Η ανθελληνικήπροπαγάνδα της Τουρκίας

03-12-2022

Περισσότερο από ποτέ άλλοτε στην πρόσφατη ιστορία, ο τουρκικός Τύπος καταπιάνεται διεξοδικά με την Ελλάδα, υφαίνοντας ένα εμπρηστικό αφήγημα μέσα από τις εφημερίδες, τα κανάλια, και τα social media.

Δεν ήταν πάντοτε έτσι τα πράγματα. Για την ακρίβεια, μάλιστα, το μεγαλύτερο διάστημα των τελευταίων ετών η Ελλάδα ήταν εμφανώς απούσα από τα πρωτοσέλιδα και τα δελτία ειδήσεων της Τουρκίας. Με ελάχιστες εξαιρέσεις σε ιδιαίτερα αιχμηρές περιόδους, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τα επεισόδια στη συνοριογραμμή του Έβρου την άνοιξη του 2020, η κάλυψη για τη χώρα μας και τις εξελίξεις στο μέτωπο των ελληνοτουρκικών περιοριζόταν σε κάποια αρθρίδια και σποραδικές αναφορές − ακόμα και όταν το ελληνικό δημοσιογραφικό οικοσύστημα αντιδρούσε με εκτενέστατη κάλυψη των δηλώσεων και κινήσεων της Άγκυρας, συχνά με μελοδραματικούς τόνους και κάποια δόση υπερβολής.

Το τελευταίο εξάμηνο, ωστόσο, η εικόνα έχει αλλάξει ριζικά. Μέρα παρά μέρα, η Ελλάδα βρίσκεται ξανά στην καρδιά των πρωτοσέλιδων και απασχολεί διεξοδικά την ατζέντα των τηλεοπτικών πάνελ, καθώς ο τουρκικός Τύπος υφαίνει διεξοδικά ένα ολοένα και πιο εμπρηστικό αφήγημα για τη χώρα.

Αλλεπάλληλες νύξεις για την ελληνική επιθετικότητα στο Αιγαίο, τυφλή αναπαραγωγή των «προειδοποιητικών» δηλώσεων των Τούρκων αξιωματούχων, εκτενή άρθρα για τη φιλοξενία τρομοκρατών στα ελληνικά εδάφη αλλά και για τις απάνθρωπες πρακτικές που χρησιμοποιεί η ελληνική αστυνομία κατά των Τούρκων αντιφρονούντων φυγάδων. Ακόμα και ρεπορτάζ για την παραγωγή της ταινίας «Σμύρνη μου αγαπημένη» ως αντιτουρκική προπαγάνδα με αλυτρωτικές προθέσεις θα συναντήσει κανείς ξεφυλλίζοντας τις μεγάλες τουρκικές εφημερίδες. Σχεδόν καθημερινά, η κοινή γνώμη βομβαρδίζεται από ιστορίες οι οποίες παρουσιάζουν την Ελλάδα ως έναν εχθρικό γείτονα που κλιμακώνει μονόπλευρα τις εντάσεις στη γειτονιά της ανατολικής Μεσογείου.

Την κατάσταση δεν βοηθάει το γεγονός πως ο τουρκικός Τύπος βρίσκεται πλέον υπό τον πλήρη έλεγχο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ακολουθώντας τυφλά την προεκλογική του ατζέντα ενόψει των φετινών προεδρικών εκλογών, στις οποίες υστερεί δημοσκοπικά. Ο στραγγαλισμός της ελευθερίας του Τύπου στην Τουρκία εξελίχθηκε κλιμακωτά, σαν μια λεπτομερώς χορογραφημένη διαδικασία. Ξεκίνησε με την επιβολή αυθαίρετων φορολογικών κυρώσεων σε δεκάδες αντιπολιτευτικές εφημερίδες ώστε να οδηγηθούν σε χρεοκοπία, μονάχα για να επανεμφανιστούν μερικές εβδομάδες αργότερα υπό την ιδιοκτησία φιλοκυβερνητικών επιχειρηματιών. Συνεχίστηκε με τη σύλληψη δεκάδων δημοσιογράφων και το κλείσιμο 24 ραδιοφωνικών σταθμών, 28 τηλεοπτικών καναλιών και 80 εφημερίδων στον απόηχο της απόπειρας πραξικοπήματος του 2016, με πρόφαση μια ομοβροντία κατηγοριών για διασυνδέσεις με την τρομοκρατία και τους εχθρούς του κράτους. Και καταλήγει σήμερα με μια θλιβερή πραγματικότητα για την ελευθεροτυπία στην Τουρκία: το 90% των δημοσιογραφικών ομίλων της βρίσκεται υπό τον έλεγχο φιλοκυβερνητικών επιχειρήσεων που διατηρούν στενούς και συχνά ανεξερεύνητους δεσμούς με το προσωποκεντρικό τουρκικό καθεστώς.

Σήμερα, δεν χωρά αμφιβολία πως η Άγκυρα συστηματικά καθοδηγεί τους εκδότες και τους δημοσιογράφους σχετικά με το τι να καλύψουν και με ποιον τρόπο. Έτσι, ό,τι βγαίνει από τα χείλη των αξιωματούχων του καθεστώτος όπως ο Ερντογάν, ο Σουλεϊμάν Σοϊλού και ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου μεταμορφώνεται αυτομάτως σε τίτλους στις εφημερίδες και τα κανάλια της γειτονικής μας χώρας. Παράλληλα, καθώς το νεανικό κοινό στρέφεται προς τα social media για να ενημερωθεί, το καθεστώς επιδιώκει να ελέγξει και τον διαδικτυακό δημόσιο διάλογο. Η όποια επικριτική φωνή λογοκρίνεται και ταυτόχρονα κινδυνεύει να τιμωρηθεί με βάση τον νέο τουρκικό νόμο κατά της παραπληροφόρησης, ενώ παράλληλα εκατοντάδες αναρτήσεις δημοσιογράφων που λειτουργούν ως φερέφωνα του καθεστώτος αναπαράγονται από φιλοκυβερνητικά accounts και αγνώστου αριθμού troll και ανώνυμους λογαριασμούς, μονοπωλώντας την ατζέντα της συζήτησης. Η προπαγάνδα έχει γίνει αναπόσπαστο εργαλείο του καθεστώτος του Ερντογάν, και φέτος, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, στρέφει την προσοχή της και στη χώρα μας.

Η LiFO μελέτησε διεξοδικά το ενημερωτικό σύστημα της Τουρκίας, όπως αυτό εξελίχθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του μήνα που μόλις πέρασε. Στα τουρκικά πρωτοσέλιδα και δελτία ειδήσεων συναντήσαμε δεκάδες αναφορές στην Ελλάδα, οι οποίες μάλιστα ξέφευγαν από την ήδη τεταμένη γεωπολιτική κάλυψη των γεγονότων. Από την αναπαραγωγή και τη διαστρέβλωση δηλώσεων Ελλήνων δημοσιογράφων, στρατιωτικών ή και πρώην πολιτικών παραγόντων, μέχρι «ερευνητικά ρεπορτάζ» που κυμάνθηκαν από το τραβηγμένο έως το πλήρως κατασκευασμένο, έγινε εμφανές πως τα τουρκικά ΜΜΕ αναζητούν καθημερινά προφάσεις για να επαναφέρουν την Ελλάδα στο προσκήνιο και να επηρεάσουν την κοινή γνώμη.

Ακολουθεί, λοιπόν, μια λεπτομερής απεικόνιση του τι διαβάζει, ακούει και βλέπει ο μέσος Τούρκος του σήμερα για τη χώρα μας − μια βουτιά στα άδυτα του πολέμου πληροφόρησης που φαίνεται να επιδιώκει σήμερα η Άγκυρα, μεταξύ άλλων και κατά της Ελλάδας.

 

12:30μ.μ

Έχει πλέον φτάσει το μεσημέρι, και η ώρα για να κάνεις ένα μικρό διάλειμμα από τη δουλειά σου. Ανοίγεις το κινητό σου και αποφασίζεις να σκρολάρεις στο Twitter για μερικά λεπτά. Προς έκπληξή σου, συναντάς δεκάδες αναρτήσεις που καταπιάνονται με την Ελλάδα, οι οποίες απολαμβάνουν εκατοντάδες κοινοποιήσεις και χιλιάδες likes.

 

Ο αρθρογράφος Yüksel Hoş κάνει λόγο για τις δυνατότητες του τουρκικού στρατού να εξαπολύσει επιθέσεις σε μήκος 600 χιλιομέτρων και έκταση 130 τετραγωνικών χιλιομέτρων, συγκρίνοντας τις εν λόγω διαστάσεις με το μικροσκοπικό μήκος της ελληνικής επικράτειας. «Υπάρχει ένα δυνατό μήνυμα εδώ πέρα για εκείνους που θέλουν να το ακούσουν», αναφέρει στην ανάρτησή του.

«Πιάσαμε και τους οργανωτές της τρομοκρατικής επίθεσης», διαβάζεις ύστερα σε ένα tweet από τον επίσημο λογαριασμό του υπουργού Εσωτερικών της Τουρκίας, Σουλεϊμάν Σοϊλού. «Αν δεν τους είχαμε συλλάβει τόσο άμεσα, οι τρομοκράτες σήμερα θα είχαν καταφύγει στην Ελλάδα», συμπληρώνει.

«Εξαιρετική απάντηση», αναφέρει παρακάτω ο δημοσιογράφος Zafer Şahin, αναρτώντας το βίντεο με τις πρόσφατες προειδοποιητικές δηλώσεις του Προέδρου Ερντογάν κατά της ελληνικής προκλητικότητας. «Νομίζω οι Έλληνες δημοσιογράφοι καταλαβαίνουν με απόλυτη ακρίβεια τι σημαίνει η φράση “θα έρθουμε ξαφνικά μέσα στη νύχτα”», προσθέτει.

«Εκείνοι που γκρινιάζουν για τις δηλώσεις του Προέδρου μας δεν άκουσαν τον Έλληνα υπουργό που είπε πως η Ελλάδα θα φτάσει ως την Άγκυρα εντός μίας ώρας», υποστηρίζει ο δημοσιογράφος και αναλυτής Beki Servet. «Ορίστε και το ψέμα του αιώνα: πως εμείς ήμασταν αυτοί που σπρώξαμε τους Έλληνες προς τη θάλασσα», συνεχίζει.

«Η αφέλεια της Γερμανίας είναι ξεκάθαρη και προφανής σε αυτό το θέμα», γράφει ο Τούρκος ανταποκριτής στην Ουάσιγκτον, Yunus Paksoy. Ο λόγος για την επίσκεψη του Γερμανού καγκελάριου Όλαφ Σολτς στην Αθήνα, απ’ όπου εξέφρασε τη γραμμή πως είναι απαράδεκτο να αμφισβητείται η ελληνική εδαφική κυριαρχία

Είτε για να συσπειρώσει το συντηρητικό και εθνικιστικό κοινό της χώρας, είτε για να αναζωπυρώσει τις εντάσεις και να προετοιμάσει την κοινή γνώμη σε περίπτωση ξεσπάσματος ενός θερμού επεισοδίου, δεν χωράει αμφιβολία πως ο τουρκικός Τύπος επιδιώκει να μεγεθύνει το χάσμα μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας, και μάλιστα σε πρωτοφανή επίπεδα. Πως όμως υποδέχεται αυτό το δημοσιογραφικό αφήγημα ο ευρύτερος τουρκικός πληθυσμός; Ποιες είναι οι σκέψεις των θεατών και των αναγνωστών που το καταναλώνουν σχεδόν καθημερινά; 

Μιλήσαμε σε τέσσερις Τούρκους, από διαφορετικές πόλεις και ιδεολογικά υπόβαθρα, ζητώντας τους να μοιραστούν μαζί μας τις σκέψεις τους για όλα όσα μαθαίνουν για την χώρα μας μέσω της τουρκικής δημοσιογραφίας.

Μπασάκ, 29 ετών, Σμύρνη: Πράγματι κυκλοφορούν πολλές ειδήσεις για την Ελλάδα το τελευταίο διάστημα. Αλλά σας διαβεβαιώ πως κυριαρχούν πολύ πιο σημαντικά ζητήματα στο μυαλό των Τούρκων πολιτών. Εν μέσω της βομβιστικής επίθεσης στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης, των εξελίξεων στη Συρία, μιας οικονομίας που καταστρέφεται καθημερινά, του θερμού προεκλογικού κλίματος αλλά και των εσωτερικών ερίδων στην Τουρκική πολιτική σκηνή, θα σας το πω απλά: μένει ελάχιστος χρόνος για να ασχοληθούμε με τα ελληνοτουρκικά. Ο κόσμος διαβάζει μεν τις ειδήσεις, αλλά ελάχιστοι τις σκέφτονται και τις επεξεργάζονται. Εξάλλου, η πλειοψηφία των σκεπτόμενων ανθρώπων αντιμετωπίζει την δημοσιογραφία των ελεγχόμενων ΜΜΕ με σκεπτικισμό και καχυποψία. 

Ονούρ, 45 ετών, Άγκυρα: Ο τουρκικός Τύπος ασχολείται περισσότερο με την Ελλάδα αυτές τις εβδομάδες, και αυτό είναι το φυσικό αποτέλεσμα μιας κλιμάκωσης στην οποία συνέβαλαν σε εξαιρετικό βαθμό η ελληνική κυβέρνηση με τις δηλώσεις αλλά και τις πράξεις της. Θα παρακάμψω το ζήτημα της αποστρατικοποίησης των νησιών και θα σταθώ στην διαχρονική στήριξη της τρομοκρατίας και των αντιτουρκικών δυνάμεων από την πλευρά της Ελλάδας. Ο τουρκικός λαός δεν ξεχνά ούτε την υπόθεση Οτσαλάν, ούτε την προστασία των πραξικοπηματιών που προσέφερε η χώρα σας το καλοκαίρι του 2016. Μετά την πρόσφατη βομβιστική επίθεση και την έρευνα των αστυνομικών, τα ερωτήματα της ανάμειξης της Ελλάδας με το PKK συνεχίζονται. 

Ουμούτ, 32 ετών, Κωνσταντινούπολη: Δεν παίρνω στα σοβαρά οτιδήποτε διαβάζω σε εφημερίδες σαν την Hürriyet εδώ και πολλά χρόνια. Αυτό συμπεριλαμβάνει και τα άρθρα που επιδιώκουν να αλλάξουν προς το χειρότερο την αντίληψή μας για την Ελλάδα. Οι εφημερίδες και τα κανάλια της Τουρκίας τυπώνουν συνεχώς ψέματα και αναζητούν ευκαιρίες ώστε να κάνουν τους αναγνώστες τους να ξεχάσουν τον οικονομικό εφιάλτη που βιώνουμε. Ωστόσο, εκείνο που μπορώ να σχολιάσω είναι πως στην τοξικότητα που συναντά κανείς στο Twitter συμβάλλουν και οι δύο πλευρές. Συναντώ συχνά εκατοντάδες εθνικιστικά ελληνικά account που επιδιώκουν την σύγκρουση και εκφράζονται με αποτρόπαιους τρόπους. Έχω μάθει να μην τα παίρνω στα σοβαρά: το επίπεδο του διαλόγου ανάμεσα στα trolls και των δύο χωρών θυμίζει μεθυσμένο οικογενειακό καυγά. Δεν πιστεύω πως αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα μεταξύ των δύο λαών, κι ας υπάρχουν διαχρονικές διαφορές. 

Αϊσέ, 33 ετών, Ιζμίτ: Δεν διαβάζω εφημερίδες, δεν παρακολουθώ τηλεόραση. Η αλήθεια είναι πως η πραγματικότητα στην Τουρκία είναι τόσο απογοητευτική, που δεν συγκρατώ ακόμα και τις ειδήσεις που καταναλώνω καταλάθως σκρολάροντας στο κινητό μου. Είναι μια μορφή ακούσιας αμνησίας με στόχο την επιβίωση. Εμπιστεύομαι μονάχα ελάχιστα ανεξάρτητα έντυπα όπως το OdaTV, το t24, το Oxygen αλλά και το εξαιρετικό Dunya Gazetesi το οποίο δυστυχώς, απ’ ότι μαθαίνω, αναγκάζεται να κλείσει. Τα ΜΜΕ αυτά ασχολούνται ελάχιστα με την υποτιθέμενη «προκλητικότητα» της Ελλάδας, πέρα από την βασική ροή των ειδήσεων. Δεν πιστεύω φυσικά πως θα προκληθεί κανένας πόλεμος. Είναι απλά ανοησίες, που όποιος ζει στην Τουρκία έχει δυστυχώς συνηθίσει να διαβάζει.