Πλατεία Ομoνοίας. Τόπος συνάντησης, συγκοινωνιακός κόμβος, σήμα κατατεθέν και μια σύγχρονη Βαβέλ όπου καθημερινά διασταυρώνονται οι πορείες χιλιάδων ανθρώπων. Μια πλατεία που έχει υποστεί πολλές μεταμορφώσεις, αλλοιώσεις, προσθήκες και αλλαγές. Κάποτε ήταν μια λαμπρή τοποθεσία της αθηναϊκής ζωής. Αργότερα, και ειδικά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, έγινε συνώνυμο της κοινωνικής κατάρρευσης και χαρακτηρίστηκε «παρηκμασμένος δημόσιος χώρος».
Εκεί, στην ανατολική γωνία της διασταύρωσης της οδού Αθηνάς με την πλατεία Ομονοίας, δεσπόζουν τα επιβλητικά κτίρια Μπάγκειον και Μέγας Αλέξανδρος που για πολλά χρόνια είχαν αφεθεί σε κατάσταση παρακμής, απαξίωσης και εγκατάλειψης. Το Μπάγκειον όμως αλλάζει. Αναστηλώνεται, ανακαινίζεται και σε λίγους μήνες αναμένεται να κοσμεί ξανά την πλατεία ως ένα ξεχωριστό δείγμα αρχιτεκτονικής της αθηναϊκής ζωής.
Η εταιρεία Βενέτης έχει αναλάβει τη συγκεκριμένη επένδυση, όπως συνέβη και με το γειτονικό Νέον, συμβάλλοντας στην αναζωπύρωση της επιχειρηματικής κίνησης του υποβαθμισμένου κέντρου της Αθήνας. Στο Μπάγκειον θα αναπτύξει ένα νέο concept καταστήματος, του οποίου η συνολική επένδυση θα ανέλθει στα 2.000.000 ευρώ.
Η αξία όλων θα φανεί στο τελικό αποτέλεσμα που θα είναι έτοιμο σε δύο με τρεις μήνες. Αποτελεί ένα αρχιτεκτονικό και ιστορικό στολίδι για την πρωτεύουσα.
Όπως μας ενημέρωσαν από τη Βενέτης: «Εδώ και πέντε χρόνια η εταιρεία προσπαθεί να ξεκινήσει τη λειτουργία του καταστήματος, η οποία όμως προσκόπτει σε μια σειρά από καθυστερήσεις για την έκδοση των ανάλογων αδειών. Πάντως, εκτιμάται ότι το κατάστημα θα λειτουργήσει τον Απρίλιο του 2018.
Στόχος της εταιρείας είναι να προβάλει την ιστορία και τη μοναδική αισθητική του κτιρίου μέσα από την αποκάλυψη και την ανάδειξη των στοιχείων της αρχιτεκτονικής του δομής που έχουν καλυφθεί από προηγούμενες παρεμβάσεις. Επίσης, κύριο μέλημα είναι η αποκάλυψη, η αποκατάσταση και συντήρηση όλων των τοιχογραφιών και οροφογραφιών −την οποία επιμελείται η ομάδα συντήρησης έργων τέχνης της κ. Παραθύρα Γεωργίας, με τεχνικό και επιστημονικό υπεύθυνο τον κ. Μαρκοζάνη Νικόλαο− παρά τις αλλοιώσεις και τους επιχρωματισμούς που δέχτηκαν μεταγενέστερα.
Η επιλογή των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν για τις ανάγκες της χρήσης του χώρου θα πραγματοποιηθεί με βασικό κριτήριο την ανάδειξη και τον σεβασμό προς το αρχιτεκτόνημα που κοσμεί εδώ και 120 χρόνια την πλατεία Ομονοίας. Λιτά υλικά, χρώματα και υφές έχουν επιλεγεί από το σχεδιαστικό γραφείο του κ. Μπαουράκη Γεωργίου, αναδεικνύοντας απόλυτα τα ιστορικά ευρήματα, δημιουργώντας το ιδανικό φόντο και ικανοποιώντας ταυτόχρονα τις ανάγκες λειτουργίας του καταστήματος».
Η LiFO μπήκε πρώτη και παρακολούθησε τις εργασίες αποκατάστασης του χώρου που πριν από λίγα χρόνια στέγαζε κατάστημα της αλυσίδας Everest αλλά και του υπόλοιπου κτιρίου του Μπάγκειου. Οι εικόνες ήταν εντυπωσιακές, αφού παρακολουθήσαμε σταδιακά την αποκάλυψη του πλούσιου ζωγραφικού διάκοσμου και αντικρίσαμε τους κρυμμένους θησαυρούς που η ανθρώπινη παρέμβαση είχε καλύψει.
Όπως μας εξήγησε ο κ. Μαρκοζάνης: «Η αποκάλυψη γίνεται με μηχανικό και χημικό τρόπο. Το πιο σοβαρό όμως είναι να καταφέρουμε τα σημαντικά στοιχεία στην αρχιτεκτονική του δομή και τη διακόσμηση να στερεωθούν.
Όπως αντιλαμβάνεστε, τα χώματα είναι ασταθή και τα χρώματα ξεπερνούν τα 120 έτη. Άρα, σε πολλά σημεία ο σοβάς είναι αποκολλημένος και ανά πάσα στιγμή ελλοχεύει ο κίνδυνος της κατάρρευσης. Αφού γίνουν όλα αυτά, προχωράμε στην αισθητική αποκατάσταση με διακριτό τρόπο και σύμφωνα με τις οδηγίες της διεύθυνσης αρχαιοτήτων και μνημείων.
Η αξία όλων όμως θα φανεί στο τελικό αποτέλεσμα που θα είναι έτοιμο σε δύο με τρεις μήνες. Αποτελεί ένα αρχιτεκτονικό και ιστορικό στολίδι για την πρωτεύουσα».
Στη συνέχεια επισκεπτόμαστε τον επάνω όροφο αλλά και το υπόγειο. Εκεί θυμόμαστε παλιές ιστορίες που σχετίζονται με το κτίριο. Εκφώνηση πρωθυπουργικών λόγων από το μπαλκόνι του Μπάγκειου, ύπαρξη βασιλικής σουίτας στο ξενοδοχείο αλλά και λειτουργία καφέ-σαντάν στο υπόγειο.
Στον ίδιο χώρο αργότερα υπήρξε καφενείο, εμβληματικό στέκι διανοουμένων, όπου σύχναζαν μερικές σπουδαίες προσωπικότητες όπως ο Ναπολέων Λαπαθιώτης, ο Τέλλος Άγρας, ο Κώστας Βάρναλης, ο Ορέστης Λάσκος, ο Κώστας Ουράνης, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Άγγελος Τερζάκης, ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Γιάννης Τσαρούχης.
Είναι προφανές ότι και σε αυτό το κτίριο επικρατούν τα κύρια χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής του Τσίλερ. Κόκκινες εξωτερικές εσοχές απλωμένες ως διακοσμητικές ταινίες, γυάλινο αίθριο, τοξωτοί θόλοι που, απ' ό,τι μας είπε ο κ. Μαρκοζάνης, χρησιμοποιούνταν για να προλαμβάνουν τα στατικά φορτία των πάνω ορόφων, πλούσιες οροφογραφίες καθώς και λοιπές γραπτές διακοσμήσεις οι οποίες φέρουν τα σημάδια του χρόνου και του παρελθόντος.
Περπατώντας στους διαδρόμους παρατηρούσα τα δωμάτια όπου οι ξεφτισμένες πόρτες είναι ακόμα αριθμημένες, καθώς και τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες σε διάφορα σημεία, στοιχεία ξεδίπλωναν τη νεοελληνική ιστορία μπροστά στα μάτια σου.
Ανατρέχοντας στην ιστορική του ταυτότητα, να θυμίσουμε ότι το Μπάγκειον οικοδομήθηκε ως ξενοδοχείο από τον αρχιτέκτονα Eρνστ Τσίλερ την περίοδο 1890-1894, κατόπιν δωρεάς του Ιωάννη Μπάγκα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο σημείο εκείνο προϋπήρχε οικία στην οποία διέμενε μέχρι το 1883 η οικογένεια του πρώην πρωθυπουργού Χαρίλαου Τρικούπη. Η ανέγερσή του «Μπαγκείου» (μαζί με το δίδυμό του Μέγας Αλέξανδρος) εγκαινίασε μια νέα εποχή για τα αθηναϊκά ξενοδοχεία από πλευράς μεγέθους, εσωτερικής διάταξης και εξωτερικής μορφής, ακολουθώντας τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Εμφανές σημάδι αυτού η ύπαρξη του αίθριου, κατά μήκος του οποίου αρθρώνονται το κτίριο και οι λειτουργίες του. Επίσης, σε αντίθεση με τα περισσότερα ξενοδοχεία της ευρύτερης περιοχής της Ομόνοιας, τα οποία παρήκμασαν μεταπολεμικά, το Μπάγκειον εξακολουθούσε να λειτουργεί τουλάχιστον μέχρι το 1969 ως ξενοδοχείο γ' κατηγορίας.
Τα συνολικά τετραγωνικά μέτρα του κτιρίου ξεπερνούν τα 2.200 και διοικητικά ανήκει στη δικαιοδοσία του Μπάγκειου Ιδρύματος. Στην ξενάγησή μας ο Φίλιππος Δραγούμης μας ενημερώνει για το πώς συνδέθηκε η οικογένειά του με τον Ιωάννη Μπάγκα, ο οποίος και δώρισε όλη του την περιουσία στο Δημόσιο:
«Είχε μεγάλη εμπιστοσύνη στην οικογένεια Δραγούμη, ειδικότερα στον Στέφανο Δραγούμη, που αργότερα διετέλεσε και υπηρεσιακός πρωθυπουργός. Τον διόρισε ισόβιο ιδιωτικό μέλος της επιτροπής του ιδρύματος με την παράκληση η ιδιότητα να είναι κληρονομική.
Τα υπόλοιπα μέλη είναι ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος, ο εκάστοτε υπουργός Εξωτερικών, Παιδείας και ο πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος.
Μετά τον Στέφανο, ανέλαβε ο Ίων, και όταν δολοφονήθηκε ο αδελφός του Φίλιππος. Τα τελευταία χρόνια, αφού ο πατέρας μου Μάρκος δεν μπορεί λόγω άλλων υποχρεώσεων, ασχολούμαι εγώ με τα του ιδρύματος. Απλώς να τονίσω ότι το ίδρυμα βοηθάει οικονομικά εκατοντάδες ηλικιωμένους και άπορους συμπατριώτες του Μπάγκα κάθε χρόνο, δίνοντας υποτροφίες σε φοιτητές που δεν έχουν τα μέσα, προσφέρει σε νοσοκομεία αλλά και σε δράσεις για τον πολιτισμό και το περιβάλλον.
Το μεγάλο μας παράπονο όμως είναι ότι για πολλά χρόνια κανείς δεν εκδήλωνε το ενδιαφέρον του για την αξιοποίηση των δύο υπέροχων κτιρίων. Εμείς προτείναμε στον Δήμο Αθηναίων να μπουν τα δύο κτίσματα στο ΕΣΠΑ, αλλά τελικά απάντησαν αρνητικά, επικαλούμενοι τους χρόνους προθεσμίας, οι οποίοι χάθηκαν.
Επομένως, αποσύραμε την παραχώρηση και εν συνεχεία αναζητήσαμε επενδυτές. Χάρη, βέβαια, στην Μπιενάλε άνοιξε ξανά το κτίριο, ο κόσμος το έμαθε κι ευτυχώς τώρα, με τον Βενέτη, ελπίζουμε να γίνει η αρχή και να ακολουθήσουν κι άλλοι.
Πάντως, έχουμε κάποιες προτάσεις που αφορούν την επαναλειτουργία των δύο ξενοδοχείων, αλλά οι πιο πολλοί δεν τολμούν το επόμενο βήμα γιατί φοβούνται τα γραφειοκρατικά εμπόδια» επισημαίνει ο κ. Δραγούμης.
Λίγο πριν φύγω από το κτίριο κοίταξα για λίγη ώρα από ένα παράθυρο του τελευταίου ορόφου την ωραία θέα προς την πλατεία. Συνειδητοποίησα ότι το Μπάγκειον αποτελεί ένα ακόμη βήμα ώστε το αθηναϊκό κέντρο να ανακτήσει τον δυναμισμό του και να ενισχύσει σημαντικά τον σταδιακό μετασχηματισμό της πόλης.
Η Ομόνοια, ως βασικός πυρήνας και σταυροδρόμι πολιτισμών, ευελπιστεί να γίνει και πάλι η καρδιά της Αθήνας. Κυρίως να δώσει ξανά τη δυνατότητα τους κατοίκους της να κοιτούν προς τα πάνω χωρίς να αντικρίζουν θλιμμένα κτίρια.
