Οι δύο παράλληλοι
Φωτογραφίες της
Karina Bikbulatova
Η Gulshat ζει σε μια φτωχή οικογένεια, σε ένα μικρό χωριό. Η Alina ζει στην πόλη, πηγαίνει σε καλό σχολείο και κάνει κλασικό μπαλέτο. Δύο παράλληλες ζωές που δεν θα έπρεπε ποτέ να συναντηθούν, σύμφωνα με το αξίωμα IV του Ευκλείδη. Και όμως αυτό συμβαίνει, όπως και στην υπερβολική γεωμετρία του Nikolai Ivanovich Lobačevskij. Σε ένα ρωσικό χωριό, δύο παράλληλες γραμμές συναντιούνται μία φορά το χρόνο.
Son pesant d'ogre
[ατελής απόδοση του λογοπαίγνιου στον τίτλο: Το βάρος του σε γίγαντα]
Annabelle MARTELLA
Libération, 25 Οκτωβρίου 2019
Στη ρωσική παράδοση, ο Κοντορεβιθούλης δεν είναι ένα αγοράκι που, με ταχυδακτυλουργικό τρόπο, βάζει τον γίγαντα να καταβροχθίσει τις παχουλές του κόρες, αλλά ένα πονηρό κοριτσάκι που σκορπάει μικρά δώρα πίσω του για να εξασφαλίσει την αφοσίωση των υπηρετών της κυράς του δάσους. Εάν η ρωσική ιστορία (Baba Yaga) δεν αποδίδει πιθανότατα ποτέ την ένταση του βλέμματος αυτού του θαρραλέου και παιχνιδιάρικου κοριτσιού, η φωτογράφος Karina Bikbulatova μας το προσφέρει: με το κεφάλι του σφηνωμένο κάτω από το μπράτσο ενός άνδρα καλυμμένου με λάσπη, ένα παιδί με χρυσαφένια μαλλιά κοιτάζει στον ουρανό με γλυκύτητα αλλά και σπιρτάδα, με φόβο αλλά και αποφασιστικότητα, έτοιμο να το σκάσει ανά πάσα στιγμή από την λαβή αυτού του στρουμπουλού τέρατος, μόλις εκείνο γυρίσει την πλάτη του.
Στη σειρά της Οι δύο παράλληλες, για την οποία έλαβε φέτος μία ειδική μνεία για το βραβείο Levallois, η νεαρή ρωσίδα καλλιτέχνιδα φωτογραφίζει στην ύπαιθρο της χώρας της δύο αδερφές που εγκαταλείφθηκαν από τον πατέρα τους. Σαν να ψάχνει στα χαρακτηριστικά των κοριτσιών (το ίδιο συμβαίνει κι όταν φωτογραφίζει μικρές χορεύτριες του μπαλέτου), τη φλόγα που μεταμορφώνει τα μωρουδίστικα πρόσωπα σε ρομαντικές μορφές, σε παιδικές και μαχητικές ηρωϊδες, εισχωρεί εδώ σε μια κατάσταση αντάξια των πρώτων σελίδων ενός παραμυθιού. Τα δύο κορίτσια δεν γνωρίζουν τίποτα για τη συγγενική τους σχέση. Η μία πηγαίνει σε πολύ καλό σχολείο και κάνει κλασικό μπαλέτο, ενώ η άλλη ζει στην εξοχή σε μια φτωχή οικογένεια. Κάθε χρόνο, συναντιούνται σε αυτό το μικρό ρωσικό χωριό όπου παίζουν αθώα μαζί, κουβεντιάζουν, φτιάχνουν κοτσιδάκια.
Όπως και στα παραμύθια, σύμβολα και άλλα δεδομένα που χρήζουν ψυχαναλυτικής αποκρυπτογράφησης επικαλύπτοναι σ' εκείνη τη φωτογραφία όπου βλέπουμε τη μία από τις αδερφές να της σφίγγει το κεφάλι ένας (άγνωστος;) άνδρας γεμάτος χώματα. Φιγούρα του γίγαντα και μοναδικός ενήλικας αυτής της σειράς, μήπως πρόκειται εδώ για την ανεστραμμένη και εφιαλτική εικόνα του πατέρα που τις εγκατέλειψε; Και το χώμα που καλύπτει το σώμα του μήπως κι αυτό δεν παραπέμπει στη raspoutitsa, την εποχή που οι πεδιάδες της χώρας πλημμυρίζουν με λάσπη, αδιαπέραστες οχυρώσεις για τους εχθρούς του ρωσικού στρατού, που καθιστούν επίσης αδύνατη την επανένωση δύο όντων (εδώ τις δύο αδερφές εγκλωβισμένες σε διαφορετικά μέρη και αντίθετες πραγματικότητες);
Οποιοδήποτε ένδεικτικό στοιχείο είναι καλοδεχούμενο μπροστά στο παράξενο αίνιγμα της φωτογραφίας αυτής. Με την κοντρ-πλονζέ που μετατρέπει τον χωμάτινο άνθρωπο σε τέρας, σε άγαλμα του οποίου το κεφάλι χάνεται σε έναν φανταστικό ορίζοντα, το βλέμμα μας παραμένει στο ύψος των ματιών του παιδιού και μας βυθίζει σε έναν απαλό και σκληρό κόσμο όπου οι σκέψεις των ενηλίκων δεν έχουν την τελευταία λέξη.
Annabelle Martella
Η έκθεση Οι δύο παράλληλες της Karina Bikbulatova συνεχίζεται στη galerie de l'Escale, στο Παρίσι, ως τις 23 Νοεμβρίου.
Μτφ. Σ.Σ.
