"Εξορίες"
του
Josef Koudelka
Πέντε ανέκδοτα αυτοπορτρέτα του τσέχου φωτογράφου από τη νομαδική του περιπλάνηση στην Ελλάδα
"Στην "Fabrique d'Exils», την έκθεση στο Centre Pompidou, μας αποκαλύπτεται μία ανέκδοτη σειρά αυτοπορτρέτων του Josef Koudelka από το ξυπνημά του. Τότε που περιπλανιόταν στους δρόμους, ταξίδευε ανάλαφρος και κοιμόταν καταγής. Συνήθιζε να φωτογραφίζεται το πρωί, αποτυπώνοντας έτσι στο φακό το λιτό και νομαδικό τρόπο ζωής του". Clémentine Mercier, Libération
"'Ενα χέρι προβάλλει στην εικόνα. Την προηγούμενη μέρα, τα τανκς του Κόκκινου Στρατού μπήκαν στην Πράγα. Η φήμη για μια πορεία διαμαρτυρίας εξαπλώθηκε γρήγορα στην πόλη. Το ραντεβού ορίστηκε για αργά το απόγευμα στην πλατεία Venceslas. Επρόκειτο όμως για μια παγίδα σχεδιασμένη από μερικούς πράκτορες στην υπηρεσία της Μόσχας με σκοπό να προκληθούν ταραχές που θα δικαιολογούσαν την επέμβαση. Ευτυχώς, ο λαός της Πράγας ειδοποιήθηκε έγκαιρα. Τη συγκεκριμένη ώρα, η πλατεία είναι σχεδόν έρημη όπως το δείχνει η φωτογραφία. Η εικόνα αυτή είναι η πρώτη της σειράς "Εξορίες", που ο Γιόζεφ Κουντέλκα επεξεργάζεται στις δεκαετίες του '70 και του '80. 'Εχοντας καλύψει φωτογραφικά την εισβολή της Πράγας από τους Σοβιετικούς, την αντίδραση και την καταστολή, ο Κουντέλκα αποφασίζει αμέσως μετά να εγκαταλείψει τη χώρα του. Τους χειμερινούς μήνες μένει στο Λονδίνο, κι' έπειτα στο Παρίσι. Τον υπόλοιπο χρόνο, κυνηγάει το απρόοπτο στους δρόμους της Ευρώπης. Μέσα σ' αυτήν την περίοδο πραγματοποιεί τις πιο μαγευτικές του εικόνες που συνθέτουν τις "Εξορίες". Εκτίθενται στο Παρίσι το 1984, και συγκεντρώνονται το 1988 σε ένα λεύκωμα που γίνεται σημείο αναφοράς για τη φωτογραφική βιβλιοφιλία, και κατόπιν επανεκδίδεται.
Το 2016, ο Γιόζεφ Κουντέλκα αποφασίζει να δωρίσει στο Centre Pompidou – Musée national d'art moderne το σύνολο των 75 φωτογραφιών της σειράς "Εξορίες". Η έκθεση που του αφιερώνει το Centre Pompidou συγκεντρώνει τις πιο εμβληματικές της εικόνες, οι οποίες συνοδεύονται κι από πολλές άλλες ανέκδοτες. Η διαδρομή αυτή συμπληρώνεται από μία καταπληκτική σειρά αυτοπορτρέτων που πραγματοποίησε ο Γιόζεφ Κουντέλκα κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του, άγνωστων τελείως μέχρι σήμερα. Η έκθεση παρουσιάζει επίσης τα τετράδια στα οποία ο φωτογράφος κολλούσε τις εικόνες του σύμφωνα με μια θεματική ή και πιο σχετική με τη φόρμα οπτική. Είχαμε μέχρι σήμερα μία πολύ αποσπασματική άποψη της σειράς "Εξορίες". Η έκθεση στο Κέντρο Πομπιντού μας την παρουσιάζει σε μια πιο ολοκληρωμένη και πιο πλούσια εκδοχή. Μας καλεί να κατανοήσουμε πως αναπτύχθηκε το έργο, φωτίζοντας έτσι για πρώτη φορά την "φάμπρικα των Εξοριών".
Κέντρο Πομπιντού-Εθνικό μουσείο σύγχρονης τέχνης
