Η Continental ήταν "η ραχοκοκαλιά της ναζιστικής πολεμικής οικονομίας"
Stéphane Roland
Libération — 27 Αυγούστου 2020
*
Ολοκληρώνοντας την αποστολή που του ανέθεσε η γερμανική εταιρεία, ο ιστορικός Paul Erker παρουσίασε συντριπτικά συμπεράσματα σχετικά με το ρόλο που διαδραμάτισε η εταιρεία την εποχή του τρίτου Ράιχ.
Βίντεο από τη ναζιστική περίοδο της εταιρείας, αλλά χωρίς αναφορά στην καταναγκαστική εργασία.
Δεν ήταν φανατικοί Ναζί, και πολύ λιγότερο αντιστασιακοί, αλλά αληθινοί οπορτουνιστές! Αυτή είναι η εικόνα που προκύπτει από την ιστορική έκθεση που παρουσιάστηκε αυτήν την Πέμπτη από τον δεύτερο μεγαλύτερο προμηθευτή εξοπλισμού αυτοκινήτων στον κόσμο, την Continental (44 δισ. ευρώ σε κύκλο εργασιών το 2017), σχετικά με το ρόλο της διοίκησής της στο Τρίτο Ράιχ. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του ιστορικού Paul Erker, στον οποία η εταιρεία ανέθεσε την ιστορική αυτή έρευνα, ο όμιλος του Ανόβερου δεν ήταν η χειρότερη εταιρεία υπό το ναζιστικό καθεστώς, αλλά υπήρξε ωστόσο ένα "πρότυπο". 'Οταν ο Χίτλερ πήρε την εξουσία το 1933, η διοίκηση της "Conti" τα βρήκε μια χαρά με το καθεστώς. Η έκθεση με τις 800 και πλέον σελίδες, και με τίτλο Προμηθευτής του χιτλερικού πολέμου, επιτρέπει μια καλή κατανόηση του τρόπου με τον οποίον η "φυσιολογική" διεθνής επιχείρηση της δεκαετίας του 1920 προσαρμόστηκε σταδιακά στη ναζιστική ιδεολογία για να καταλήξει στο τέλος να συνεργάζεται ενεργά με το καθεστώς.
Η Conti δεν προμήθευσε μόνο τα ειδικά λάστιχα της λιμουζίνας του Führer. Κατασκεύαζε επίσης βασικά εξαρτήματα για τα τανκς και τα αεροπλάνα. Προμήθευσε επίσης εκατομμύρια αντιασφυξιογόνες μάσκες και σόλες για τα παπούτσια του στρατού. Ήταν υπεργολάβος όλης της γερμανικής βιομηχανίας!
Χωρίς την Continental, ο Χίτλερ δεν θα μπορούσε ποτέ να στείλει τα στρατεύματά του να πολεμήσουν στην Ευρώπη. "Η Continental αποτέλουσε τη ραχοκοκαλιά της ναζιστικής πολεμικής οικονομίας", συνοψίζει ο Paul Erker, ειδικός στην ιστορία των εταιρειών την εποχή του ναζισμού, ο οποίος εργάστηκε τέσσερα χρόνια στα αρχεία του κατασκευαστή.
"Ας πεθάνουν, θα υπάρξουν άλλοι"
Ελλείψει ανθρώπινου δυναμικού (οι Γερμανοί είχαν φύγει για το μέτωπο), η διοίκηση προσέλαβε 10.000 καταναγκαστικούς εργάτες, μεταξύ των οποίων και αρκετές εκατοντάδες Γάλλους, που προέρχονταν από τα υπό κατοχή εδάφη, αλλά και από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ένας από τους διευθυντές εκείνης την εποχής, ο Hans Odenwald, δεν έδειχνε καμία ενσυναίσθηση, ειδικά απέναντι στους Ρώσους αιχμαλώτους πολέμου: "Ας πεθάνουν, θα υπάρξουν άλλοι", έλεγε. Τους τελευταίους μήνες του πολέμου, αρκετές εκατοντάδες από αυτούς τους "σκλάβους" θα πέθαιναν πράγματι κάτω από απάνθρωπες συνθήκες εργασίας.
Η διοίκηση δεν εκμεταλλεύτηκε μόνο τους καταναγκαστικούς εργάτες. Όπως δεκάδες άλλες γερμανικές εταιρείες, χρησιμοποίησε κρατούμενους από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Oranienbourg-Sachsenhausen για να δοκιμάσει τα προϊόντα της. Τα Waffen-SS είχαν δημιουργήσει στο στρατόπεδο που βρισκόταν στην βόρεια πλευρά του Βερολίνου ένα είδος "στίβου εμποδίων" για να τεστάρονται παπούτσια.
Οι φυλακισμένοι αναγκάζονταν να τρέχουν 30 έως 40 χιλιόμετρα την ημέρα με βροχή, χιόνι ή καυτό ήλιο για να δοκιμάζουν τις σόλες της Conti με παπούτσια που συχνά δεν είχαν το σωστό μέγεθος. Όποιος δεν ολοκλήρωνε το τεστ εκτελούνταν αμέσως από τα SS. "Αυτές οι πρακτικές δεν αποτελούσαν μυστικό για τους διευθυντές της εποχής", παραδέχεται ο Elmar Degenhart, ο σημερινός Διευθύνων Σύμβουλος της Continental.
Ο όμιλος του Ανόβερου κατέβαλε "αρκετές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ" στο ταμείο που δημιουργήθηκε το 1999 από γερμανικές εταιρείες για την αποζημίωση των καταναγκαστικών εργατών. Αλλά υπήρξε ένας από τους τελευταίους μεγάλους γερμανικούς ομίλους που δέχτηκαν να ρίξουν φως στη ναζιστική τους περίοδο. Οι κατασκευαστές αυτοκινήτων, οι τράπεζες, ακόμη και η σιδηροδρομική εταιρεία Deutsche Bahn άνοιξαν τα αρχεία τους σε ιστορικούς ήδη από τη δεκαετία του 1990.
"Καιρός ήταν να γίνει αυτή η δουλειά"
Γιατί περίμεναν τόσο πολύ στην Conti; "Δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους των διοικήσεων που προηγήθηκαν. Μπορώ να πω μόνο ένα πράγμα: καιρός ήταν να γίνει αυτή η δουλειά", δικαιολογήθηκε ο Elmar Degenhart για να μην αναγκαστεί να πάρει θέση σχετικά με την έλλειψη θάρρους και ευθύνης των προκατόχων του.
"Η Continental δεν είναι η μόνη που έκρυψε τον ρόλο της στο Τρίτο Ράιχ", συνοψίζει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μονάχου Paul Erker, γνωστός για το ανεξάρτητο πνεύμα του. Η έρευνά του για το Jägermeister (ένα παγκοσμίου φήμης λικέρ), μία μάρκα που δημιουργήθηκε την εποχή των Ναζί το 1935 και ονομάστηκε "schnaps του Göring", αποτέλεσε αντικείμενο μακράς διαμάχης με τη διοίκηση της εταιρείας. Όπως και με την Hugo Boss, που δημιούργησε τις στολές των SS, οι κληρονόμοι του Jägermeister αρνήθηκαν να δημοσιεύσουν μέρος της ιστορικής έκθεσης, από φόβο μην αμαυρωθεί η εικόνα του διεθνώς.
Εν τέλει, η έκθεση για την Continental επιβεβαιώνει την ατμόσφαιρα ατιμωρησίας που επικρατούσε στη μεταπολεμική Γερμανία. Σχεδόν κανένας διευθυντής που συνέπραξε με τον Ναζισμό δεν καταδικάστηκε τότε. "Η κύρια γραμμή άμυνάς τους ήταν μάλιστα να παρουσιάζονται και ως αντιστασιακοί", θυμάται ο Paul Erker. Στην Conti, όλοι βγήκαν καθαροί και μπόρεσαν να συνεχίσουν την καριέρα τους.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος, Fritz Könecke, διορίστηκε μάλιστα πρόεδρος της Daimler-Benz (Mercedes)! Το 1960, όταν βγήκε στη σύνταξη, παρασημοφορήθηκε από τον Πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας.
Stéphane Roland
Μτφ. Σ.Σ.
