Σε ένα μικρό στούντιο – που μοιάζει περισσότερο με ψιλικατζίδικο και βρίσκεται στο Χάκνεϊ, ένα προάστιο του ανατολικού Λονδίνου - στεγάζεται ίσως ο πιο σημαντικός ραδιοφωνικός σταθμός στην Βρετανία αυτή τη στιγμή. Ο NTS είναι ένας διαδικτυακός σταθμός. Εκπέμπει από το 2011 και ήταν μια ιδέα του Femi Adeyemi που βρίσκεται επίσης πίσω από το Boiler Room, το γνωστό μουσικό κανάλι στο youtube.
Στην εποχή που ζούμε έχει αλλάξει δραστικά ο τρόπος που ακούμε και ανακαλύπτουμε πλέον μουσική. Το περισσότερο διάστημα αυτό γίνεται μέσα από το διαδίκτυο. Έχει περάσει προ πολλού η εποχή που το ραδιόφωνο και η προσωπική άποψη κυριαρχούσε στις μουσικές μας συνήθειες. Πριν από έναν χρόνο, μια έρευνα της Ofcom, όπως αναφέρει ο Guardian, έδειξε ότι οι νέοι κάτω των 25 ετών αφιέρωναν μόνο το 24% της ώρας που συνήθως ακούν μουσική στο ραδιόφωνο. Αυτό παράλληλα τους απομάκρυνε από την ανθρώπινη επαφή που τους προσέφεραν τα FM. Το ίδιο άρθρο έγραφε ότι ο διαδικτυακές προσπάθειες, όπως το NTS, καλύπτουν ένα μεσαίο έδαφος.
Όλοι γκρινιάζουμε εδώ τα τελευταία χρόνια για το πόσο άνοστο έχει γίνει το ελληνικό ραδιόφωνο με ελάχιστες εξαιρέσεις. Οπότε αυτή την ανάγκη για καλύτερο ραδιόφωνο υπάρχει και εδώ και αυτό φαίνεται από την επιτυχία που έχει ο συγκεκριμένος σταθμός στην Ελλάδα.
Όταν ακούς τον σταθμό για πρώτη φορά το μυαλό σου πάει αυτόματα στην τεράστια παράδοση που έχουν οι Βρετανοί σε αυτόν τον τομέα. Από τις εκπομπές του John Peel μέχρι τους πειραματικούς DIY ραδιοφωνικούς σταθμούς, ακόμη και τον πιο πρόσφατο Rinse FM, το ραδιόφωνο τους παρουσίαζε και διαμόρφωνε όχι μόνο τις μουσικές τάσεις που έβγαιναν από την χώρα, αλλά που κυριαρχούσαν σε όλο τον κόσμο για δεκαετίες. Το NTS είναι άξιος απόγονος αυτού του πνεύματος.
Εκεί μπορείς να ακούσεις εκπομπές που όχι μόνο εκφράζουν τις νέες μουσικές τάσεις που ξεπηδούν από την Γηραιά Αλβιόνα, αλλά και που σέβονται την μουσική ιστορία, την αφανή και την πιο γνωστή αλλά και κυρίως που παίζουν συναρπαστικές μουσικές από όλο τον κόσμο χωρίς να έχουν ένα έθνικ βαρετό χαρακτήρα. Μπορείς να πετύχεις με λίγα λόγια τα πάντα χωρίς διαφημίσεις και χωρίς διακοπές. Βάλε τον σταθμό στις 12 η ώρα το βράδυ και μπορείς να συναντήσεις ένα πρόγραμμα μόνο με ινδικά ή αφρικάνικα κομμάτια που αντί να σε αποτρέπουν, σου φτιάχνουν την διάθεση με το παραπάνω. Όχι μόνο αυτό, σε βάζουν και στη διαδικασία να ψάχνεις σαν τρελός να μάθεις τι είναι και να αισθάνεσαι πραγματικά κάτι πολύ άμεσο, όπως όταν πας σε ένα δισκοπωλείο και ανακαλύπτεις ένα δίσκο που σου αρέσει. Ο Guardian αναφέρει ότι η ομορφιά αυτών των εκπομπών αντίθετα με το στάνταρ ραδιόφωνο των FM, βρίσκεται στο ότι γίνονται από ενθουσιώδεις ερασιτέχνες που παίζουν και μοιράζονται την μουσική που αγαπούν. Όταν πέθανε ο Prince αφιέρωσαν ώρες από τις εκπομπές τους, παρουσιάζοντας όλο το έργο του σαν να έχασαν ένα δικό τους άνθρωπο.
Έχω όμως την αίσθηση ότι το NTS – κάτι που επίσης υπογραμμίζει με πιο έμμεσο τρόπο ο Guardian - καλύπτει μια γενικότερη ανάγκη που υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο. Θα πάρω το δικό μου παράδειγμα. Άρχισα να ακούω NTS πριν από τέσσερις περίπου μήνες, όταν μου το πρότεινε ένας φίλος τυχαία. Κόλλησα. Καθώς άρχισα να το προτείνω και σε άλλους φίλους μου που ήξερα ότι θα το εκτιμούσαν, εκείνη την στιγμή με έκπληξη διαπίστωσα ότι το ήξεραν πολλοί περισσότεροι απ' ό,τι φανταζόμουν και όχι μόνο αυτό, αλλά τον άκουγαν εδώ και αρκετό καιρό. Ή όταν π.χ. ένας παραγωγός έπαιξε ένα κομμάτι των Στέρεο Νόβα και κάποιος μάλλον ξένος ακροατής ενδιαφέρθηκε για τον τίτλο, άπειρες απαντήσεις κατέκλυσαν το τσατ.
Όλοι γκρινιάζουμε εδώ τα τελευταία χρόνια για το πόσο άνοστο έχει γίνει το ελληνικό ραδιόφωνο με ελάχιστες εξαιρέσεις. Οπότε αυτή η ανάγκη για καλύτερο ραδιόφωνο υπάρχει και εδώ και αυτό φαίνεται από την επιτυχία που έχει ο συγκεκριμένος σταθμός στην Ελλάδα. Το NTS, επομένως, χωρίς ίχνος υπερβολής θα έλεγα ότι αντικατοπτρίζει το μέλλον που πρόκειται να έρθει στις μουσικές συνήθειες μας. Και σίγουρα δεν είναι ο μόνος σταθμός εκεί έξω.
Δεν είναι τυχαίο που όσο περνάει ο καιρός αρχίζει να ανοίγεται ακόμη περισσότερο. Μια παραγωγός του πλέον έχει την δική της εκπομπή στο Radio 1, ενώ βραβεύτηκε ως ο καλύτερος διαδικτυακός σταθμός στον κόσμο από το Mixcloud. Σε λίγο θα επεκτείνουν τα γραφεία τους και στην Αμερική όπως μου λέει ο Sean McAuliffe – ένας από τους τρεις βασικούς υπεύθυνους του σταθμού μαζί με τους Femi Adeyemi και Fergus McDonald. «Το μόνο μειονέκτημα είναι ότι είμαστε συνέχεια πολύ απασχολημένοι», αναφέρει και γελάει.
«Η γενική ανταπόκριση που έχουμε είναι ότι το NTS είναι ένα μέρος για να ανακαλύψεις μουσική που συνήθως δεν ακούς πουθενά αλλού. Δεν θέλουμε να ήμαστε μια πλατφόρμα για djs που να παίζουν μουσική που ακούς σε ένα έναν εμπορικό ραδιοσταθμό. Είναι ένα μέρος που οι ακροατές μπορούν να μπουν και να ανακαλύψουν νέα κομμάτια κάθε μέρα που βασικά δεν έχουν ακούσει να παίζονται πουθενά αλλού. Τα πάντα από field recordings της δεκαετίας του ’20 μέχρι νέο υλικό που δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμη ή δεν θα κυκλοφορήσει ποτέ από είδη όπως η ηλεκτρονική μουσική ή η τζαζ ή ακόμη και η κλασική μουσική».
Αστειεύομαι ότι από τότε που ξεκίνησα να τους ακούω, έχω αποκτήσει μια όχι και τόσο υγιή σχέση με το shazam – την εφαρμογή του κινητού που σου βρίσκει ποιο κομμάτι ακούς εκείνη την στιγμή μόνο από τον ήχο.
«Αυτό που μας διαφοροποιεί από άλλους σταθμούς είναι ότι ο κόσμος μπαίνει σε μια διαδικασία ψαξίματος, αλλά και πρόσβασης. Το πρόσωπο του ραδιοφώνου έχει αλλάξει τόσο πολύ τα τελευταία 10 χρόνια. Και εμείς οι νεότερες γενιές πρέπει να διαλέξουμε αν θα ακούσουμε μουσική μέσα από αλγοριθμικά μέσα και πλατφόρμες, όπως το spotify ή το youtube ή από πιο ανθρώπινα ζωντανά και διαδραστικά μέσα όπως το NTS, το Boiler Room ή το Berlin Community Radio. Είναι μια απόφαση. Ορισμένοι άνθρωποι χρησιμοποιούν και τα τρία. Υπάρχει κόσμος που θα χρησιμοποιήσει κάθε τρόπο που υπάρχει για να ανακαλύψει νέα μουσική. Γενικά, αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε στο NTS είναι να καλύψουμε όλες τις βάσεις από διαφορετικά μουσικά υπο-είδη και να τα βγάλουμε προς τα έξω. Δεν πιστεύουμε στο να βάζουμε στο ράφι την μουσική. Έχει να κάνει περισσότερο με το να δώσουμε χώρο σε djs, μουσικούς και καλεσμένους να παρουσιάσουν εκπομπές που εκφράζουν όλες τις μουσικές τους αγάπες και που βρίσκουν τα στοιχεία που ενώνουν πολλά διαφορετικά είδη».
Αυτή τη στιγμή, στο NTS βρίσκουν στέγη περίπου 200 διαφορετικοί παρουσιαστές, μερικοί από αυτούς είναι γνωστοί καλλιτέχνες που παρουσιάζουν το μουσικό τους γούστο όπως ο Henry Rollins – που έχει μια σταθερή εκπομπή -, αλλά και διάσημοι καλεσμένοι, όπως οι Thurston Moore, Jeff Mills, Floating Points, Andrew Weatherall, Gaslamp Killer, Sun Araw, Micachu, Four Teτ, Jah Wobble και ένα σωρό άλλοι. Ο κατάλογος είναι ατελείωτος. Έχουν σποραδικές εκπομπές ακόμη και ο Guardian και το μουσικό περιοδικό Wire.
«Δεν ήμαστε ένας κανονικός ραδιοφωνικός σταθμός που έχει περίπου 30 με 40 παρουσιαστές. Εμείς έχουμε πάνω απο 200 και δεν υπάρχει κάποιο σταθερό πρόσωπο. Μπορεί να γίνει πολύ αγχωτικό. Όλη την ώρα ήμαστε μέσα στο άγχος στο γραφείο για να οργανώσουμε όλους αυτούς τους djs. Η κυριότερη δυσκολία μας, όπως σε όλες τις επιχειρήσεις, είτε είναι ένας διαδικτυακός ραδιοφωνικός σταθμός ή μια εταιρεία που διοργανώνει event ή ένα εστιατόριο είναι η χρηματοδότηση. Έχουμε μια σούπερ ομάδα και όλοι μας ήμαστε πολύ αφοσιωμένοι και παθιασμένοι με αυτό που κάνουμε. Υπάρχει πολύς κόσμος που αφιερώνει τον χρόνο του και την προσπάθεια του χωρίς χρήματα για χρόνια και στα 5 χρόνια που ήμαστε στον αέρα επιτέλους έχουμε αποκτήσει επιτέλους μια ισορροπία ανάμεσα στην μουσική, στις εκπομπές και στις εκδηλώσεις. Όλα αυτά, όμως, είναι μέρος της διαδικασίας. Πλέον, έχουμε χρηματοδότηση μέσω διάφορων συνεργασιών. Οι συνεργασίες ποικίλλουν από χορηγούμενα μέχρι ετήσια προγράμματα. Συνεργαζόμαστε με την Converse, την red strike, το Drambuie, κτλ. Δεν θέλουμε να αναγκαζόμαστε να αλλάζουμε το περιεχόμενο του σταθμού. Δουλεύουμε με εταιρίες, μόνο αν μας δίνουν την δυνατότητα να διατηρούμε την μουσική μας ακεραιότητα. Αυτός είναι ένας πολύ σημαντικός τρόπος που καλύπτουμε τα λειτουργικά έξοδα του σταθμού. Είναι επιλογή μας να μην έχουμε ποτέ διαφημίσεις, επειδή είμαστε πολύ παθιασμένοι με το να μην διακόπτουμε και να βάζουμε εμπόδια στην μουσική. Θα προσπαθήσουμε να κρατήσουμε αυτήν την κατάσταση όσο περισσότερο μπορούμε. Δουλεύουμε πολύ στενά με προσεκτικά επιλεγμένους συνεργάτες-κλειδιά που οικονομικά βοηθούν στα λειτουργικά έξοδα του σταθμού που επιλέγουν μια εκπομπή π.χ. με επιμελημένο περιεχόμενο γι’ αυτούς, χωρίς να κάνουμε στάνταρ ηχητικές διαφημίσεις κάτι που θα ενοχλήσει τους ακροατές».
Τον ρωτάω να μου πει λίγα λόγια για το πώς ξεκίνησε. «Το ξεκίνησε ο Femi. Είμαστε πολύ καλοί φίλοι. Συνηθίζαμε να κάνουμε μαζί dj σετ σε ένα κλαμπ που λεγόταν Plastic People στο Λονδίνο. Ένιωθε τότε όπως πολύς κόσμος που γνωρίζαμε, ότι δηλαδή το ραδιόφωνο γενικά, όχι μόνο στο Λονδίνο, αλλά σε όλη την Ευρώπη, δεν έπαιζε μουσική που μας εξέφραζε. Με το ίντερνετ ήταν πλέον εύκολο να ξεκινήσεις ένα διαδικτυακό ραδιοσταθμό. Ο Femi επένδυσε στην αρχή ένα μικρό ποσό χρημάτων – περίπου δύο χιλιάδες λίρες. Το έκανε από την ανάγκη του να παρουσιάσει όλους τους ανθρώπους που γνωρίζαμε, να τους βάλει σε ένα χώρο και να παίζουν δίσκους που αγαπούν. Πριν είχε ένα μπλογκ που λεγόταν Nuts to Soup και που ανέβαζε mixtapes. Από εκεί βγήκε το όνομα NTS. Αυτά συνέβησαν τον Απρίλιο του 2011», λέει.
Δεν γνωρίζει, καθώς μιλάμε, ότι πλέον στην Αθήνα ορισμένα γνωστά μαγαζιά ήδη έχουν ξεκινήσει να παίζουν τον σταθμό ακόμη και τις βραδυνές ώρες αντί για κάποιο playlist από τον υπολογιστή. Ξέρει πόσοι άνθρωποι τους ακούνε γενικά;
"Είναι πολύ δύσκολο για εμάς να μετρήσουμε πόσοι άνθρωποι μας ακούνε. Για ένα διαδικτυακό ραδιόφωνο σου δίνονται πολλά αναλυτικά εργαλεία για να μαθαίνεις πόσοι άνθρωποι σε ακούν ταυτόχρονα κάθε στιγμή, για να δεις πόσο κόσμος σε ακούει αυτό το μήνα ή τον προηγούμενο. Μετά από 3 χρόνια λειτουργίας του NTS αυτά τα έτοιμα εργαλεία σταμάτησαν να λειτουργούν για εμάς, επειδή πλέον μας άκουγε πολύς κόσμος. Όταν σου λένε ότι έχεις ένα απεριόριστο αριθμό ακροατών, είναι όλα ψέματα. Μόλις χτυπήσεις μερικούς χιλιάδες ακροατές, δεν δουλεύουν τα συμβατικά εργαλεία μέτρησης και έτσι έπρεπε να πάρουμε δικούς μας σέρβερ για το σταθμό. Έχουμε 27 σέρβερ που λειτουργούν αυτή τη στιγμή για να εξυπηρετήσουμε περίπου 300.000 ακροατές σε όλο τον κόσμο. Είναι ο βασικός μας πυρήνας ακροατών. Βέβαια, κάθε μέρα είναι διαφορετική - εξαρτάται από την μέρα και τους καλεσμένους. Στο Λονδίνο έχουμε ένα κανάλι, έτσι ώστε να ακούει ο κόσμος από το αυτοκίνητο του. Δεν ξέρουμε ακόμα τι στατιστικά έχουμε και είναι πολύ ακριβά για να μάθουμε. Πρέπει να δώσεις αρκετά χρήματα για να μάθεις τα νούμερα ακροαματικότητας. Στην Αθήνα έχουμε ένα πολύ δυνατό κοινό. Η Ελλάδα είναι από τα μέρη που δεν έχουμε επισκεφτεί ακόμη και θα θέλαμε πολύ να έρθουμε οργανώνουμε πολλές εκδηλώσεις ανά τον κόσμο και εκπέμπουμε ζωντανά από διαφορετικά μέρη".
— Πώς βλέπετε το μέλλον του ραδιοφώνου;
Αναρωτιόμαστε συχνά μεταξύ μας. Πιστεύω ότι υπάρχουν διαφορετικά φορμάτ για τον κόσμο πλέον να έρχεται σε επαφή με την μουσική και με πλατφόρμες όπως το Spotify και το Pandora και τώρα το Applebits της Apple. Υπάρχει ένα τεράστιος όγκος μουσικής διαθέσιμος στο διαδίκτυο και ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι ότι υπάρχει πολύ μικρό ανθρώπινο στοιχείο σε όλα αυτά και αυτό προσπαθούμε να διατηρήσουμε. Την ανθρώπινη διαδικασία του να είσαι εκεί, εκείνη την συγκεκριμένη στιγμή και ώρα και να παίζεις δίσκους στο ραδιόφωνο, όπου τα πάντα μπορούν να στραβώσουν και μερικές φορές κάποιος μπορεί να κάνει ένα κακό μιξ ή να παίξει το λάθος κομμάτι. Υπάρχει ένα στοιχείο έκπληξης, ένα στοιχείο που σε τραβάει, ένα στοιχείο ότι τα πάντα ακόμη και τα πιο απροσδόκητα μπορεί να συμβούν. Πιστεύουμε ότι αυτό είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων. Η διασκέδαση του να ακούς μουσική μόνο μέσα από ένα μηχάνημα, είναι κάπως ψυχρή. Το να είσαι εκεί είναι το πιο σημαντικό πράγμα στην μουσική και όταν σου δίνεται με αυτό τον τρόπο, απλά προσθέτει περισσότερη χαρά στη ζωή. Σε ολόκληρο το ραδιόφωνο κυριαρχούσαν οι μεγάλες δισκογραφικές εταιρίες για δεκαετίες. Τα playlist ήταν ένα ισχυρό μέρος της αντοχής τους. Οι μεγάλες εταιρίες έμμεσα πλήρωναν τους ραδιοφωνικούς σταθμούς να παίξουν μουσική που ήθελαν να πουλήσουν και αυτό ήταν καταστροφή για την καλή μουσική για δεκαετίες. Το ίντερνετ επέτρεψε στην πολύ καλή μουσική να βγει προς τα έξω και να μπορούν πλέον να την ακούν όλοι. Το εμπορικό ραδιόφωνο πάντοτε δεν σεβόταν τους μουσικούς και τους ακροατές. Αυτός ήταν ένας βασικός λόγος που ξεκίνησε το NTS, αλλά και εκατοντάδες διαδικτυακοί σταθμοί, από μια οργή σχεδόν απέναντι στους εμπορικούς σταθμούς που κυριαρχούσαν στα ραδιοκύματα».
Προτεινόμενες εκπομπές: Do!! You!! Breakfast Show, Rythm Section, Ben Sims presents: Run it Red, Japan Blues, Radio Jiro
