O πατέρας μου o Νίκος Εγγονόπουλος Facebook Twitter
Ο Νίκος Εγγονόπουλος με την κόρη του Ερριέττη στο ξενοδοχείο Auberge

O πατέρας μου o Νίκος Εγγονόπουλος

1

Συνάντησα την Ερριέττη Εγγονοπούλου στην εκδήλωση του λογοτεχνικού περιοδικού «Ποιητική», όπου στο πλαίσιο του δεύτερου αφιερώματος στον υπερρεαλισμό εκείνη και ο ποιητής Χάρης Βλαβιανός, διευθυντής του περιοδικού, διάβασαν ανέκδοτα κείμενα του πατέρα της, υπερρεαλιστή ζωγράφου και ποιητή Νίκου Εγγονόπουλου. Ο ιστορικός Λεωνίδας Εμπειρίκος, κάτοχος και διαχειριστής του αρχείου του πατέρα του, ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκου, καθόταν πλάι της. Στην προηγούμενη «Ποιητική» (τεύχος 17), στο πρώτο αφιέρωμα στον υπερρεαλισμό, είχαν παρουσιαστεί ανέκδοτα κείμενα και φωτογραφίες του Ανδρέα Εμπειρίκου, ενώ επιπλέον ανέκδοτα κείμενα του Εμπειρίκου και σημαντικές μελέτες πάνω στους Νικόλα Κάλας, Οδυσσέα Ελύτη και Νάνο Βαλαωρίτη δημοσιεύτηκαν στο τρέχον 18ο τεύχος. Ο Χάρης Βλαβιανός διάβασε την ανέκδοτη μετάφραση ποιήματος του Ντε Κίρικο από τον Εγγονόπουλο, η οποία πρόκειται να δημοσιευτεί στην επόμενη «Ποιητική» (19ο τεύχος).


Η πρώτη εμφάνιση της Ερριέττης Εγγονοπούλου δίπλα στον Λεωνίδα Εμπειρίκο μού έφερε στον νου τη φιλία των δύο ποιητών που με το έργο τους ταρακούνησαν τα μεσοπολεμικά στεγανά των νεοελληνικών γραμμάτων. Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, στο κείμενό του με τίτλο «Νικόλαος Εγγονόπουλος ή Το θαύμα του Ελμπασάν και του Βοσπόρου», είχε εκφράσει τον θαυμασμό, την αγάπη και τη στήριξη στον καλλιτέχνη φίλο του, γράφοντας: «Ιδού πάντα το πάθος ή passion εν εγρηγόρσει. Ακοίμητο, σφαδάζον και φλεγόμενον, φωτίζει τον χώρον τον συναισθηματικόν όπου πλάθονται και εξελίσσονται –τονίζω ότι εξελίσσονται− οι εικόνες (τα λεγόμενα, νομίζω, θέματα από τους τεχνοκρίτας) που αποτελούν την ατομική και αυθεντική μυθολογία μιας κοχλαζούσης βιώσεως εντατικής, απόλυτα δικής του». Όπως σημειώνει η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου στον τόμο «Εισαγωγή στην ποίηση του Εγγονόπουλου - Επιλογή κριτικών κειμένων» (εκδόσεις ΠΕΚ 2008), ο Εμπειρίκος διακήρυσσε τη ρομαντική αισθητική, την αυθεντικότητα και το «πάθος εν γρηγόρσει», στοιχεία υπερρεαλιστικά που ασφαλώς διέθετε ο Εγγονόπουλος, αλλά αναδεικνύονταν για πρώτη φορά.
Η Ερριέττη μου μίλησε για την αίσθηση του να είσαι παιδί ενός τόσο ευφυή και δημιουργικού ανθρώπου, καθώς και για την απόφασή της να δώσει ανέκδοτο υλικό στη δημοσιότητα. Επίσης με ενημέρωσε για την επερχόμενη, αφιερωματική έκθεση του Εγγονόπουλου στο Μουσείο Γουλανδρή της Άνδρου το καλοκαίρι.

O πατέρας μου o Νίκος Εγγονόπουλος Facebook Twitter
Νico hora ruit, 1939. Ιδιωτική συλλογή

Το ανέκδοτο αρχείο του Νίκου Εγγονόπουλου στη δημοσιότητα

«Έζησα πιο κοντά στον πατέρα μου όταν πλέον είχε πάρει σύνταξη και βρισκόταν περισσότερες ώρες στο σπίτι. Με άφηνε να μπαίνω στο ατελιέ του όποτε ήθελα. Δεν μου μιλούσε για τη δουλειά του, αλλά είχε μια αμεσότητα στον λόγο του προς εμένα. Ήταν ένας άνθρωπος που ήξερε πώς να μιλήσει σε ένα μικρό παιδί. Μπορούσε να μπει στον κόσμο μου και να μου προκαλέσει το ενδιαφέρον. Όταν πέθανε, το 1985, εκείνος ήταν 78 και εγώ 24. Όσο ήταν εν ζωή δακτυλογραφούσε όλα τα γραπτά του. Μετά θάνατον βρέθηκε και ένα γραπτό μισό δακτυλογραφημένο, μισό χειρόγραφο. Έδωσα τα ανέκδοτα κείμενα του πατέρα μου στον Σταύρο Πετσόπουλο των εκδόσεων Άγρα να τα διαχειριστεί. Είναι 4-5 μεταφράσεις μικρών κειμένων και κάποια πεζά που έχουν βρεθεί. Αντιμετώπιζα πάντοτε τα προσωπικά αντικείμενα του πατέρα μου με αιδώ, αλλά διαπίστωσα ότι τώρα το ενδιαφέρον για τον υπερρεαλισμό αναβιώνει. Η επαναστατικότητα που αντιπροσώπευε αυτό το καλλιτεχνικό κίνημα στην εποχή του σημαίνει κάτι για κάποιους ανθρώπους. Αυτό αποφάσισα ότι δεν πρέπει να χαθεί. Ένας καλλιτέχνης με τέτοια ρηξικέλευθη παρουσία σαν του πατέρα μου σπανίζει στη δική μας εποχή».

O πατέρας μου o Νίκος Εγγονόπουλος Facebook Twitter
Λέανδρος, 1964. Ιδιωτική συλλογή

Η εγγονή του Εγγονόπουλου Ελεωνόρα

«Ονόμασα την κόρη μου Ελεωνόρα με "ωμέγα", όχι Ελεονώρα με "όμικρον", καθώς υπάρχουν δύο ποιήματα του πατέρα μου με τίτλο το όνομα αυτό, το καθένα με διαφορετική ορθογραφία (Νίκου Εγγονόπουλου «Ποιήματα», εκδόσεις Ίκαρος 2007, πρώτη έκδοση 1977). Ο γιος μου πήρε το όνομα του πατέρα μου, Νίκος. Ο πατέρας μου έλεγε πάντα ότι ο καλύτερός του φίλος ήταν ο Ανδρέας Εμπειρίκος. Είχαν σύμπνοια σε πολλά πράγματα και έναν τρόπο επικοινωνίας δικό τους. Δεν είχα δει ποτέ τον Εμπειρίκο όταν ήμουν μικρή, ίσως γιατί μέναμε στον πρώτο, ενώ το ατελιέ του πατέρα μου, όπου συναντιόντουσαν, βρισκόταν στον δεύτερο. Ούτε τον Λεωνίδα είχα γνωρίσει. Έτυχε όμως, όταν η Ελεωνόρα ήταν πολύ μικρή, να παίζει στη Δεξαμενή και εκεί, ανάμεσα στα παιδάκια, να ξεχωρίσει και ν' αποκτήσει έναν γκαρδιακό φίλο, τον Ανδρέα. Ήταν ο εγγονός Εμπειρίκος και συμπτωματικά καλύτερη φίλη του έγινε η εγγονή Εγγονοπούλου!»

O πατέρας μου o Νίκος Εγγονόπουλος Facebook Twitter
Αδελαΐς, η (μεγάλη) Ιέρεια του φετιχισμού, 1977. Ιδιωτική συλλογή

Η αφιερωματική έκθεση του Νίκου Εγγονόπουλου στην Άνδρο

«Το 2007, με αφορμή το έτος Νίκου Εγγονόπουλου, είχε γίνει μια μεγάλη αναδρομική έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του (1907). Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή ετοιμάζει για το καλοκαίρι του 2017 (25 Ιουνίου-1 Οκτωβρίου) μια αφιερωματική έκθεση στην Άνδρο με 110 ζωγραφικά έργα και επιλεγμένα ποιήματα. Επιμελήτρια της έκθεσης είναι η Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau. Στις 25 Ιουνίου, ημέρα των εγκαινίων, θα μιλήσουν στο Δημοτικό Θέατρο της Άνδρου οι Νάσος Βαγενάς, καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών-ποιητής, Σωτήρης Σόρογκας, ομότιμος καθηγητής Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου-ζωγράφος, Θανάσης Χατζόπουλος, ποιητής-ψυχαναλυτής. Πιστεύω ότι ο πατέρας μου ταύτισε τη ζωή του με την τέχνη. Με ευφάνταστη ευρηματικότητα, με επινοητική δεξιότητα και λογιότητα, με πνευματική επάρκεια και ψυχικό σθένος υπερέβη συμβατικούς περιορισμούς και δεσμεύσεις, βιώνοντας την ελευθερία που του πρόσφερε η υπερρεαλιστική διαλεκτική. Αυτό σκοπεύει να αναδείξει και η μεγάλη αυτή έκθεση στην Άνδρο».

O πατέρας μου o Νίκος Εγγονόπουλος Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία στη Βενετία, 1954. Ιδιωτική συλλογή
Εικαστικά
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Εικαστικά / Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή υποδέχεται την αναδρομική έκθεση ενός διεθνούς φήμης ανένταχτου Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς, γνωστού για το πολύπλευρο και στοχαστικό έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Τα ρεαλιστικά γλυπτά του, που εκφράζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα αλλά και τις αδυναμίες, εξακολουθούν να είναι σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλή και να συγκεντρώνουν πλήθη φιλότεχνων όπου και αν εκτίθενται.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Εικαστικά / Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Μια έκθεση στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου φέρνει στο προσκήνιο μετά από έξι αιώνες τη θρυλική καλλιτεχνική «μονομαχία» μεταξύ Ντα Βίντσι και Μικελάντζελο με δυο έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM
Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ
Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Εικαστικά / Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Η National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενεί μια από τις κορυφαίες εικαστικές εκθέσεις της χρονιάς παγκοσμίως, μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του Βρετανού καλλιτέχνη που άλλαξε την προσωπογραφία, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ζωγραφική της φιγούρας με σπαραγμό, απελπισία και ευαισθησία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες

Πολιτισμός / Ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες στα πρώιμα έργα του Τζάκσον Πόλοκ

Μια μοναδική έκθεση στο Παρίσι παρουσιάζει πίνακές του από τα χρόνια που τον επηρέαζαν οι σουρεαλιστές και ο Καρλ Γιουνγκ, πριν ακόμα γίνει γνωστός για τα αφηρημένα έργα του με την τεχνική «dripping», το 1947.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Εικαστικά / Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Η μοναδική οπτική του Λουκά Σαμαρά παρουσιάζεται στο μουσείο Dia Beacon της Νέας Υόρκης, στην πρώτη μεταθανάτια έκθεσή του και τελευταία στην οποία συνεργάστηκε ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Εικαστικά / Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Tο Μουσείο Μπενάκη, με αφορμή την επέτειο 30 χρόνων από τον θάνατό του σπουδαίου Έλληνα καλλιτέχνη, διοργανώνει μια έκθεση αφιερωμένη στο ταξίδι του από τη Δύση στην Ανατολή το 1958. Ένα ταξίδι κυριολεκτικό και μεταφορικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ