρό, πλην τίμιο, έθνος (το underdog) που τα έβαλε με τον δυνατό και νίκησε. Καμία αναφορά στους Φιλέλληνες που πολέμησαν στο πλευρό μας ή στους κοσμοπολίτες (φυσικούς ή ηθικούς) αρχηγούς της Επανάστασης. Καμία αναφορά στο γεγονός ότι κατά την διάρκεια της Επανάστασης προσκαλέσαμε ξένους προστάτες, αργότερα ξένο βασιλιά, ότι φτιάξαμε αγγλικά, γαλλικά και ρωσικά κόμματα.

Ιθαγενισμός

Αυτός ο ιδιαίτερος «ιθαγενισμός» (που αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, τον αρμό του εθνικού και εθνικιστικού μας αφηγήματος) οδηγεί σε ανακρίβειες και ασυγχώρητα λογικά άλματα. Μαθαίνουμε ότι χωρίς «6 χρόνια επαναστατικού βίου των Ελλήνων... δεν θα υπήρχε Ναυαρίνο». Μου θυμίζει τον δολοφόνο που λέει πως δεν θα σκότωνε το θύμα αν αυτό δεν είχε γεννηθεί! Η αλήθεια είναι ότι χωρίς το Ναυαρίνο η Επανάσταση θα είχε κατασταλεί ολοκληρωτικά και η σύσταση του ελληνικού κράτους θα καθυστερούσε για δεκαετίες ή δεν θα γινόταν καν. Μαθαίνουμε επίσης ότι «η Ελληνική Επανάσταση χρηματοδοτήθηκε από δικούς μας πόρους»! Ξεχάστηκαν τα αλλεπάλληλα δάνεια της που αποπληρώναμε μέχρι τη δεκαετία του 1980.

Επιλεκτική ελευθερία

Το κείμενο καταλήγει ότι «το νόημα του 1821 είναι μία λέξη: Ελευθερία». Δεκτό. Ελευθερία όμως από τι; Από τους Τούρκους, σίγουρα. Όμως, μέσα σε δύο χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης οι Έλληνες άρχισαν να πολεμούν μεταξύ τους. Οι κοτζαμπάσηδες πολεμούσαν για την «ελευθερία» τους από τους Φιλικούς. Αργότερα ο Κολοκοτρώνης και ο Μαυροκορδάτος πολεμούσαν για την «ελευθερία» τους από τους Υδραίους. Και ο Καποδίστριας στο όνομα μιας «ελευθερίας» δολοφονήθηκε.

Για όλα αυτά τα αλληλοσυγκρουόμενα αιτήματα ελευθερίας ο συγγραφέας δεν έχει χρόνο. Τον απασχολεί μόνο η γεωγραφικά «μερική πραγμάτωση ενός ονείρου ελευθερίας». Το γεγονός ότι το νέο ελληνικό κράτος δεν κατάφερε «να περιλάβει στα όριά του, δηλαδή σε καθεστώς ελευθερίας, όλους τους Έλληνες». Το πόσο ελεύθεροι υπήρξαν μέσα στα γεωγραφικά του όρια οι υπόλοιποι Έλληνες είναι μια λεπτομέρεια ανάξια αναφοράς.


Στο κείμενο αυτό βλέπω σαν ταινία να περνάνε από μπροστά μου τα φαντάσματα του Δηλιγιάννη και του Γούναρη. Βλέπω πλακάτ με συνθήματα υπέρ της πτωχής, πλην τιμίας Ελλάδος των ιθαγενών της. Του ανάδελφου και πάντα αδικημένου έθνους. Βλέπω το μίσος του προπάππου μου, με τη φουστανέλα του, για τον βενιζελικό ανθυποψήφιό του δήμαρχο Βιλίων, γιατί αυτός φορούσε παντελόνι και καπέλο.


Για εμένα, όμως, το νόημα των 200 χρόνων της Επανάστασης είναι αλλού. Είναι στην αληθινή πραγμάτωση της ελευθερίας μας, δηλαδή την ποιότητα της δημοκρατίας μας, την αποδοχή της ποικιλομορφίας μας και, εν τέλει, τη σύνδεση της ελληνικότητάς μας με τον σύγχρονο κόσμο και την πρόοδο.

____________

Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ

Στήλες
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

1814-1821: Η προετοιμασία μιας Επανάστασης σε ένα νέο βιβλίο Ιστορίας

Βιβλίο / 1814-1821: Η προετοιμασία μιας Επανάστασης σε ένα νέο βιβλίο Ιστορίας

Ένα νέο βιβλίο Ιστορίας (πρώτο μέρος σε μια νέα σειρά από το Μεταίχμιο) καταγράφει τα σημαντικότερα γεγονότα που οδήγησαν στην Ελληνική Επανάσταση. Ο συγγραφέας του βιβλίου Στέφανος Καβαλλιεράκης και ο υπεύθυνος της εκδοτικής σειράς, Ιάκωβος Μιχαηλίδης μιλούν στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το 1821 από την οθωμανική σκοπιά: Mια διαφωτιστική συζήτηση

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το 1821 από την οθωμανική σκοπιά: Mια διαφωτιστική συζήτηση

Οι «Οθωμανικές αφηγήσεις για την Ελληνική Επανάσταση» των Σοφίας Λαΐου και Μαρίνου Σαρηγιάννη φωτίζουν μια άγνωστη στο ευρύ κοινό πλευρά των γεγονότων. Μιλήσαμε μαζί τους.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η μετα-αλήθεια του 1821

Αρχαιολογία & Ιστορία / Η μετα-αλήθεια του 1821

Σύμφωνα με τον εικονοκλάστη συγγραφέα Νίκο Δ. Πλατή η μετα-αλήθεια του 1821 δείχνει να είναι απόλυτα συνεπής με την ερμηνεία του όρου post-truth· φτάσαμε να πιστεύουμε για την Επανάσταση του '21 άλλα αντ' άλλων και αγνοούμε παντελώς την ουσιαστική, την πραγματική ιστορία του.
ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ Δ. ΠΛΑΤΗ
200 χρόνια από την Επανάσταση του ‘21: η πρόκληση του εορτασμού ενός διεθνούς φαινομένου

Αρχαιολογία & Ιστορία / 200 χρόνια από την Επανάσταση του ‘21: η πρόκληση του εορτασμού ενός διεθνούς φαινομένου

Η ανάδειξη του 1821 δυο αιώνες μετά θα ήταν όχι μόνο μια ανάδειξη του νεωτερικού ιστορικού βάθους της Ελλάδας αλλά και της δυνατότητας του μετασχηματισμού της ως σήμερα, από επαρχία της οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε χώρα μέλος της Ε.Ε.
ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗ*

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Θοδωρής Αντωνόπουλος / Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Αν θεωρήσουμε την ομοφυλοφιλία επάγγελμα, αξιότιμε κ. συνήγορε, τότε σίγουρα αυτό θα πρέπει να ενταχθεί στα βαρέα ανθυγιεινά. Τουλάχιστον για όσο μπορούν να δηλητηριάζουν τον δημόσιο λόγο κακοποιητικές απόψεις, αντιλήψεις και πρακτικές, σαν αυτές που είτε εκφέρετε είτε ενθαρρύνετε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος / Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Αντί να διαφωνήσουμε για το ένα ή το άλλο θέμα, όπως και είναι θεμιτό και αναμενόμενο σε μια δημοκρατία διαλόγου, το μόνο που ξέρουμε να κάνουμε είναι να εξευτελιζόμαστε οι ίδιοι και να εξευτελίζουμε τους άλλους, ωσάν να ήταν οι χειρότεροι εχθροί μας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
O βούρκος των ημερών

Στήλες / O βούρκος των ημερών

Σήμερα: Μηνύματα στο αλεξίπτωτο • • • βουλευτική ηπιότητα • • • περιβαλλοντικη καταστροφή στο Ισραήλ • • • δύσκολες μέρες για τον Μακρόν • • • εμβολιαστική ευνοιοκρατία • • • ένας γενναιόδωρος πρώην οδηγός νταλίκας • • • η περιπέτεια της «μυστικής ομιλίας»
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Αρετή Γεωργιλή / Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Γιατί όλη αυτή η πολιτική χυδαιότητα που αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη από το πραγματικό πρόβλημα και στρέφει τη συζήτηση σε μια στείρα κομματική αντιπαράθεση, στις πλάτες όλων αυτών των παιδιών, που το μόνο που ζητούν είναι δικαίωση και γαλήνη;
ΑΡΕΤΗ ΓΕΩΡΓΙΛΗ
Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Τι διαβάζουμε σήμερα: / Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Σήμερα: Τα Ζεν της Βαϊκάλης • • • νίκη μεγαλοψυχίας • • • η βία δεν πτοεί (ακόμη) τους Βιρμανούς • • • μια πρώτη δικαίωση • • • οι επίμονοι Ινδοί αγρότες • • • δημοκρατία και πίτσα • • • ένας τιτάνας
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ