«Γείτονα, γειτόνισσα! Επισκέπτρια και επισκέπτη, η Ακαδημία Πλάτωνος κινδυνεύει να υποβαθμιστεί κι άλλο με ένα mall στις παρυφές του αρχαιολογικού χώρου, τη στιγμή που δεν γίνονται τα στοιχειώδη: φωτισμοί, πεζοδρόμια, περιφράξεις, καθαριότητα, δρόμοι, αποχετεύσεις ομβρίων, χώροι αθλητισμού, παιδικές χαρές... οι απατηλές υποσχέσεις, τα "θα" των πολιτικάντηδων, τα έμμισθα παπαγαλάκια και η πολυεθνική Artume-Blackrock προκαλούν τη νοημοσύνη μας: Είναι εξοργιστικά!».
Αυτά διάβαζα πριν από λίγο καιρό σε φυλλάδιο-κάλεσμα του Συντονιστικού Αγώνα για την Αναβάθμιση της Ακαδημίας Πλάτωνος, μίας από τις ιστορικότερες αλλά και πιο παρατημένες περιοχές της πρωτεύουσας. Με άλλα λόγια, όλα (δεν) τα 'χε, η Μαριορή, ο... φερετζές, δηλαδή ένα ακόμα τσιμεντένιο ενεργοβόρο τερατούργημα, της «έλειπε»!
Η «φύτευση» ενός ακόμα θηριώδους mall εμβαδού 53.000 τ.μ. σε έκταση 20 στρεμμάτων σε μια ήδη όσο δεν πάει τσιμεντοποιημένη Αθήνα εν μέσω παρατεταμένης ύφεσης, ειδικά σε μια περιοχή υποβαθμισμένη αφενός, ιδιαίτερης αρχαιολογικής, πολιτιστικής και περιβαλλοντικής σημασίας αφετέρου, ξαναθέτει το φλέγον ζήτημα του τι ανάπτυξη θέλουμε, πώς και για ποιους.
Θυμάμαι ότι η σημερινή κυβέρνηση ως αντιπολίτευση είχε δώσει μεγάλο αγώνα για την ακύρωση αυτής της κατασκευής, πράγμα που όμως φαίνεται να «ξέχασε» όταν έγινε εξουσία.
Υπόψη πως ενώ ο δήμος είχε βγάλει απόφαση να κηρυχθούν τα κτίρια αυτά διατηρητέα, η εταιρεία, με υπογραφή του τότε ΥΠ.ΠΟ. Νίκου Σηφουνάκη, τα γκρέμισε σε μια νύχτα!
«Πέρσι τον Μάιο, το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής, με εισήγηση του υπουργού Περιβάλλοντος Γιώργου Σταθάκη, ενέκρινε την κατασκευή του εμπορικού κέντρου Academy Gardens από την πολυεθνική Artume A.E.
Αγνοήθηκαν εντελώς οι προτάσεις και τα υπομνήματα των επιτροπών κατοίκων της Ακαδημίας Πλάτωνος, αλλά και του Κολωνού, των Σεπολίων, του Περιστερίου και άλλων όμορων περιοχών, όπως επίσης οι εισηγήσεις της προηγούμενης ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος προς το ΣτΕ.
Υιοθετήθηκαν, αντίθετα, πλήρως τα επιχειρήματα της Artume, με την οποία ο υπουργός ανήγγειλε ότι θα υπογράψει και μνημόνιο συνεργασίας με υποτιθέμενα αντισταθμιστικά οφέλη για τον χώρο και τους όμορους δήμους, όπως είχε πράξει και ο δήμαρχος Γιώργος Καμίνης.
Καθώς όμως αναφέρει και το ίδιο το μνημόνιο, τα "οφέλη" αυτά είναι απλές προθέσεις που επαφίενται στην καλή θέληση της εταιρείας, σε καμία περίπτωση δεσμεύσεις!» μου λέει η Ματίνα Παπαχριστούδη, μέλος του Ανοικτού Συντονιστικού Αγώνα ενάντια στο mall.
«Ξέρουμε, βέβαια, πολύ καλά από άλλες περιπτώσεις εμπορικών κέντρων, όπως αυτό της Νερατζιώτισσας και του Κτήματος Θων, πόσο τηρήθηκαν αυτές οι υποσχέσεις. Και θα είναι διπλό κρίμα αν αυτή η γαλήνια, "κρυφή" καβάτζα της πόλης, ιδανική για περίπατο, περισυλλογή και αναψυχή, μετατραπεί στον οχληρό περίβολο ενός καταναλωτικού μεγαθηρίου» συμπληρώνει ο Γιάννης Καψόπουλος, έτερος συνομιλητής κι επίσης μέλος του Συντονιστικού.
Όσο για τη στάση της Περιφέρειας, η Ρένα Δούρου, που ήταν παλιότερα κατά της ανέγερσης, «νίπτει τα χείρας της», μου λένε.
Ο αγώνας των πιο ευαισθητοποιημένων πολιτών για την υπεράσπιση της Ακαδημίας του Πλάτωνα κρατάει δέκα χρόνια τώρα. Τότε ξεκίνησαν, λέει, να διεκδικούν ως Επιτροπή Κατοίκων ένα μεγάλο οικόπεδο στις οδούς Ευκλείδου και Αίμωνος, όπου η νομαρχία, στην οποία ανήκε, ήθελε να ανεγείρει επταώροφο διοικητήριο – ο χώρος βρίσκεται απέναντι από σχολεία και στο σημείο αυτό έχουν βρεθεί ίχνη του περιβόλου της ιστορικής Ακαδημίας.
«Αντιπροτείναμε να χτιστούν δύο νηπιαγωγεία, στα οποία υπάρχει έλλειψη. Εν τέλει καταφέραμε να αποδοθεί το οικόπεδο στον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων – τα νηπιαγωγεία, βέβαια, ακόμα τα περιμένουμε.
Στη συνέχεια είχαμε το θέμα με την εταιρεία Reds του Ομίλου Μπόμπολα, που πήρε παράνομα άδεια οικοδομής πολυώροφου γραφείου κτιρίων σε οικόπεδο ουσιαστικά εντός της Ν.Δ. πλευράς του αρχαιολογικού χώρου, Φάωνος και Δράκοντος, δίπλα στις αποθήκες της Γ' Εφορείας Αρχαιοτήτων.
Με ποικιλόμορφους αγώνες (καμπάνιες, συγκεντρώσεις, πορείες, επιστημονικές διημερίδες, κοινοβουλευτικές επερωτήσεις κ.ά.) το τότε ΥΠ.ΠΟ., επί Γερουλάνου, το δέσμευσε, μέχρι σήμερα όμως δεν έχει απαλλοτριωθεί, έτσι η εταιρεία προσέφυγε στο ΣτΕ, διεκδικώντας ξανά τον χώρο, κι εμείς παραμένουμε σε εγρήγορση!».
Η υπόθεση του Academy Gardens Μall ξεκινά κάπου το 2009. Η Artume S.A., μια offshore (και άρα αφορολόγητη) εταιρεία ανάπτυξης κινητής και ακίνητης περιουσίας με έδρα το Λουξεμβούργο και μετοχικό κεφάλαιο μόλις 60.000 ευρώ, αποφάσισε την κατασκευή του στον χώρο της πρώην Κλωστοϋφαντουργίας Μουζάκη, Λένορμαν και Κηφισού.
Θα έριχνε, λέει, στην επένδυση κάπου 300 εκατ. ευρώ για λογαριασμό του επενδυτικού fund MGPA της Macquarie Group, «παράρτημα» του πολυεθνικού κολοσσού διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων Blackrock που έχει εμπλακεί από το χρηματοπιστωτικό «κραχ» του 2009 στις ΗΠΑ μέχρι τα ελληνικά «κόκκινα δάνεια» – στην Ελλάδα, ως εταιρικός διευθυντής έργου για το εμπορικό κέντρο εμφανίζεται ο τοπογράφος μηχανικός Γιώργος Τσουκαλάς, στέλεχος και διευθύνων σύμβουλος σε εταιρείες μελετών και real estate και μέλος της διοικούσας επιτροπής του ΤΕΕ.
«Υπόψη πως ενώ ο δήμος είχε βγάλει απόφαση να κηρυχθούν τα κτίρια αυτά διατηρητέα, η εταιρεία, με υπογραφή του τότε ΥΠ.ΠΟ. Νίκου Σηφουνάκη, τα γκρέμισε σε μια νύχτα!» μου λένε.
Στην περιοχή, μαθαίνω, δεν έχει γίνει από το 1968 εφαρμογή ούτε του ρυθμιστικού σχεδίου ούτε του σχεδίου πόλης, ενώ μέχρι το 2014 απαγορευόταν η χρήση γης για εμπορικά κέντρα.
Η Artume δεν πτοήθηκε και με συνεχείς πιέσεις κατάφερε να εξαιρεθούν τα δύο επίμαχα τετράγωνα από το Προεδρικό Διάταγμα μείωσης συντελεστών δόμησης από 2.3 σε 2.1.
«Οι κάτοικοι που διαπιστώσαμε τη χαριστική αυτή εξαίρεση προσφύγαμε στο ΣτΕ, το οποίο τρεις φορές –η τελευταία το '16– το επέστρεψε στο ΥΠ.ΠΟ.
Βρέθηκε τότε το κόλπο να παραπεμφθεί το ζήτημα στο ΚΑΣ, που πλειοψηφικά ενέκρινε ένα διαφοροποιημένο ύψος 18 μ. προς τον αρχαιολογικό χώρο και 21 μ. προς την πλευρά του Περιστερίου στον Κηφισό.
Ξεπέρασε, έτσι, τη γνωμοδότηση του ίδιου του ΥΠ.ΠΟ. που όριζε ανώτατο ύψος κτιρίων στην περιοχή τα 15 μ.! Όρισε επίσης ότι πρέπει το κτίριο να μην είναι ενιαίο αλλά να έχει διαφοροποιημένο όγκο».
Διαβάζω ότι σύσσωμοι οι δήμοι της Δυτικής Αθήνας, πλήθος μαζικοί φορείς, πανεπιστημιακοί, αρχιτέκτονες, αρχαιολόγοι, έμποροι, έχουν ταχθεί ενάντια στο «τέρας».
Ότι σύμφωνα με έρευνα των εμπορικών συλλόγων της ευρύτερης περιοχής, η τοπική αγορά θα ρημάξει και δεκάδες μικρομάγαζα θα κλείσουν – πάνω από 6.000 θέσεις εργασίας θα χαθούν, πολύ περισσότερες από τις 1.600 νέες θέσεις που υπόσχονται οι επενδυτές της Artume.
Υπάρχουν, βέβαια, κι εκείνοι που από χρεία πιεστική, άγνοια ή επιπολαιότητα βλέπουν θετικά την επένδυση, μου λέει ο Γιάννης.
«Κι άμα μας φέξει κι εμάς;» σκέφτονται. Θα μας έρθει κόσμος, θα πάει ο άλλος στο mall, σου λένε κάποιοι, θα περάσει και από το δικό μου μαγαζί να πιει έναν καφέ ή να ψωνίσει κάτι. Θα βρει ενδεχομένως δουλειά εκεί ο γιος ή η κόρη που είναι χρόνια στην ανεργία.
«Η πραγματικότητα όμως λέει ότι αφενός οι επισκέπτες των malls δεν "λοξοδρομούν", εφόσον τα βρίσκουν όλα εκεί μέσα, αφετέρου ότι η αυξημένη εμπορική κίνηση που προσδοκούν μπορεί να έρθει με μια σωστή και ολοκληρωμένη πολιτιστικού και περιβαλλοντικού τύπου επένδυση, δίχως περαιτέρω επιβάρυνση του κυκλοφοριακού, της όχλησης, του αέρα που αναπνέουν, της ποιότητας ζωής τους γενικότερα» συνεχίζει.
Πουθενά, άλλωστε, δεν αναγράφεται ότι η εταιρεία οφείλει να προσλαμβάνει «ντόπιους».
«Το πιο ξεδιάντροπο είναι ότι πασχίζουν να άρουν όλα τα νόμιμα εμπόδια για χάρη της εταιρείας, ερήμην των περιοίκων! Σύμφωνα με το νέο ρυθμιστικό σχέδιο, το ΥΠ.ΠΟ. υποχρεούται να εκπονήσει το ίδιο –και όχι η εταιρεία– ειδική μελέτη για την αναγκαιότητα ενός τέτοιου εμπορικού κέντρου στην περιοχή.
Η εταιρεία, πάλι, είναι εκ του νόμου υποχρεωμένη να καταθέσει νέα περιβαλλοντική και κυκλοφοριακή μελέτη στην Περιφέρεια, πράγμα που προσπαθεί να αποφύγει.
Οι υπηρεσίες του υπουργείου ισχυρίζονται ότι η μελέτη του '12 της Artume είχε εγκριθεί κατ' εντολή της κυβέρνηση Σαμαρά από τη διορισμένη Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής, πώς όμως να γίνει αποδεκτή, όταν πέρσι άλλαξαν οι όροι δόμησης;» παρεμβαίνει η Ματίνα.
«Την ανάπτυξη της γειτονιάς τη θέλουμε κι εμείς, δεν τίθεται θέμα. Το ερώτημα όμως είναι τι λογής και για όφελος ποιανού.
Ούτε λέμε να μη χτιστεί τίποτε απολύτως – θα μπορούσε κάλλιστα να ανεγερθεί εκεί το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, να αξιοποιηθούν τα πάνω από 350.000 ευρήματα που βρίσκονται κλειδωμένα σε αποθήκες, να ιδρυθεί ένα campus με άξονα το ελεύθερο ανοικτό πάρκο, να γίνει η περιοχή επίκεντρο πολιτιστικού τουρισμού, προσελκύοντας αρχαιολόγους, ιστορικούς, σπουδαστές, τουρίστες.
Αυτά, άλλωστε, είχαν εξαγγείλει τόσο οι προηγούμενες κυβερνήσεις όσο και η σημερινή. Μια σειρά υπουργικές αποφάσεις και ρυθμιστικά σχέδια περιλάμβανε αφενός τη δημιουργία του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, αφετέρου την ενοποίηση του αρχαιολογικού χώρου της Ακαδημίας με το Δημόσιο Σήμα στον Κεραμεικό και το υπόλοιπο δίκτυο αρχαιολογικών χώρων, την απαλλοτρίωση του οικοπέδου της Reds, αναβάθμιση του υφιστάμενου αρχαιολογικού χώρου, πεζοδρόμηση της οδού Μοναστηρίου, αντιπλημμυρικά έργα κ.λπ.».
Έπειτα, είναι εντελώς ανόητη, υπογραμμίζουν οι συνομιλητές μου, η ανέγερση mall σε ένα μέρος όπου ούτε δρόμοι, ούτε σταθμός του μετρό, ούτε κατάλληλες υποδομές υπάρχουν, με το παρακείμενο αρχαιολογικό πάρκο να μετατρέπεται σε «πίσω αυλή» του.
«Επιπλέον, από εκεί διέρχεται το ρέμα του προφήτη Δανιήλ, υπάρχουν υπόγεια νερά, παλιά πηγάδια κ.λπ. Έργα αποστράγγισης όμβριων υδάτων δεν έχουν γίνει, το αποχετευτικό δίκτυο είναι ελλιπέστατο, πώς θα χτιστούν τα πολυώροφα υπόγεια που προβλέπονται;».
Σημειώνουν ότι 3 χλμ. πιο πέρα, προς Αιγάλεω, υπάρχει ήδη ένα εμπορικό κέντρο, το River West, όπου τον περισσότερο καιρό βαράνε μύγες, ενώ στον γειτονικό Βοτανικό έχει ξεκινήσει η κατασκευή ενός ακόμα.
«Τι εξυπηρετεί ένα τρίτο, σε τόσο κοντινή απόσταση;» αναρωτιούνται. Αλλά γιατί, κατά τη γνώμη τους, εφόσον μια τέτοια επένδυση φαντάζει προβληματική, οι εμπνευστές της επιμένουν σε αυτήν;
«Μα, γιατί αυτό που καταρχάς ενδιαφέρει τέτοιες εταιρείες είναι να κάνουν νούμερα στο Χρηματιστήριο, δείχνοντας ότι παράγουν έργο! Ελάχιστα τις απασχολούν οι συνθήκες, το μέλλον και οι προοπτικές του έργου αυτού. Πρόκειται για τυπικό δείγμα του τρόπου λειτουργίας του καπιταλισμού-καζίνο!
Εμείς, βέβαια, θα εξακολουθήσουμε να αγωνιζόμαστε με κάθε τρόπο για να προστατέψουμε τις γειτονιές μας, τις τοπικές αγορές, την ιστορικότητα της περιοχής μας, προσβλέποντας σε μια ανάπτυξη φιλική στο περιβάλλον και τις ζωές μας, που να ωφελεί μακροπρόθεσμα όλη την τοπική κοινωνία».
