Space - 100 ταινίες
Διάστημα, το τελευταίο σύνορο, που λέει και το «Star Trek», αν και οι πραγματικά καλές ταινίες επιστημονικής φαντασίας χρησιμοποιούν το/τους «έξω από δω» για να ασχοληθούν με ανθρώπινα προβλήματα και γήινες αδυναμίες. Και αν υποθέσουμε πως ο άνθρωπος ετυμολογικά αναλύεται σε άνω+θρώσκω, τότε ο φακός αξίζει να κοιτάζει ψηλά για έμπνευση. Ανάμεσα στον σκαπανέα Ζορζ Μελιές και το πρόσφατο αναστάσιμο κύμα του sci-fi, το είδος ξεπετάχτηκε, άκμασε και έφτασε στο αποκορύφωμά του με το ευαγγέλιο των εγκεφαλικών θεατών, το «2001» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, για να ζωηρέψει με τον «Πόλεμο των Άστρων» και να φουντώσει με τις συνέχειές του και την έμμεση παρακαταθήκη του, τη γέννηση των υπερηρώων, που, ας μη γελιόμαστε, έχουν πολλές παρτίδες με το Διάστημα, απλώς δεν μας απασχολούν εδώ, γιατί ανήκουν σε ειδικό κεφάλαιο και υπολείπονται σε επιστήμη. Δεν είναι σπουδαίες όλες οι ταινίες της λίστας αλλά σημαδεύουν τη χρονιά ή την εποχή τους, ή προσθέτουν μια παραλλαγή στην επιστημονική φαντασία.
Από τους Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο & Τάσο Μελεμενίδη
1902, Georges MélièsA trip to the ΜoonΣτο «Hugo» ο Μάρτιν Σκορσέζε μας θύμισε συγκινητικά το πάθος του Ζορζ Μελιές για το σινεμά, φωτίζοντας τη χειροποίητη πρωτοπορία του, κυρίως στο απίστευτο επίτευγμα του εμβληματικού «Voyage dans la Lune». Η 18λεπτη φαντασία του ξεχασμένου στη δύση της καριέρας του Γάλλου πολυ-δημιουργού παραμένει ένα τρυφερό και αστείο όραμα για το μέλλον, μια θεατρική σύλληψη πάνω στον Ιούλιο Βερν, αλλά με καθαρούς κινηματογραφικούς όρους, πολύ μπροστά από την εποχή του.
1918, Holger MadsenHimmelskibetΠαίχτηκε φέτος μετά από χρόνια στα classics του Φεστιβάλ Βερολίνου, πρώιμο παράδειγμα «αποδραστικού» κινηματογράφου. Μια ταινία από τη Δανία μιλά με τον τρόπο της για τον κόσμο μας, στον οποίο μαινόταν ακόμη ο Μεγάλος Πόλεμος. Μια ομάδα ιδεαλιστών καταφέρνει να ξεφύγει από την τρέλα της Γης, πηγαίνοντας στον Άρη για να ανακαλύψει πως όχι απλά υπάρχει πολιτισμός αλλά αποτελείται από ειρηνιστές χορτοφάγους.
1919, Bruce GordonThe first men in the MoonΗ πρώτη, από τις δεκάδες αργότερα, επίσημη διασκευή βιβλίου του Χ.Τζ. Γουέλς θεωρείται σήμερα ένα από τα 75 σημαντικότερα χαμένα φιλμ του βρετανικού σινεμά, καθώς τα μόνα που έχουν απομείνει από αυτό είναι λίγα stills και η ελαφρώς αλλαγμένη σε σχέση με το βιβλίο σύνοψη από τα περιοδικά της εποχής.
1924, Yakov ProtazanovAelitaΈνας καταπιεσμένος μηχανικός στη Σοβιετική Ένωση ονειρεύεται πως βρίσκεται στον Άρη, όπου ερωτεύεται τη βασίλισσα Aelita (η οποία τον πρωτοείδε με τηλεσκόπιο από τον Άρη στη Γη!) και τη βοηθά να επαναστατήσει κατά των διεφθαρμένων κατακτητών του λαού της. Ξεκάθαρη η αναφορά, καθώς βρισκόμασταν επτά μόλις χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Ο Άρης εικονογραφείται με μια σειρά από πιθανά σκηνικά που σίγουρα θα είδε ο Φριτς Λανγκ λίγο πριν φτιάξει το «Metropolis».
1929, Fritz LangWoman in the MoonΠάμπολλες αμερικανικές ταινίες με σοβαρούς, στα όρια του γελοίου, μακροσκελείς διαλόγους μέσα σε διαστημικές ακάτους που μοιάζουν με γραφεία ή μεταποιημένες αποθήκες με κουμπάκια έχουν βασιστεί στο «Frau im Mond», την κινηματογραφική αντανάκλαση της μεγάλης αγάπης που έτρεφε ο Φριτς Λανγκ για την επιστήμη και τη φαντασία, που μέσα από μια μελό ιστορία προετοιμασίας του μεγάλου ταξιδιού προς τη Σελήνη συνδύασε ιδανικά, έναν χρόνο πριν από το «Μετρόπολις». Η κομψότητα και η ενδελέχεια στο ύφος και την αφήγηση διαχωρίζουν τον Γερμανό δημιουργό από τον σωρό των σκηνοθετών που πίστεψαν πως ένα οποιοδήποτε σενάριο ισχύει και στο Διάστημα.
1950, Irving PichelDestination MoonΤο technicolor αγκαλιάζει το είδος της επιστημονικής φαντασίας στις ΗΠΑ και μια δεκαετία γεμάτη ανεξερεύνητους πλανήτες και εχθρικούς εξωγήινους ξεκινά. Αντίθετα από τις υπερβολές των επόμενων χρόνων, η ταινία του παραγωγού Τζορτζ Παλ αντιμετώπιζε πολύ σοβαρά την πρόκληση του Διαστήματος, περιγράφοντας το ταξίδι τεσσάρων ιδεαλιστών αστροναυτών μέχρι τη Σελήνη ως ένα συλλογικό επίτευγμα των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας, υποδηλώνοντας παράλληλα την ευχή να συμβεί κάτι αντίστοιχο στην πραγματικότητα.
1950, Kurt NeumannRocketship X-MΕνώ το «Destination Moon» καθυστερούσε την κυκλοφορία του, αφήνοντας το κοινό σε αγωνία, ο πονηρός Κουρτ Νιούμαν γύρισε σε 20 μέρες κάτι παρόμοιο και πολύ φθηνότερο, καταφέρνοντας να εκμεταλλευτεί τον θόρυβο γύρω από το νέο είδος που γεννιόταν. Οι δικοί του αστροναύτες, μάλιστα, θα πήγαιναν μετά τη Σελήνη και στον Άρη, όπου θα ανακαλύψουν ότι ο πολιτισμός εκεί έχει καταστραφεί από πυρηνικό πόλεμο, άλλη μια φρενίτιδα της εποχής.
1951, Robert WiseThe day the earth stood stillΟ ανθρωπόμορφος, μειλίχιος, καλοπροαίρετος και ουράνιος Κλαατού, που φτάνει στη Γη για να μας προειδοποιήσει για το τέλος μας συναντά την ύστατη καχυποψία, οργίζεται, θυσιάζεται για τις αμαρτίες μας και αναλαμβάνεται στους ουρανούς μετά το μάθημα που παρέδωσε, δεν είναι τίποτε άλλο από μια μεσσιανική φιγούρα εξαιρετικά συγγενική προς τον Ιησού και η «Μέρα που σταμάτησε η Γη» του Ρόμπερτ Γουάιζ (η «Μελωδία της Ευτυχίας») από το 1951 ο ουσιαστικός προπομπός των θρησκευτικών επών της ερχόμενης δεκαετίας, εκτός από μια εισαγωγή στην ιδέα πως μπορεί να υπάρχουν και φιλικοί γείτονες στο σύμπαν.
1951, Lesley SelanderFlight to MarsΠενήντα χρόνια μετά, το 2001 δηλαδή, γίνεται η πρώτη αποστολή στον Άρη και οι Αρειανοί της ταινίας μοιάζουν εντελώς στην όψη με τους γήινους, ζουν σε υπόγειες πόλεις πολύ πιο προηγμένες από τις δικές μας, όμως ο πλανήτης τους ξεμένει από πόρους και σκέφτονται να επιτεθούν στα μέρη μας. Πολλές-πολλές μακέτες χρησιμοποιούνται για ειδικά εφέ, ενώ τα κανονικά γυρίσματα κράτησαν 5 μόλις ημέρες.
1953, Jack ArnoldIt came from Outer SpaceΑπό τα πιο γνωστά φιλμ της περιόδου που προβλήθηκε στη σύντομη μόδα της εποχής, το πρώιμο 3D που έφερνε τους εξωγήινους πιο κοντά στα μάτια των θεατών. Στη δομή του θέτει τους κανόνες που ακολούθησαν τόσοι και τόσοι, με αυτόπτες μάρτυρες να βλέπουν την απειλή, αλλά να μην τους πιστεύει κανείς, μέχρι που γίνεται τόσο μεγάλη, ώστε να τρέχουν όλοι πανικοβλημένοι. Συγκαταλέγεται στις 10 καλύτερες ταινίες επιστημονικής φαντασίας σύμφωνα με το AFI.
1953, Byron HaskinThe war of the worldsΓια τον H.G.Wells οι Αρειανοί ήταν η αφορμή για να βάλει με τον Κλήρο. Για τον σκηνοθέτη Τζορτζ Παλ, στην πρώτη από τις πέντε κινηματογραφικές μεταφορές του «Πολέμου των Κόσμων», στάθηκε το κατάλληλο όχημα για να ιχνογραφήσει τη νέα κοινωνία της παράνοιας και της επιτήρησης, μετατρέποντας την ψυχροπολεμική αλληγορία σε χορταστικό θέαμα με οσκαρικά ειδικά εφέ και μεγάλο αντίκτυπο στην b-movie επιστημονική φαντασία.
1955, Byron HaskinConquest of SpaceΌπως και το προ πενταετίας «Destination Moon», έτσι και αυτή η παραγωγή του Τζορτζ Παλ δεν πόνταρε σε τέρατα και εξωγήινους αλλά στην επιστημονική πρόκληση ενός ταξιδιού στον Άρη και στην επιρροή που θα είχε μια τέτοια επιτυχία στη θρησκεία, καθώς η αποστολή σαμποτάρεται από ένα σημείο κι έπειτα από τον κυβερνήτη της που θεωρεί ότι ξεπέρασαν τα όρια και πολεμούν τον Θεό.
1955, Joseph M. Newman - Jack ArnoldThis Island EarthΑπό τις πιο καλοδεχούμενες ταινίες του είδους για τους περισσότερους κριτικούς της εποχής που έβλεπαν ένα κράμα αξιόλογων εφέ και καλογραμμένου σεναρίου, συναρπαστικό technicolor αλλά και ισορροπημένη δράση ανάμεσα στη Γη και τον πλανήτη Μεταλούνα, ο οποίος δέχεται επίθεση από άλλον πλανήτη και ζητά ενίσχυση από εμάς τους γήινους.
1955, Val GuestThe Quatermass XperimentΟ διάσημος Βρετανός επιστήμονας ήταν πρωταγωνιστής σειράς του BBC που έφερε μια αντίστοιχη σειρά ταινιών από τη Hammer, οι οποίες παραμένουν από τα καλύτερα δείγματα του είδους. Στο πρώτο φιλμ του 1955 κατασκευάζει διαστημόπλοιο, στέλνει τρεις άνδρες στο Διάστημα, αλλά ο ένας από αυτούς γυρνά παρέα με εξωγήινη απειλή. Ακολούθησαν άλλα τρία φιλμ, με καλύτερο το «Quatermass and the Pit» του 1967.
1956, Fred WilcoxForbidden PlanetΤο πρώτο πραγματικό κομψοτέχνημα της περιόδου, με τον μακρινό πλανήτη Αλταΐρ να παρουσιάζεται στα έκπληκτα τότε μάτια των θεατών μέσα από μια σειρά εντυπωσιακών σκηνικών με οδηγό τον Ρόμπι, ένα πανάκριβο ρομπότ, αλλά και τους ήχους του πρώτου soundtrack με αμιγώς ηλεκτρονική μουσική. Sci-fi διασκευή του «Tempest» στη βάση του, με πρωταγωνιστή τον νεαρό τότε Λέσλι Νίλσεν, 35 χρόνια πριν ξανανιώσει με τα «Naked Gun» που τον επανασύστησαν στο κινηματογραφικό κοινό.
1956, Don SiegelInvasion of the Body SnatchersΟι εξωγήινοι μπαίνουν στο μυαλό και στο σώμα ανθρώπων μικρής πόλης και επικρατεί πανικός. Η κορύφωση της αντικομμουνιστικής τρέλας στις ΗΠΑ του μακαρθισμού και του γενικευμένου κυνηγιού μαγισσών δηλώθηκε με το φιλμ του Σίγκελ που δύσκολα ξεχωρίζει κανείς αν ειρωνεύεται ή είναι μέρος αυτής της κατάστασης στη χώρα. Πολύ αξιόλογο και πιο ξεκάθαρο το remake του 1978 του Φίλιπ Κάουφμαν.
1957, Ishiro HondaThe MysteriansΟι Mysterians είναι όσοι απέμειναν από τον πλανήτη Mysteriod, τον μεγαλύτερο του ηλιακού μας συστήματος, που καταστράφηκε πριν από χιλιάδες χρόνια. Έρχονται στην Ιαπωνία, στέλνοντας πρώτα ένα τεράστιο ρομπότ με εντομοειδή χαρακτηριστικά, και ζητούν να μείνουν μαζί μας και να παντρευτούν γήινες. Ο Ισίρο Χόντα φέρνει τον εξωγήινο τρόμο στη χώρα του με μια καθαρή ταινία καταστροφής, γεμάτη μάχες στις τελικές σκηνές.
1958, Byron HaskinFrom the Earth to the MoonΗ μοναδική κινηματογραφική διασκευή του βιβλίου του Βερν είχε το αμήχανο προνόμιο να είναι μια ταινία εποχής (διαδραματίζεται τον 19ο αιώνα) που πραγματεύεται εφευρέσεις που θα συμβούν στο μέλλον, αλλά φτιάχτηκε με φροντίδα, έχοντας αξιόλογους πρωταγωνιστές (Τζόζεφ Κότεν και Τζορτζ Σάντερς), με συνοδεία ήχων δανεισμένων από το «Forbidden Planet». Η αναμενόμενα απλοϊκή περιγραφή του ταξιδιού, αφού το βιβλίο γράφτηκε το 1865, οφείλεται στο ότι δεν ασχολήθηκε ξανά κανείς παραγωγός με αυτό.
1958, Edward L. CahnIt! The terror from beyond SpaceΗ δεύτερη επανδρωμένη αποστολή στον Άρη γίνεται για να βρει τα ίχνη της πρώτης. Αυτό που βρίσκει είναι έναν επιζώντα σε κακή κατάσταση να ψελλίζει ότι ένα εξωγήινο είδος σκότωσε τους συναδέλφους του. Κανείς δεν τον πιστεύει μέχρι τη στιγμή που ανακαλύπτουν ότι ο εχθρός βρίσκεται στο διαστημόπλοιο. Καταλαβαίνετε ποια ταινία έβλεπε συχνά ο Ρίντλεϊ Σκοτ πριν ξεκινήσει τη μυθολογία του «Άλιεν».
1959, Robert DayFirst man into SpaceΒρετανική παραγωγή που μπλέκει την επιστημονική φαντασία με τον τρόμο, όταν το όνειρο ενός πιλότου να γίνει ο πρώτος άνθρωπος που θα ταξιδέψει για λίγο έξω από την ατμόσφαιρα της Γης γίνεται εφιάλτης. Σώζεται με δυσκολία και προσγειώνεται στο Νέο Μεξικό, όπου σύντομα αρχίζουν να συμβαίνουν φρικτές δολοφονίες. Ασπρόμαυρο, φθηνό σχετικά (με λίγα επιπλέον χρήματα από την MGM) και εξόχως αποτελεσματικό.
1959, Ed WoodPlan 9 from Outer SpaceΤο magnum opus του Έντουαρντ Γουντ Τζούνιορ δεν θα μπορούσε να λείπει. Η ταινία που κέρδισε τη φήμη ως η χειρότερη που έγινε ποτέ δεν είναι στην πραγματικότητα ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία που είχε πρωτόγονα εφέ, κακή ηθοποιία και απλοϊκή υπόθεση. Πίσω της, άλλωστε, κρυβόταν το όραμα ενός ανθρώπου με πολύ ισχυρή θέληση, δυστυχώς, όμως, χωρίς μέσα και ταλέντο.
1960, Kurt MaetzigDer schweigende SternΗ ώρα του Ανατολικού Μπλοκ για ταξίδι στο Διάστημα έφτασε, με διαστημόπλοιο που ενώ προοριζόταν για τον Άρη αλλάζει ρότα για την Αφροδίτη, απ’ όπου έχει έρθει ένα περίεργο, κωδικοποιημένο μήνυμα που εγκυμονεί κινδύνους. Βασισμένο σε διήγημα του Στάνισλαβ Λεμ που δεν χάρηκε καθόλου μ’ αυτό που είδε, γυρίστηκε σε Ανατολική Γερμανία και Πολωνία, ενώ δύο χρόνια αργότερα προβλήθηκε σε όλο τον κόσμο με αγγλικό dubbing και το τίτλο «First spaceship on Venus».
1962, Pavel KlushantsevPlaneta BurΔύο σοβιετικά διαστημόπλοια κατεβαίνουν στην Αφροδίτη, όπου αντιμετωπίζουν δεινόσαυρους, σεισμούς και ηφαίστεια. Αν και διαρκεί μόλις 72 λεπτά, η δράση του έφτασε για δύο ταινίες που έγιναν αργότερα, αφού ο δαιμόνιος Ρότζερ Κόρμαν τη χρησιμοποίησε για να φτιάξει τα «Voyage to the prehistoric planet» και «Voyage to the planet of prehistoric women».
1963, Jindřich PolákIkarie XB-1Με διαφορά το καλύτερο, ως τότε, διαστημικό φιλμ από το Ανατολικό Μπλοκ, παρακολουθεί το δίχρονο ταξίδι ενός 40μελούς πληρώματος προς έναν μυστηριώδη Λευκό Πλανήτη και τους, πνευματικούς κυρίως, κινδύνους που αντιμετωπίζει κατά τη διάρκειά του. Καινοτομίες στα σκηνικά και στα πρακτικά εφέ, κάποιες από τις οποίες φαίνεται ότι μελέτησε ο Κιούμπρικ για το «2001» λίγα χρόνια μετά.
1964, Byron HaskinRobinson Crusoe on MarsΕικαστικά έξοχος, γυρισμένος στην Κοιλάδα του Θανάτου της Καλιφόρνιας, ο Ροβινσώνας ( παρέα με τον Παρασκευά του) στον Άρη είναι μια συναρπαστική ιστορία επιβίωσης με την καρδιά ανεξάρτητου φιλμ και την όψη μεγάλης παραγωγής. Από τον έμπειρο Μπάιρον Χάσκιν, που το διασκέδασε περισσότερο από τον «Πόλεμο των Κόσμων».
1967, Robert AltmanCountdownΗ κορύφωση της μάχης των δύο υπερδυνάμεων για την κατάκτηση της Σελήνης καταγράφηκε σε μία από τις πρώτες ταινίες του Ρόμπερτ Άλτμαν, με τους νεαρούς τότε Ρόμπερτ Ντιβάλ και Τζέιμς Κάαν στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Πολλή προσπάθεια έγινε για να αποδοθούν λεπτομερώς οι διαδικασίες μιας εκτόξευσης και ενός τέτοιου ταξιδιού, προετοιμάζοντας τους θεατές για κάτι που πλησίαζε πια και στην πραγματικότητα.
1968, Stanley Kubrick2001: A Space OdysseyΈνα ψυχοτροπικό χρονικό της ανθρώπινης περιπέτειας που αιωρείται αενάως ανάμεσα στην υποτιθέμενη δράση (ως λογικό μέσον προόδου) και στην ψευδαίσθηση της πολιτιστικής κατάκτησης, όπως καταδεικνύει η προσγείωση του αστροναύτη στο τακτοποιημένο δωμάτιο με το κρεβάτι της ανάστασης. Κατά βάθος αισιόδοξο, το «2001» δεν υπογράφει απλώς το είδος αλλά ανυψώνει την επιστημονική φαντασία σε ένα πρωτόφαντο επίπεδο, στον διάλογο με το Θείο. Και όλα αυτά μέσα από μια μανιακή καταγραφή τεχνολογικής λεπτολογίας και πρωτοποριακά αφαιρετική αφήγηση. Το απόλυτο!
1968, Roger VadimBarbarellaΤο παιχνιδιάρικο flip side του γαλλικού νέου κύματος, η ισόποσα εξωφρενική και απολαυστική «Barbarella» είναι μια διαπλανητική παρωδία όπου βασιλεύει το χαλαρό, λαμπερό κιτς, καταθέτοντας έμμεσα τις ανεξάντλητες και φρούδες υποσχέσεις των ’60s με τη μορφή σοβαρού αστείου. Ο Ροζέ Βαντίμ προσπάθησε να πείσει όλες τις μεγάλες Ευρωπαίες σταρ, από τη Σοφία Λόρεν ως τη Βίρνα Λίζι και την πρώην του, την Μπριζίτ Μπαρντό, να πρωταγωνιστήσουν, αλλά μόνο η τότε σύζυγός του, η Τζέιν Φόντα, προθυμοποιήθηκε να υφαρπάξει την ποζιτρονική ακτίνα από τον σατανικό δόκτορα Ντουράν Ντουράν.
1968, Franklin SchaffnerPlanet of the apesΚλασικό, εξαιρετικά δημοφιλές στην εποχή του, το πρώτο επεισόδιο του «Πλανήτη των Πιθήκων» δείχνει πόσο ανθεκτική και διαχρονική σύλληψη παραμένει μετά από τόσες κινηματογραφικές στάσεις και παραλλαγές, και, παρά τη στιβαρή πρωταγωνιστική παρουσία του άκρως αντιδραστικού για τα προχωρημένα ήθη των ’60s Τσάρλτον Ίστον, διαπνέεται από την προοδευτική άποψη του Χόλιγουντ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη φυλετική ισονομία, αντιστρέφοντας τους ρόλους.
1969, Robert ParrishJourney to the far side of the sunΠαρά τα προσεγμένα φουτουριστικά σκηνικά που έκρυβαν το μικρό κόστος της ταινίας, η βρετανική αυτή παραγωγή ατύχησε να κυκλοφορήσει σχετικά κοντά στην «Οδύσσεια του Διαστήματος», με την οποία δεν μπορούσε να συγκριθεί, ενώ δεν ήταν λίγοι εκείνοι που της επιτέθηκαν για την πλοκή της, σύμφωνα με την οποία υπάρχει ένας πλανήτης συμμετρικός με τον δικό μας όπου συμβαίνουν ακριβώς τα ίδια πράγματα, αλλά σε καθρέφτη. Από τους δημιουργούς των Thunderbirds, στα συν η εξαίσια, υπνωτιστική μουσική του Μπάρι Γκρέι.
1969, John SturgesMaroonedΗ προσσελήνωση του Apollo 11 μπροστά στα μάτια εκατομμυρίων θεατών άλλαξε, όπως ήταν αναμενόμενο, τη θεματολογία των διαστημικών ταινιών, με τον κόσμο να μην ενδιαφέρεται για τέρατα και εξωγήινους αλλά για πιο ρεαλιστικές καταστάσεις, για παράδειγμα με τη διάσωση τριών αστροναυτών που έχουν εγκλωβιστεί σε μόνιμη τροχιά γύρω από τη Γη. Με τον Γκρέγκορι Πεκ, αφού πλέον κανένας σταρ δεν ντρεπόταν να παίξει σε ταινία του κάποτε παρεξηγημένου είδους.
1971, Robert WiseThe Andromeda StrainΆλλη μια περίπτωση ενηλικίωσης του sci-fi, με τον Ρόμπερτ Γουάιζ να διασκευάζει χωρίς αλλαγές το βιβλίο του Μάικλ Κράιτον και να καινοτομεί με καλοφτιαγμένα εφέ αλλά και τη χρήση του split screen, που αργότερα έγινε trademark του Μπράιαν ντε Πάλμα. Επιστήμονες μελετούν μια εξωγήινη μορφή ζωής που σκορπά τον θάνατο στο Νέο Μεξικό, ελπίζοντας να προλάβουν το μεγαλύτερο κακό.
1972, Douglas TrumbullSilent RunningΗ θριαμβευτική είσοδος της οικολογίας στο genre έγινε με τις ποιητικές εικόνες του μοναχικού Μπρους Ντερν και των φυτών του σε ένα ασαφές μέλλον όπου η χλωρίδα έχει καταστραφεί ολοκληρωτικά και μόνο μικρές οάσεις γύρω από τον πλανήτη μας υπάρχουν για να τη θυμίζουν. Σκηνοθετημένο από τον συνεργάτη του Κιούμπρικ στα εφέ της «Οδύσσειας του Διαστήματος».
1972, Andrei TarskovskySolarisΗ σοβιετική απάντηση στην «Οδύσσεια του Διαστήματος» με ένα επίσης αργόσυρτο τέμπο και τον ωκεανό στη θέση της άνωθεν διάνοιας. Η διαφορά έγκειται στον στόχο του ήρωα, που είναι η υλοποίηση των φαντασιώσεών του και όχι η κατάκτηση του αγνώστου, καθώς και στην πρόθεση παραμονής στον υπνωτιστικό πλανήτη, αντί για το μεγάλο ταξίδι προς το Άλλο, το άγνωστο. Ένα έξοχο, εσωτερικό trip.
1974, John CarpenterDark StarΗ απότομη αλλαγή πλεύσης του είδους επέφερε και κάποιες αναμενόμενες παρωδίες, με τον νεαρό και θρασύ Τζον Κάρπεντερ (που αργότερα τίμησε το είδος) να υπογράφει την πιο αστεία με τέσσερις αστροναύτες που κάνουν surfing και μπλέκουν σε γελοίες καταστάσεις, προσπαθώντας να σωθούν.
1976, Nicolas RoegThe man who fell to ΕarthΣτο κινηματογραφικό του ντεμπούτο ο Ντέιβιντ Μπόουι είναι ο θλιμμένος εξωγήινος που ψάχνει στη Γη νερό για να ξεδιψάσει τον άνυδρο πλανήτη του και χάνεται σε έναν ωκεανό υλισμού και παρακμής. Ένα υβρίδιο σάτιρας και επιστημονικής φαντασίας με αποσπασματική αφήγηση που παραπέμπει στην «Πετούλια» του Λέστερ, ο «Άνθρωπος που έπεσε στη Γη» διαπνέεται από μελαγχολικό πεσιμισμό και δεν κρύβει την απογοήτευσή του για μια κοινωνία συβαριτικά ή κυνικά παραδομένη στο χρήμα.
1977, Steven SpielbergClose encounters of the third kindΑντίθετα από την απολιτίκ σκηνοθετική αισιοδοξία του Τζορτζ Λούκας στον «Πόλεμο των Άστρων», οι «Στενές επαφές τρίτου τύπου» είναι η πρώτη κρυφο-πολιτική περιπέτεια του Στίβεν Σπίλμπεργκ, μια ταινία υπέροχης αναμονής που απηχεί την έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς και το σύστημα και αφήνεται με λαχτάρα στα θαυματουργά χέρια των φίλων από τους άλλους πλανήτες, των άκακων, φωτεινών πλασμάτων που δίνουν ραντεβού σε όσους είναι πρόθυμοι για αλλαγή. Αυτό το άψογα ειπωμένο light show πίστης και ελπίδας παραμένει ένα σοφιστικέ αντίδοτο στον κυνισμό και ταυτόχρονα ένα σημαντικό βήμα στη διαδρομή του Σπίλμπεργκ προς τη λυτρωτική του αποδέσμευση από τα χαριτωμένα βαρίδια της παιδικότητας.
1977, George LucasStar Wars Episode IV: A New HopeΗ διαστημική όπερα του Τζορτζ Λούκας άλλαξε οριστικά τον χάρτη του παγκόσμιου κινηματογράφου, μπάζοντας στις αίθουσες εκατομμύρια πιτσιρίκια, πριν καν κλείσουν 10 χρόνια από τη μυστικιστική, ανοιχτή σε ερμηνείες «Οδύσσεια του Διαστήματος». Ο «Πόλεμος των Άστρων» είναι ένα πανέξυπνο συμπίλημα pulp fiction φιλοσοφίας και κλασικού ’40s σινεμά και ταυτόχρονα ένας φόρος τιμής του σκηνοθέτη σε όλα τα είδωλα της νεότητάς του, από τον μύθο των Ατρειδών ως τον Κουροσάβα. Γοργό και πλούσιο σε πλοκή, καλύπτει όλες τις πιθανές αφηγηματικές αψίδες και ολοκληρώνεται με ένα φανταχτερό «μπαμ» που δεν αφήνει κανέναν παραπονεμένο.
1978, Peter HyamsCapricorn OneΣτο συνωμοσιολογικό κλίμα των ’70s, μια ομάδα αστροναυτών που ετοιμάζεται για την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Άρη ειδοποιείται την τελευταία στιγμή πως πρέπει να αποχωρήσει και να κρυφτεί, καθώς η αποστολή μεταδίδεται live και δεν πρέπει να χαλάσει το σόου. Το σκάφος απογειώνεται χωρίς άνθρωπο μέσα και ένα κυνήγι ξεκινά ώστε να μην αποκαλυφθεί η αλήθεια. Κάθε ομοιότητα με παρόμοια γεγονότα είναι συμπτωματική.
1979, Ridley ScottAlienΈνας κινηματογραφικός δυναμίτης, το «Alien» είναι ένα τρομακτικό θρίλερ, αγέραστο και άφθαρτο, δυναμικό και τέλεια σχεδιασμένο. Η πιο συμπαγής ταινία του Ρίντλεϊ Σκοτ εισάγει τη Ρίπλεϊ και δημιουργεί ασίγαστη αγωνία μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο πριν από την επιστροφή στα πάτρια γήινα εδάφη, με τα σιχαμένα πλάσματα να συναγωνίζονται τους πιο διάσημους απέθαντους του σινεμά.
1979, Gary NelsonThe Black HoleΗ ώρα της Disney να κατακτήσει το Διάστημα έφτασε, αφού η εμπορική επιτυχία του «Star Wars» άνοιξε την όρεξη σε όλα τα μεγάλα στούντιο. Το «Black Hole» ήταν η πρώτη ταινία της που ανέβαινε σκαλοπάτι στο rating (πήρε PG αντί του κλασικού κατάλληλου για όλους), διαδραματίζεται στο μέλλον, σε μια μυστηριώδη μαύρη τρύπα, και είναι γεμάτη ρομπότ (καλά και κακά) και ακριβά εφέ που προσπαθούν να ελαφρύνουν μια κατά βάση σκοτεινή υπόθεση
1979, Lewis GilbertMoonrakerΟ Τζέιμς Μποντ στο Διάστημα; Το θυμήθηκε λίγο αργά, καθώς το μυθιστόρημα του Ίαν Φλέμινγκ γράφτηκε το 1955, αλλά ένεκα του «Πολέμου των Άστρων» η εμπορικά ωφέλιμη βόλτα του 007 στο υπερπέραν για να εμποδίσει τα σατανικά σχέδια του Χιούγκο Ντραξ κρίθηκε επιτακτική. Ανεξάρτητα από τα κέφια του θεατή και το ειδικό γούστο των «μποντόφιλων», το «Moonraker» βλέπεται τόσο ευχάριστα, όσο ανώδυνη και ατσαλάκωτη παραμένει η χωρίστρα του Ρότζερ Μουρ, αν και η ταινία, ειλικρινά, έχει παλιώσει σαν φθαρμένο ακρυλικό.
1979, Robert WiseStar Trek: The Motion PictureΗ απαίτηση των φανατικών της σειράς για μια κινηματογραφική ταινία έγινε πραγματικότητα μετά από 10 χρόνια, αφού πρώτα η Paramount απογοητεύτηκε από τα πρώτα σενάρια που έλαβε και σταμάτησε προσωρινά την παραγωγή. Ακολούθησαν άλλες 5 ταινίες με το αρχικό καστ, με καλύτερη απ’ όλες τη δεύτερη, την «Οργή του Καν» (1982).
1980, Mike HodgesFlash GordonΔύσκολα θα γινόταν σήμερα μια διασκευή κόμικ σαν αυτή, που γύρισε πίσω στον θεότρελο κόσμο των κινηματογραφικών σίριαλ με εμφανή camp διάθεση χάρη στην οξυδέρκεια του Ντίνο ντε Λαουρέντις, που αρχικά προσπάθησε να πείσει τον Φελίνι να αναλάβει τη σκηνοθεσία!
1981, Peter HyamsOutlandΟ Πίτερ Χάιαμς είπε πως ήθελε να κάνει ένα γουέστερν, αλλά όλοι του έλεγαν πως το είδος έχει πεθάνει πλέον και ο μόνος τρόπος να καταφέρει να το γυρίσει ήταν να το κάνει στο Διάστημα. Με σαφείς επιρροές από το «High Noon» αλλά και την τύχη να έχει για πρωταγωνιστή τον Σον Κόνερι, μετέφερε την Άγρια Δύση στον Δία, δείχνοντας πως η επιστημονική φαντασία μπορεί εύκολα να ενωθεί με παλιότερα κινηματογραφικά genres.
1982, John CarpenterThe ThingΩραία η ταινία που γύρισε uncredited ο Χοκς το 1951, όμως ο Κάρπεντερ τα πήγε ακόμα καλύτερα, έχοντας στον νου του όσα είχε κάνει ο Σκοτ πρόσφατα στο «Άλιεν», μόνο που αντί για το μακρινό Διάστημα χρησιμοποίησε ως πεδίο δράσης το πιο αφιλόξενο μέρος του πλανήτη μας, την Ανταρκτική.
1982, Steven SpielbergE.T. the Extra-TerrestrialΈνα κλασικό παραμύθι, αμίμητο και αξεπέραστο, έτσι όπως το συνέλαβε και το εκτέλεσε ο Στίβεν Σπίλμπεργκ. Με τη σκηνοθετική του δύναμη, την απερίφραστη αγάπη του για τα παιδιά και το επέκεινα και τη μαγική μουσική επένδυση του Τζον Γουίλιαμς, ο Σπίλμπεργκ αφοπλίζει, ξεπερνώντας με χάρη τον σκόπελο του μελό. Ένα γλυκό δάκρυ κυλάει στη θύμηση του κοντοκούβαρου γουρλομάτη που τεντώνει δειλά το μακρύ δάχτυλό του για να δείξει πού τον περιμένει η μανούλα του, έτσι δεν είναι;
1983, Philip KaufmanThe right stuffΟι «Κατάλληλοι Άνθρωποι» ίσως είναι η πληρέστερη ταινία προετοιμασίας για το Διάστημα, ένα έπος που συνδυάζει αποφασιστικότητα και τεχνολογία, χαρακτήρες και σημασία στη λεπτομέρεια, στην απόπειρα του Φίλιπ Κάουφμαν να καταγράψει το χρονικό της δημιουργίας των απαραίτητων προϋποθέσεων για την τελική εκτόξευση. Το μυαλό της είναι στη Γη, τα μάτια κοιτάζουν συνεχώς στον ουρανό.
1984, W.D. RichterThe Adventures of Buckaroo Banzai across the 8th dimensionΓιατρός, πιλότος και μουσικός, ο Buckaroo Banzai σώζει τον πλανήτη μας μπαίνοντας για η δικούς του λόγους στην 8 διάσταση (ό,τι και αν είναι αυτό) για να ανακαλύψει πως εκεί βρίσκεται και μια εξωγήινη μορφή έτοιμη να μας καταστρέψει. Ρομαντικό και σαν κόμικ στην αισθητική του, αν και γραμμένο απευθείας για το σινεμά, έφερε μαζί πολλούς εκκολαπτόμενους ηθοποιούς των ’90s πλάι στον στιβαρό Πίτερ Γουέλερ.
1984, David LynchDuneΑφού ο Χοντορόφσκι προσπαθούσε για χρόνια και δεν κατάφερε να βρει χρηματοδότηση για το δικό του όραμα, ο Ντίνο ντε Λαουρέντις έδωσε τα κλειδιά του πλανήτη Arrakis στον Ντέιβιντ Λιντς, για να του τα ξαναπάρει γρήγορα. Ο Λιντς δεινοπάθησε στα γυρίσματα, δεν είχε κανέναν λόγο στο final cut και αποστασιοποιήθηκε από την ταινία που έβαλε μέσα αρκετά εκατομμύρια τους χρηματοδότες της.
1984, Nick CastleThe Last StarfighterΣτα χνάρια του Tron, ένας νεαρός αντιλαμβάνεται πως το βιντεοπαιχνίδι που παίζει ήταν απλώς ένα τεστ που του έκαναν εξωγήινοι ώστε να τον χρησιμοποιήσουν σε διαγαλαξιακό πόλεμο. Πρωτόγονα για σήμερα, αλλά εντυπωσιακά για τότε εφέ από υπολογιστές έδειξαν τον δρόμο του μέλλοντος σε αντίστοιχες παραγωγές και βοήθησαν στη διάδοση της κουλτούρας των video games.
1984, John CarpenterStarmanΠερισσότερο τρυφερό, αισθηματικό δράμα παρά επιστημονική φαντασία, όπως υπόσχεται στο ξεκίνημα, ο «Starman» του Τζον Κάρπεντερ δεν είναι παρά η ενήλικη ανθρωπόμορφη εκδοχή του E.T. και σίγουρα πιο σαρκική, με τον υποψήφιο για Όσκαρ (σπάνιο για το είδος και μοναδική παρουσία ταινίας του Κάρπεντερ στον θεσμό) Τζεφ Μπρίτζες γοητευτικά αμήχανο στο γήινο κοστούμι του.
1985, Wolfgang PetersenEnemy MineΗ συμβίωση ανθρώπου και εξωγήινου είναι μια εξαιρετικά επισφαλής εικασία και ο «Εχθρός Μου» του Βόλφγκανγκ Πέτερσεν (πριν από την άνευ όρων παράδοσή του στη χολιγουντιανή μηχανή) εξετάζει όλες τις παραμέτρους της απειλής και του κινδύνου, πριν καταλήξει σε ένα τρυφερό, ανθρώπινο συμπέρασμα. Ο καλύτερος ρόλος του Λου Γκόσετ.
1985, Joe DanteExplorersΑδικημένη ταινία του Τζο Ντάντε με μια παρέα παιδιών που τα όνειρα και η όρεξή τους για περιπέτεια μπορούν να τους στείλουν ως το Διάστημα. Ο Ντάντε ξεκίνησε τα γυρίσματα χωρίς να έχει κανονικό φινάλε στο σενάριο και ενώ έψαχνε λύσεις, το στούντιο τού ζήτησε να σταματήσει άμεσα το μοντάζ και να βγάλει την ταινία όπως ήταν. Αποτυχία τότε, ισχυρό cult following όμως αργότερα.
1985, Tobe HooperLifeforceΕξωγήινες μορφές ζωής μετατρέπουν ανθρώπους σε ζόμπι και προσπαθούν να αφανίσουν το ανθρώπινο είδος σε αυτό το αξιόλογο κράμα τρόμου και φαντασίας, μία από τις τελευταίες καλές δουλειές του πρόσφατα χαμένου Τόμπι Χούπερ, μέρος της συμφωνίας του με την Cannon, που έφερε άλλη μια ταινία του είδους την επόμενη χρονιά, το «Invaders from Mars».
1986, James CameronAliensΤο μοναδικό σίκουελ που μπήκε στη λίστα μαζί με το πρωτότυπο, καθώς διαχωρίστηκε εντελώς ως είδος από την ταινία του Σκοτ. Ο Κάμερον χρησιμοποίησε τον χαρακτήρα της Ρίπλεϊ για να παρουσιάσει την πρώτη σοβαρή γυναίκα πρωταγωνίστρια action ταινίας, ενός σχεδόν αποκλειστικά ανδροκρατούμενου χώρου. Τριάντα χρόνια μετά, ο Κάμερον απλώς χαμογέλασε ειρωνικά στον φετινό θρίαμβο της «Wonder Woman».
1987, Gary GoddardMasters of the UniverseΑπό τον πλανήτη Eternia στη Γη των συνθεσάιζερ, μια ονειρική και γλυκιά ανάμνηση για τους νέους της εποχής, ο He-Man του Ντολφ Λούντγκρεν συμπεριλαμβάνεται σε κάθε αφιέρωμα της ποπ κουλτούρας των ’80s που σέβεται τον εαυτό του, αν και τότε κατέστρεψε οικονομικά την περίφημη Cannon.
1987, Mel BrooksSpaceballsΤα «Star Wars» και κυρίως το merchandising που τα συνόδευε αλλά και άλλες μυθολογίες της επιστημονικής φαντασίας μπήκαν στο μίξερ του Μελ Μπρουκς σε μια απολαυστική παρωδία, ένα πάντρεμα παιδικού παραμυθιού με τα συχνά «ενήλικα» αστεία του Μπρουκς μια εποχή κατά την οποία η πολιτική ορθότητα δεν είχε φτάσει ακόμη στο σημείο να τα εξοστρακίσει.
1987, John McTiernanPredatorΤο αντίπαλο δέος του «Άλιεν» με τα χρόνια, μέχρι που τα δύο τέρατα συναντήθηκαν σε μια πολύ πιο πεζή και ξεκάθαρα μιλιταριστική περιπέτεια που αντικαθιστά το Διάστημα με ένα εξίσου αφιλόξενο μέρος, τη ζούγκλα του Αμαζονίου. Σαφής η επιρροή του δεύτερου «Άλιεν» έναν χρόνο νωρίτερα.
1988, Andrzej ZulawskiOn the silver globeO Ζουλάφσκι ξόδεψε δύο χρόνια για να μετατρέψει την ιστορία του θείου του σε σενάριο, ξόδεψε και επιπρόσθετο χρόνο ψάχνοντας για ιδανικές τοποθεσίες για γύρισμα και πριν το ολοκληρώσει, το κράτος έκλεισε την παραγωγή, υποψιαζόμενο πως ετοιμάζεται να γυρίσει ένα κατηγορώ ενάντια στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Δέκα χρόνια αργότερα βρήκε το υλικό, πρόσθεσε μπόλικο voice over και το φιλμ, αν και προβλήθηκε πανηγυρικά στις Κάννες το 1988, απαξιώθηκε πλήρως. Μετά τον θάνατο του σκηνοθέτη νέος κύκλων προβολών του αποκατεστημένου πια φιλμ ξεκίνησε, κερδίζοντας έστω και αργά την εκτίμηση του κόσμου.
1990, Roland EmmerichMoon 44Η πρώτη απόδειξη ότι ο Έμεριχ μπορούσε να διαχειριστεί διαστημικά θέματα και ακριβούς προϋπολογισμούς, το φιλμ που τον έστειλε συστημένο στο Χόλιγουντ, εκεί όπου θα έβρισκε τα μεγέθη που τον ενδιέφεραν. Τοποθετημένο στο 2038, με τους γήινους να μαζεύουν ορυκτά απ’ όλο το σύμπαν, αφού ξόδεψαν τα δικά μας, και αυτό να δημιουργεί καταστάσεις μάχης σε πλανήτες και δορυφόρους.
1990, Paul VerhoevenTotal RecallΟ Βερχόφεν βγάζει τα απωθημένα του με μια πανάκριβη ταινία γεμάτη βία που ικανοποιούσε τις ορέξεις του κοινού της και δεκάδες κωμικές πινελιές που ικανοποιούσαν τον ίδιο, βασισμένη σε short story του Φίλιπ Ντικ. Χορταστικό μέχρι και σήμερα, σε αντίθεση με το φιλόδοξο remake που έγινε πριν από πέντε χρόνια και δεν το θυμάται σχεδόν κανείς.
1994, Roland EmmerichStargateΗ καλύτερη ταινία του Έμεριχ και η απαρχή ενός πολύ πετυχημένου franchise αφορούσε μια ομάδα αταίριαστων που μπαίνει σε αστρική πύλη για να βρεθεί σε μακρινό πλανήτη, όπου ζει μια φυλή αντίστοιχη με αυτή των αρχαίων Αιγυπτίων. Μεταξύ άλλων, η μοναδική major εμφάνιση του Τζέι Ντέιβιντσον μετά το «Παιχνίδι των Λυγμών», καθώς δεν μπόρεσε να αρνηθεί το 1 εκατομμύριο δολάρια που του έδωσε ο Έμεριχ.
1995, Ron HowardApollo 13Δύο Όσκαρ και μία από τις πιο πετυχημένες ταινίες της δεκαετίας, προσεγμένη μέχρι λεπτομέρειας στα τεχνικά της και με σωστές διαβαθμίσεις σε ένταση και συναισθήματα, είναι ίσως ό,τι πιο κοντινό στη συνεργασία NASA και Χόλιγουντ, έχοντας ως βάση τη διάσωση του πληρώματος της τρίτης επανδρωμένης αποστολής στη Σελήνη, που λόγω προβλημάτων πρέπει να γυρίσει άμεσα στη Γη.
1996, Roland EmmerichIndependence DayΌχι σπουδαία ταινία, αλλά στιβαρά ψυχαγωγική περιπέτεια με τρομερή εμφάνιση διαστημοπλοίου που ο Ρόλαντ Έμεριχ αξιοποιεί πλήρως, γνωρίζοντας πως πρόκειται για ένα εξαιρετικά λειτουργικό οφθαλμόλουτρο που προκαλεί δέος και εγκυμονεί τεράστιο κίνδυνο για την ανθρωπότητα. Μαζί με το «Mars Attacks» της ίδιας χρονιάς, η «Ημέρα Ανεξαρτησίας» επαναφέρει το θέμα της απειλής των κάποτε φιλικών εξωγήινων. Το εξωφρενικό φινάλε είναι ένα από τα πιο πατριωτικά και τόσο αμερικάνικο, που δυσκολεύεται κάποιος να πιστέψει πως είναι φτιαγμένο από Γερμανό εμιγκρέ.
1996, Tim BurtonMars Attacks!Τελικά η επίθεση από Αρειανούς μπορεί να έχει πλάκα, ειδικά αν τη σκηνοθετεί ο Τιμ Μπέρτον, ακόμη περισσότερο αν υπερασπίζεται τις ΗΠΑ ως Πρόεδρος ο Τζακ Νίκολσον. Το αντίβαρο στη σοβαροφάνεια της «Ημέρας Ανεξαρτησίας», η εξωφρενική αυτή κωμωδία ξεθάβει τα κλισέ των (αγαπημένων του σκηνοθέτη) ταινιών των ’50s και εμπλουτίζεται με σύγχρονα γραφικά, παρά το ότι προσπάθησε αρχικά να τα φτιάξει μέσω stop motion animation, χωρίς επιτυχία.
1997, Robert ZemeckisContactΌ,τι και αν γράψουμε, ένας ποιητής θα το έγραφε καλύτερα, όπως έλεγε με τη σπασμένη φωνή της η Τζόντι Φόστερ στην κορύφωση της ταινίας. Υπόδειγμα ως σήμερα μεγάλου στουντιακού φιλμ, χωρίς ανούσια φασαρία και με έμφαση στην επαφή με το άγνωστο και στο πώς αυτή επηρεάζει πρώτα σε προσωπικό και μετά σε ένα πιο οικουμενικό επίπεδο.
1997, Paul W.S. AndersonEvent HorizonΕνώ όλα κυλούσαν ομαλά στα γυρίσματα της ταινίας, η Paramount ανακοίνωσε ξαφνικά πως ο Κάμερον αργεί με τον «Τιτανικό» και το διαστημικό ταξίδι για τη διάσωση του σκάφους Event Horizon έπρεπε να βγει άμεσα. Παρά τα προβλήματα που προέκυψαν, είναι μακράν από τις πιο συμπαθείς ταινίες του Άντερσον, με ισχυρό cult following τα επόμενα χρόνια.
1997, Luc BessonThe Fifth ElementΟ Ζαν-Πολ Γκοτιέ πήρε την άδεια να σχεδιάσει ό,τι ρούχο τού ερχόταν στο μυαλό και ο Λικ Μπεσόν έφτιαξε μια απολαυστικά κιτς περιπέτεια με υστερικούς ήρωες σε ένα μέλλον όπου όλα μοιάζουν με μεγάλο show. Η ακριβότερη ευρωπαϊκή ταινία του 20ού αιώνα επέβαλε ως ηθοποιό τη Μίλα Γιόβοβιτς.
1997, Barry SonnenfeldMen in BlackΗ Γη, φυσικά, είναι γεμάτη εξωγήινους, οι περισσότεροι χαίρονται πολύ που ζουν εδώ, υπάρχουν και κάποιοι που δημιουργούν προβλήματα, αλλά να ’ναι καλά οι Άντρες με τα Μαύρα που τα λύνουν. Εκτόξευση του Γουίλ Σμιθ στη στρατόσφαιρα των A-list ηθοποιών, άλλες δύο συνέχειες τα επόμενα χρόνια και πιθανά μελλοντικά spin offs για ένα πολύ κερδοφόρο franchise.
1997, Paul VerhoevenStarship TroopersΓυρισμένο με τη συνήθη φρενίτιδα του Πολ Βερχόφεν, το «Starship Troopers» είναι μια παράδοξη περιπέτεια στο Διάστημα, από τη μια μελό και μοχθηρή και από την άλλη νοσταλγική για την ανενδοίαστη δράση, με τα τέρατα και τα αίματα που ποτέ δεν είδαμε σε πλήρη άνθηση τις προηγούμενες δεκαετίες, όταν δεν υπήρχαν, και η αυτολογοκρισία καταργούσε το sexy splatter που τόσο αγαπά ο Ολλανδός σκηνοθέτης.
1998, Michael BayArmageddonΟι επίδοξοι σεναριογράφοι αυτού του κόσμου στρώθηκαν στη δουλειά, βλέποντας πως, αφού ξοδεύτηκαν τόσα χρήματα για μια ιστορία κατά την οποία μέλη μιας ομάδας γεωτρήσεων εκπαιδεύεται για 10 μέρες και ταξιδεύει στο Διάστημα για να σώσει τη Γη από αστεροειδή, όλα μπορούν να γίνουν. Ένοχα απολαυστικό στο πρώτο μέρος του, ξεδιάντροπα ηρωικό και γεμάτο με σημαίες της αστερόεσσας το δεύτερο, εκτίναξε την καριέρα του Μπέι ως σαματατζή κυρίως παρά ως νοήμονος σκηνοθέτη.
1998, Mimi LederDeep ImpactΤο «σκεπτόμενο Armageddon» προσπάθησε να κερδίσει κάτι από τη φασαρία του, ξεκινώντας από την ίδια βάση, ότι ο πλανήτης δηλαδή φτάνει στο τέλος του λόγω σύγκρουσης, και προσπαθώντας να επενδύσει στα συναισθήματα των πρωταγωνιστών του, παρά στις προσπάθειες διάσωσης. Μόνο και μόνο γι’ αυτό βλέπεται ως σήμερα με πολύ περισσότερη συμπάθεια.
1998, Stephen HopkinsLost in SpaceΟι μεταφορές των τηλεοπτικών σειρών είχαν ξεκινήσει ήδη στο αμερικανικό σινεμά (ελλείψει πρωτότυπων ιδεών) και το αγαπημένο ‒τόσο αγαπημένο, που κόλλησε η φράση «χαμένος στο Διάστημα» έκτοτε‒ εβδομαδιαίο διαστημικό sitcom δεν θα μπορούσε να μη μείνει απείραχτο. Στον ορυμαγδό της δράσης χάθηκε το αθώο camp της οικογένειας Ρόμπινσον και η ανώδυνη διαβολιά του Dr. Smith. Διότι, ουσιαστικά, το πρωτότυπο δεν ήταν παρά η απεικόνιση ενός νοικοκυριού που μετακομίζει σαν να διορίζεται δυσμενώς κάθε εβδομάδα, ενώ η ταινία δεν ξέρει ακριβώς τι θέλει να πει.
1999, Dean ParisotGalaxy QuestΕυφυής σάτιρα του «Star Trek» και της πoπ κουλτούρας γενικότερα, με θέμα μια ομάδα ηθοποιών που πρωταγωνίστησαν στο παρελθόν σε πετυχημένη τηλεοπτική σειρά και πλέον σύρονται σε κάθε πιθανό και απίθανο event των θαυμαστών τους για να ανακαλύψουν πως τη σειρά έβλεπε επίσης ένας μακρινός πολιτισμός εξωγήινων που έστησαν τον κόσμο τους με αυτήν ως βάση.
2000, Brian de PalmaMission to MarsΗ πρόκληση της νέας χιλιετίας ήταν ο πλανήτης Άρης, αλλά τι δουλειά είχε ο Μπράιαν ντε Πάλμα με τα ακριβά εφέ και την επιστημονικότητα; Με τον ρυθμό απόντα, η «Αποστολή» απέτυχε, όπως ακριβώς και ο «Κόκκινος Πλανήτης» που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά, αναβάλλοντας την κινηματογραφική κατάκτηση του Άρη.
2000, David TwohyPitch BlackΤο πρώτο hit του άγνωστου ακόμη Βιν Ντίζελ στον ρόλο ενός κατάδικου που μεταφέρεται σε φυλακή του Διαστήματος, αλλά ένα ατύχημα τον στέλνει σε άγνωστο πλανήτη όπου αντιμετωπίζει αιμοδιψή τέρατα. Η ένωση των ζόμπι με το Διάστημα δεν ήταν κάτι καινούργιο, όμως το πείραμα πέτυχε και έφερε με τα χρόνια δύο συνέχειες που απλώς ταλαιπώρησαν μια έμπνευση που δεν είχε κάτι άλλο να δώσει.
2000, Clint EastwoodSpace CowboysΤο αθάνατο «δεν μπορείς να μάθεις καινούργια κόλπα σε ένα γέρικο σκυλί» είναι κάτι που γνωρίζει καλά ο Κλιντ Ίστγουντ και στο «Space Cowboys» το εφαρμόζει μέχρι κεραίας, μεταφέροντας το πνεύμα του παλιού κόσμου σε προδιαστημικές συνθήκες. Ένα βιτριολικό σχόλιο εναντίον των απανταχού τεχνοκρατών, των young punks που ενδέχεται να πιστεύουν ότι γνωρίζουν πώς πιλοτάρεται ένα διαστημόπλοιο καλύτερα από τους ζόρικους «πάλιουρες».
2001, Hironobu SakaguchiFinal Fantasy: The Spirits WithinΜε τεράστιο ανά τον κόσμο και φανατισμένο κοινό που μεγάλωσε με το ομώνυμο video- game, ήταν αναμενόμενη μια κινηματογραφική μεταφορά. Αυτή όμως έγινε υπό το βάρος ενός ασήκωτου κόστους που επηρέασε και το περιεχόμενο της ταινίας, οδηγώντας την στην τελική καταστροφή. Σύμφωνα με όσα κατάφεραν να υπολογίσουν οι λογιστές, το «Final Fantasy» άφησε πίσω του ζημίες 94 εκατ. δολαρίων.
2001, Maria LidonStranded: NáufragosΗ ώρα των Ισπανών να ταξιδέψουν στον κόκκινο πλανήτη, έχοντας όμως πολυεθνικό cast, όπως πολυεθνική είναι και αποστολή της υπόθεσης. Το ταξίδι στραβώνει μετά από ένα ατύχημα και η ομάδα βρίσκεται εγκλωβισμένη, με τα εφόδια να φτάνουν μόνο για λίγους σε ένα πολύ ήσυχο για το είδος δράμα που φλερτάρει με το arthouse.
2002, M. Night ShyamalanSignsΗ πίστη και το άγνωστο αναμετριούνται, ένας πάστορας προσπαθεί να ξανανοίξει διάλογο με τον Θεό βλέποντας περίεργα σήματα σε χωράφια της περιοχής και το τρομερό παιδί ακόμα τότε Μ. Νάιτ Σιάμαλαν χάνει τις ισορροπίες, παρουσιάζοντας ένα από τα χειρότερα φινάλε που έχουμε δει ποτέ σε αντίστοιχες ταινίες.
2005, Garth JenningsThe hitchhiker’s guide to the galaxyΣε ένα σύμπαν όπου η απάντηση στην απόλυτη ερώτηση για το νόημα της ζωής είναι «42» τίποτα δεν μπορεί να φανεί παράλογο. Το αγαπημένο βιβλίο του Ντάγκλας Άνταμς μεταφέρεται όχι απλά με σεβασμό αλλά με τελετουργική αφοσίωση από fans προς fans, κάνοντάς το σχεδόν ακατανόητο σε όσους το «thanks for all the fish» δεν σήμαινε κάτι.
2005, Joss WhedonSerenityΗ εκδίκηση του Γουίντον για την κομμένη του σειρά, το «Firefly», ήρθε με αυτή την ταινία που απαίτησαν επιθετικά οι θαυμαστές του και συνέχιζε την ιστορία του πληρώματος του σκάφους Serenity με το ίδιο ακριβώς καστ και αμέσως μετά το τελευταίο επεισόδιο, σαν να μην άλλαξε κάτι. Ο ίδιος με τα χρόνια απέκτησε το άγγιγμα του Μίδα, αλλά δεν ξανάπιασε αυτό το πρότζεκτ, θεωρώντας το ολοκληρωμένο πια μετά την ταινία.
2005, Jon FavreauZathura: A Space AdventureΟ συγγραφέας του «Τζουμάντζι» ξανάγραψε το ίδιο πράγμα, αλλά με θέμα το Διάστημα, και η ταινία που προέκυψε από αυτό προσπάθησε να μην αποσπαστεί ιδιαιτέρως από την πολύ δημοφιλή αντίστοιχη των ’90s. Σκηνοθετημένη από τον Τζον Φαβρό λίγο πριν πιάσει τον «Iron Man» και αλλάξει επίπεδο.
2007, Danny BoyleSunshineΈναν χρόνο πριν από τον απρόσμενο θρίαμβο του «Slumdog Millionaire», ο Μπόιλ υπέγραψε ένα εντυπωσιακό οπτικά, αλλά φτωχό στην καρδιά του φιλμ, όπου στη θέση του στόχου, αντί κάποιου πλανήτη, ήταν τώρα ο Ήλιος που έσβηνε σταδιακά και αυτό επηρέαζε όλο το ηλιακό σύστημα. Γραμμένο από τον Άλεξ Γκάρλαντ, που έχοντας διατελέσει για χρόνια σεναριογράφος ταινιών επιστημονικής φαντασίας έπιασε τη σκηνοθετική καρέκλα στο Ex «Machina».
2008Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal SkullΜια μεγάλη επιστροφή συνοδεύτηκε από τη χειρότερη ιδέα που είχε ποτέ για το franchise ο Λούκας, να πετάξει το Θείο ως μεταφυσική βάση της ιστορίας και να το αντικαταστήσει με εξωγήινους που δεν ταίριαζαν με την ιδεαλιστική αναζήτηση του αιώνιου νέου Ιντιάνα Τζόουνς. Κατά τ’ άλλα, μόνο η δυναμική του καπέλου και κάποια εύστοχα sets έφταναν για να επιστρέψουν δεκάδες αναμνήσεις.
2008, Andrew StantonWALL-EΤο συμπαθέστερο underdog στην ιστορία του σινεμά, ο σκουπιδοσυλλέκτης Γουόλι ερωτεύεται την τσαχπίνα Έβα και την ακολουθεί στο Διάστημα σε μια αισθηματική περιπέτεια που θα αλλάξει το μέλλον της ανθρωπότητας. Η τρυφερή εκδίκηση των ρομπότ με φόντο έναν ωκεανό αποβλήτων.
2009, James CameronAvatarΚάθε αιθουσάρχης στον πλανήτη θα πρέπει να έχει μια αφίσα του «Avatar» για να θυμάται τη δοξασμένη περίοδο που έφερε τους πάντες σε μια κινηματογραφική αίθουσα, αναγκάζοντάς τους μάλιστα να πληρώσουν περισσότερο απ’ ό,τι συνήθως. Το έργο του Κάμερον πάντως τους αποζημίωσε, ξεκίνησε μια μικρή φρενίτιδα με το 3D που ευτυχώς τελειώνει, εξαφανίστηκε σκανδαλωδώς από την πoπ κουλτούρα και επανήλθε δριμύτερο σε λίγα χρόνια, με τον σκηνοθέτη να γυρνά τέσσερα σίκουελ μαζεμένα, αν και κανείς δεν τον πιστεύει.
2009, Neill BlomkampDistrict 9To found footage ως αφηγηματικό εργαλείο ξεκίνησε να ακμάζει και εδώ είχε μία από τις καλύτερες χρήσεις του, με ψευδορεπορτάζ να παρουσιάζουν την παρουσία εξωγήινης μορφής ζωής στο Γιοχάνενσμπουργκ, η οποία απομονώνεται και παραμένει έτσι για χρόνια. Ευθεία βολή κατά του απαρτχάιντ και των φυλετικών διακρίσεων γενικότερα με έξοχους παραλληλισμούς, υπόδειγμα χρήσης εξωγήινων για αναφορές στα γήινα προβλήματά μας.
2009, Duncan JonesMoonΕσωτερικό δράμα που διαδραματίζεται σε σεληνιακό σταθμό, το «Moon» του Ντάνκαν Τζόουνς είναι μια ανέξοδη, ευφάνταστη επιστροφή στις ρίζες της επιστημονικής φαντασίας, ανοίγοντας παράλληλα τον δρόμο για τη μεγάλη επιστροφή του είδους σε μια εποχή που, όπως φαίνεται αναδρομικά, το χρειαζόταν επιτακτικά.
2011, J.J. AbramsSuper 8Ο Άμπραμς παραδίδει στον κόσμο την προσωπική του υπόκλιση στο σινεμά του Σπίλμπεργκ, έχοντάς τον ως παραγωγό. Εξωγήινοι, παιδική αθωότητα και αθεράπευτη κινηματογραφοφιλία σε πρώτο επίπεδο, με τους πρωταγωνιστές να μπλέκουν επειδή γυρνούν κρυφά μια ταινία, σε ένα φιλμ που επανέφερε τα αθώα ’80s χωρίς τα κλισέ της αισθητικής τους.
2012, Timo VuorensolaIron SkyΤι υπάρχει στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού; Μα, φυσικά, ναζί που ξέφυγαν από τη Γη το 1945 και χτίζουν μυστικά εδώ και χρόνια το τέταρτο Ράιχ, ετοιμάζοντας την αντεπίθεσή τους. Απίθανο story από τη Φινλανδία, που καταρρέει γρήγορα μένοντας στη λογική της φάρσας, χωρίς να καταλήγει σε κάτι ενδιαφέρον. Πάντως, βρήκε το κοινό του και γι’ αυτό ετοιμάζονται δύο συνέχειές του.
2013, Edgar WrightThe world’s endΠέντε φίλοι ξαναβρίσκονται μετά από 20 χρόνια για να ξαναδοκιμάσουν μια επική βόλτα στις 12 παμπ της μικρής τους πόλης και μαζί με την απόσταση που τους χωρίζει πια ανακαλύπτουν ότι οι κάτοικοι έχουν αντικατασταθεί από εξωγήινους. Pints και εξωφρενικοί ρυθμοί από τον μονίμως φορμαρισμένο Έντγκαρ Ράιτ, που εδώ κλείνει την τριλογία του «Cornetto», μετά τα «Shawn of the Dead» και «Hot Fuzz».
2013, Alfonso CuaronGravityΑπό την πρώτη, δεξιοτεχνική σεκάνς που στροβίλιζε τον θεατή σε ένα επιθανάτιο χάος με απουσία ήχων και τρισδιάστατη βύθιση στο άπειρο, ο Αλφόνσο Κουαρόν έβαλε τα θεμέλια για μια συναρπαστική μίνι οδύσσεια μιας εντελώς απρόθυμης ηρωίδας. Βέβαια, τα μάτια της δεν ήταν στραμμένα προς τον απειλητικό ουρανό αλλά στη Γη, που νόμιζε πως δεν τη χωρούσε πλέον. Όσκαρ σκηνοθεσίας και εκατομμύρια εισιτήρια για το «Gravity» που έφερε πνοή και άλλη διάσταση στα προκαθορισμένα κλισέ του είδους.
2013, Joseph KosinskiOblivionΟ ερωτευμένος με την εικόνα Κοζίνσκι φτιάχνει ξανά ένα άρτιο κατασκευαστικά μελλοντολογικό φιλμ, αλλά δυσκολεύεται να αναπτύξει την αφήγησή του. Μαγικές εικόνες, πάντως, σε μια εγκαταλειμμένη Γη, την οποία φυλά ο Τομ Κρουζ από εξωγήινες μορφές που την κατέστρεψαν πριν από χρόνια, μέχρι τη στιγμή που βλέπει ολοζώντανη μπροστά του την Κουριλένκο, πρωταγωνίστρια για καιρό σε ένα επαναλαμβανόμενο όνειρο που βλέπει.
2014, Christopher NolanInterstellarΜια επικής κλίμακας απόπειρα κατανόησης του χρόνου από τον ικανό πλοηγό, τον πάντα εγκεφαλικό και οπτικά εφευρετικό Βρετανό σκηνοθέτη Κρίστοφερ Νόλαν, ο οποίος ανοίγει διάλογο με το «2001» του Κιούμπρικ, χωρίς ωστόσο τις θεοσοφικές φιλοδοξίες του Αμερικανού.
2014, Doug LimanEdge of TomorrowΑραχνοειδή εξωγήινα όντα επιτίθενται στη Γη, ο Τομ Κρουζ πεθαίνει σε 5 λεπτά και ξαφνικά βρίσκεται παγιδευμένος σε μια λούπα όπου ξαναζεί την ίδια μάχη και κάθε φορά γίνεται και λίγο καλύτερος. Το εύρημα της Μέρας της Μαρμότας με το κατάλληλο μοντάζ καταφέρνει να λειτουργεί κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον ως το τέλος, χάρη και στη φόρμα του πρωταγωνιστικού ζευγαριού Κρουζ-Μπλαντ.
2015, Ridley ScottThe MartianΟ σύγχρονος Ροβινσώνας του Άρη δεν έχει καν πίθηκο για παρέα και πρέπει να βρει τρόπους να μείνει ζωντανός, ώστε να έχει ελπίδες επιστροφής στη Γη. Χρησιμοποιεί τις γνώσεις του στη βοτανολογία, βρίσκει τρόπο να έχει νερό, καλλιεργεί πατάτες και μιλάει στη κάμερα, με τον Ρίντλεϊ Σκοτ να στήνει εύκολα ένα σύνολο εντυπωσιακών sets, αλλά να φιλμάρει σαν βαρεμένος παρατηρητής.
2016, Denis VilleneuveArrivalΗ δύναμη της γραφής και η σημασία της μνήμης μετατρέπονται σε ένα προσωπικό ταξίδι μιας γλωσσολόγου στην «Άφιξη», που ενώ ορίζεται βαριά από το συντακτικό των «Στενών επαφών τρίτου τύπου» και τη γραμματική του Τέρενς Μάλικ, διαπνέεται από τη slow burning κινηματογράφηση, σήμα κατατεθέν του Ντενί Βιλνέβ.
2017, Daniel EspinosaLifeΣτο πνεύμα του «Alien» και με τη λογική ενός b-movie που δεν φοβάται να δείξει δυσκολοχώνευτες σκηνές, το κυνήγι ενός φονικού εξωγήινου οργανισμού από το πλήρωμα ενός σκάφους ξεμένει νωρίς από ιδέες, βάζοντας το ένα μετά το άλλο μέλος να πεθαίνει αλτρουιστικά, μέχρι το απαισιόδοξο φινάλε που κλείνει το μάτι στην ανάγκη της εποχής για μη οριστικό, νεύοντας σε ένα σίκουελ.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
Οθόνες Πάνος Χ. Κούτρας: Queer before it was cool, νυν και αεί
