Στο σιωπηλό, σχεδόν απόκοσμο σκηνικό του εργοστασίου του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Αλιβερίου της ΔΕΗ ένας άνθρωπος περπατά μέσα σε ένα σχεδόν κινηματογραφικό, φανταστικό περιβάλλον σαν να αναζητά την αρχή μιας ιστορίας που φώτισε και άλλαξε τον κόσμο του, το τότε παρόν και μέλλον του και το δικό μας παρόν και μέλλον. Το πλάνο ανοίγει και φωτίζονται σημεία του χώρου που εδώ και δεκαετίες αποτελούν ένα πολύ ελκυστικό μυστήριο για κάθε σύγχρονο περαστικό, επιβάτη των σύγχρονων ονείρων.
Αυτόν τον κόσμο του φωτός, του ηλεκτρισμού, τον ζωοδότη, τον κόσμο που συνδέεται με τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, συναντάμε σε μια εξαιρετική ιδέα που συνδέει την τέχνη, τη δημιουργία και τους τόπους όπου ο άνθρωπος αναμετρήθηκε με το άγνωστο, πάλεψε με τις μηχανές, δούλεψε ασταμάτητα για μια υπόθεση κοινή και συναρπαστική, που μεταμόρφωσε και εξακολουθεί να μεταμορφώνει τη ζωή μας.
Πρόκειται για το φεστιβάλ «Κύματα φωτός», ένα νέο διαδικτυακό φεστιβάλ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε συνεργασία με τη ΔΕΗ, που και μόνο ο τίτλος του μας προκαλεί να πιάσουμε το νήμα του, να αφεθούμε στο κύμα του φωτός που θα μας μεταφέρει μέσα σε αυτούς τους χώρους, στα τοπόσημα της ιστορίας, στις σελίδες της βιομηχανικής μνήμης, στα μέρη που μας συνδέουν αόρατα με τις ζωές των άλλων και την κοινή εμπειρία της εξέλιξης, της προόδου, ακόμα και της προσωπικής μας καλλιέργειας.
Σε αυτό το φεστιβάλ, το συγκινητικό, δημιουργικό, χαμηλόφωνο και ευρηματικό, η μουσική και η εικόνα συναντιούνται αρμονικά στα παλιά εργοστάσια της ΔΕΗ, εκεί όπου οι χώροι, η ιστορία και οι άνθρωποι που δούλεψαν εμπνέουν τις νέες αφηγήσεις, πέντε site specific βίντεοπαραστάσεις για την ψηφιακή πλατφόρμα της ΕΛΣ, την GNO TV.
Κανένας δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητος όταν αυτά τα διαμάντια της βιομηχανικής μας κληρονομιάς, τα ιστορικά ίχνη μιας μεγάλης επιχείρησης που το όνομά της είναι μέρος του καθημερινού μας λεξιλογίου, φωτίζονται με καινούργιο φως που εκπέμπει αυτήν τη φορά η επιθυμία των δημιουργικών μυαλών προκειμένου να συνδέσουν τις πολύτιμες ψηφίδες ενός πολιτιστικού αποθέματος που συνδέεται με την οικονομική και κοινωνική ιστορία της χώρας και να το φέρουν μπροστά μας.
Στη ΔΕΗ χρωστάμε ότι συνεργάζεται με πολιτιστικά και επιστημονικά ιδρύματα και φορείς για την αξιοποίηση των αρχείων και της βιομηχανικής κληρονομιάς, ενώ παράλληλα προωθεί κοινές πολιτιστικές δράσεις, και στους καλλιτέχνες χρωστάμε τους νέους τρόπους με τους οποίους θα ξανακοιτάξουμε αυτά τα εμβληματικά τοπόσημα που από φαντάσματα της ιστορίας γίνονται νέοι τόποι δημιουργίας.
Το πρώτο βίντεο του διαδικτυακού φεστιβάλ «Κύματα φωτός» της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε συνεργασία με τη ΔΕΗ και σε καλλιτεχνική επιμέλεια Γιώργου Κουμεντάκη έχει τίτλο «L’éclairage revient» (Το φως επιστρέφει) και γυρίστηκε στον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Αλιβερίου.
Σε αυτήν τη συνεργασία της ΔΕΗ με την Εθνική Λυρική Σκηνή πέντε ατμοηλεκτρικοί σταθμοί της ΔΕΗ, στο Αλιβέρι, στην Πτολεμαΐδα, στη Μεγαλόπολη, στον Λάδωνα και στο Λαύριο, «ζωντανεύουν», με τους ήχους και τις εικόνες να φωτίζουν σχεδόν θεραπευτικά τα έρημα, σιωπηλά μέρη, τους ήχους να ακούγονται σαν βάλσαμο, να διαδέχονται τις σιωπές, ζωντανεύοντας ανάσες και τα όνειρα των ανθρώπων που πέρασαν από εκεί. Το «εκεί» σε αυτές τις βιντεοπαραστάσεις γίνεται «εδώ», «αυτοί» γίνονται «εμείς», «περιπατητές» σε τόπους όπου δεν θα φτάναμε ίσως ποτέ.
Γινόμαστε κοινωνοί της εμπειρίας μιας ανακάλυψης μέσα από τη μουσική και τα σενάρια αυτών των πέντε καλλιτεχνικών ομάδων που στα παλιά εργοστάσια της ΔΕΗ έγραψαν, φαντάστηκαν και ζωντανεύουν σκέψεις, οράματα και ήχους που αντηχούσαν κάποτε, φέρνοντας στη ζωή μας κατακλυσμιαίες αλλαγές.
Το πρώτο βίντεο του διαδικτυακού φεστιβάλ «Κύματα φωτός» της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε συνεργασία με τη ΔΕΗ και σε καλλιτεχνική επιμέλεια Γιώργου Κουμεντάκη έχει τίτλο «L’éclairage revient» (Το φως επιστρέφει) και γυρίστηκε στον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Αλιβερίου. Το Αλιβέρι, τόπος άρρηκτα συνδεδεμένος με τη δραστηριότητα της ΔΕΗ, είναι ζωντανό σύμβολο της ιστορίας μιας χώρας που πριν από 70 και πλέον χρόνια πόθησε να αλλάξει, να προοδεύσει και να φύγει με ταχύτητα προς το μέλλον. Τότε το όραμα γι’ αυτό το καλύτερο μέλλον πέρασε από την ιστορία αυτών των εργοστασίων, σήμερα η ΔΕΗ το συνδέει με την πράσινη ενέργεια και τον πολιτισμό, δημιουργώντας έναν βιώσιμο κόσμο που εμπνέει, ενώνει και αναδεικνύει την πολιτιστική μας ταυτότητα.
Φάρος αυτών των αλλαγών τη δεκαετία του ’50 ήταν ο πρώτος σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ, ο Ατμοηλεκτρικός Σταθμός Αλιβερίου, που γίνεται σήμερα τόπος έμπνευσης των δημιουργών Παντελή και Μιχάλη Καλογεράκη, οι οποίοι σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη Παναγιώτη Ανδριανό μπήκαν στο εργοστάσιο και αναζήτησαν τα ίχνη των ανθρώπων που δούλεψαν εκεί. Τετράδια με σημειώσεις, ίχνη ανθρώπων που συνέδεσαν τη ζωή τους με το εργοστάσιο και οι ήχοι του, βήματα άλλοτε βιαστικά και άλλοτε ρυθμικά, ο θόρυβος των μηχανών και οι επαναλαμβανόμενες συγχορδίες της καθημερινότητας βρήκαν ένα αναπάντεχο ταίριασμα, με την ποίηση του Αρθούρου Ρεμπό να συνομιλεί με τις σκέψεις των ανθρώπων και τους ήχους του εργοστασίου και τη λύρα ή και τη σιωπή να λειτουργούν ως παύση και συνδετικό κρίκο εικόνων, σκέψεων και λέξεων.
Η ΔΕΗ, πρωτοπόρος του εξηλεκτρισμού της Ελλάδας, ανοίγοντας στους δημιουργούς τα εμβληματικά εργοστάσιά της, μετατρέπει αυτήν τη φορά τους ιστορικούς της χώρους σε καμβά καλλιτεχνικής δημιουργίας, μέσα σε αυτά τα ζωντανά σύμβολα σύνδεσης του παρελθόντος με το μέλλον, με την ενέργεια να συναντά την τέχνη.
Σήμερα η ΔΕΗ το συνδέει με την πράσινη ενέργεια και τον πολιτισμό, δημιουργώντας έναν βιώσιμο κόσμο που εμπνέει, ενώνει και αναδεικνύει την πολιτιστική μας ταυτότητα.
Τα ταπεινά τεκμήρια, τα σχεδόν αόρατα, σκονισμένα σημειωματάρια με υποδείξεις και παρατηρήσεις των εργατών που δούλευαν εκεί, αυτά που μένουν για χρόνια στο περιθώριο της ιστορίας των τόπων και των ανθρώπων αλλά αποτελούν ντοκουμέντα αναλλοίωτα, αντικατοπτρίζουν τη συλλογική προσπάθεια των ανθρώπων να λειτουργήσουν μια μηχανή προκειμένου να παραγάγει ηλεκτρισμό, συνδέονται με τον πόθο των δημιουργών να δημιουργήσουν μια ατμόσφαιρα μέσα στην οποία θα αφηγηθούν με τρόπο σχεδόν κατανυκτικό ιστορίες της καθημερινότητας και λόγια των εργατών που δούλεψαν στο εργοστάσιο της ΔΕΗ, αφιερώνοντας τη ζωή τους σε μια υπόθεση που υπερέβαινε το ατομικό. Σαν αόρατος Χορός συνδέονται με τα προφητικά ποιήματα του Aρθούρου Ρεμπό, του ποιητή που ονόμασε «Εκλάμψεις» την πρώτη του ποιητική συλλογή για να τη συνδέσει μεταφορικά με τη διαυγή σκέψη και την οξυδέρκεια.
Η «επίσκεψη» σε αυτά τα πέντε εμβληματικά τοπόσημα της ΔΕΗ στο πλαίσιο του Διαδικτυακού Φεστιβάλ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής «Κύματα φωτός» είναι μια εμπειρία σύνδεσης, μέσω της μουσικής, που αποτελεί τον κοινό παρονομαστή της αφήγησης, με τον διαρκή πόθο του ανθρώπου να ανακαλύψει, να προχωρήσει μπροστά και να ονειρευτεί το μέλλον που τον υπερβαίνει, και μια χειρονομία ενός μεγάλου οργανισμού, της ΔΕΗ, που υποστηρίζει πολιτιστικές δράσεις οι οποίες προσελκύουν εκατοντάδες χιλιάδες θεατές και μας προσφέρει ένα ανεκτίμητο, μοναδικό ταξίδι σε εμβληματικούς χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς.
Μουσική: Μιχάλης Καλογεράκης
Σύλληψη: Παντελής & Μιχάλης Καλογεράκης
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Ανδριανός
Δραματουργική επεξεργασία: Παντελής Καλογεράκης
Διεύθυνση φωτογραφίας: Μιχάλης & Παναγιώτης Ανδριανός
Έπαιξαν οι μουσικοί:
Τζέισον Ουάστορ - τύμπανα / Γιάννης Πατάκας - ηλεκτρική κιθάρα / Ανδρέας Αρβανίτης - λύρες / Νίκος Παπαϊωάννου - τσέλο / Αλέξης Στενάκης - κλαρινέτο / Κωνσταντίνος Ράμμος - πλήκτρα / Αλέξανδρος Τζιόβας - μπάσο / Μιχάλης Καλογεράκης - κιθάρα
Ποιήματα του Αρθούρου Ρεμπό και του Παντελή Καλογεράκη καθώς και σημειώσεις και καταγραφές των εργαζομένων του εργοστασίου διαβάζουν οι: Σάιμον Ρήντλερ, Μάνος Πετράκης, Χρήστος Κραγιόπουλος, Τώνια Τζιρίτα Ζαχαράτου και Παντελής Καλογεράκης.
Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβριο του 2023 στο πρώτο ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο της ΔΕΗ στον Κάραβο Αλιβερίου στην Εύβοια.
Η GNO TV, η οποία αποτελεί έναν νέο άξονα προγραμματισμού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, δημιουργήθηκε και λειτουργεί με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) (www.SNF.org) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Χορηγός Διαδικτυακού Φεστιβάλ ΕΛΣ «Κύματα φωτός»: ΔΕΗ
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ & Ιδρυτικός Δωρητής GNO TV: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος