Το 2018 ήταν μια χρονιά-σταθμός για το νέο ελληνικό ραπ. Πέρα από την τεράστια παραγωγή κομματιών από καλλιτέχνες του είδους καθιερωμένους πια, αλλά και νέους, πρωτοεμφανιζόμενους, που είχαν πρωτοφανή ανταπόκριση, η ραπ μουσική πέρασε σε όλο και μικρότερες ηλικίες (στο YouTube εμφανίστηκαν εκπομπές ακόμα και από 9χρονους που σχολίαζαν τις ραπ κυκλοφορίες!), ανέβηκε στο Νο1 στις τάσεις του YouTube περισσότερες φορές από ποτέ, εκτοπίζοντας τους λαϊκούς τραγουδιστές, άρχισε να παίζεται στο διαδικτυακό ραδιόφωνο σε εκπομπές αποκλειστικά για το ελληνικό ραπ, κυριάρχησε για πρώτη φορά στις υψηλές θέσεις στο Spotify (οι Snik, Saske και Light είχαν σαρωτική επιτυχία, με εξωφρενικά νούμερα).

Το 2019 η πορεία του είδους είναι ακόμα πιο ανοδική, δεν υπάρχει εβδομάδα χωρίς ένα τουλάχιστον νέο Νο1 στις τάσεις. Ο Mad Clip τον Ιανουάριο ήταν ταυτόχρονα στο Νο1 και στο Νο3 με δύο κομμάτια του, οι FY, Sin Boy, Saske, Hawk & Sapranov, N.O.E. και ένα σωρό ακόμα ονόματα είναι οι νέοι ποπ σταρ, και, γενικά, το ελληνικό χιπ-χοπ περνάει την καλύτερη φάση στην ιστορία του, τουλάχιστον από πλευράς δημοτικότητας. Τα πιο πολλά ονόματα παίζουν σε ασφυκτικά γεμάτους χώρους, κάνοντας sold-outs, περιοδεύουν σε όλη τη χώρα και δεν είναι καθόλου υπερβολή ο χαρακτηρισμός «ραπ φρενίτιδα» για να περιγράψει αυτό που ζει τώρα η Ελλάδα.

Να διευκρινίσω ότι όταν λέμε «new school rap» εννοούμε το τραπ και τον ήχο που έχει εμφανιστεί μετά το 2013, με διαφορετική θεματολογία στους στίχους σε σχέση με το «παλιό», το flex και όλα τα κλισέ του αμερικανικού ραπ (το οποίο ήταν αυτό που πάντα όριζε τον ήχο στην Ελλάδα).

Ωστόσο, ενώ το old school ήρθε στην Ελλάδα αρκετά καθυστερημένα, όπως και τα περισσότερα είδη μουσικής, το τραπ είναι το μόνο είδος που εμφανίστηκε σχεδόν ταυτόχρονα με την Αμερική, γι' αυτό και υιοθετήθηκαν όλα τα χαρακτηριστικά του: η καγκουριά, οι αυτοαναφορικοί στίχοι, οι έντονες αναφορές στην τριάδα «πουτάνες – ναρκωτικά - όπλα», το autotune, το mumble, η μανία με τα ακριβά αυτοκίνητα και τις αλυσίδες και το role playing γενικά, που με ελληνικό στίχο αποκτούν διαφορετικές διαστάσεις απ' ό,τι στην αμερικανική γλώσσα ‒ γιατί είναι άλλο πράγμα το «bitch», το «pimp» και το «nigga» στα αγγλικά και άλλο αν μεταφερθούν στην ελληνική πραγματικότητα. Είναι άλλοι οι κώδικες. Το «bitch», όταν μεταφερθεί ως «πουτάνα», ακόμα και όταν δεν είναι κυριολεκτικό, στα ελληνικά ακούγεται μόνο σεξιστικά και ό,τι και να κάνεις, όσο και να το υπερασπιστείς, δεν μπορείς να το σώσεις.

Το νέο ραπ είναι το πιο παρεξηγημένο είδος στην ιστορία της ελληνικής μουσικής, αλλά την ευθύνη γι' αυτό την έχουν οι ίδιοι οι ράπερ, που, ενώ στην καθημερινότητά τους δεν είναι ούτε γκάνγκστερ ούτε κάγκουρες, η εικόνα που δείχνουν είναι εντελώς διαφορετική. Και δεν φταίει ο κόσμος που τους κρίνει γι' αυτό γιατί δεν μπορεί να γνωρίζει όλους τους κώδικες του χιπ-χοπ και τον αληθινό χαρακτήρα του καλλιτέχνη, που έχει δημιουργήσει μια περσόνα για τα βίντεο. Καθένας κρίνει από αυτό που βλέπει και ακούει.

Μπορεί όλες οι αναφορές των νέων ράπερ να είναι αμερικανικές, αλλά εδώ δεν είναι Αμερική, και σίγουρα τα νούμερα που κάνουν στο YouTube δεν σημαίνουν και πολλά όταν έρχεται η ώρα να εξαργυρώσουν την επιτυχία. Εν τέλει είναι και επικίνδυνα, γιατί σου δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι είσαι στην κορυφή και, επειδή ο κόσμος σε ανέβασε εκεί από αυτό που του έχεις παρουσιάσει μέχρι τώρα, δεν πρέπει να το αλλάξεις. Τα μεγάλα νούμερα δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο γιατί τους περισσότερους τους έχουν εγκλωβίσει στην εικόνα που έχουν πλασάρει και μετά γκρινιάζουν που δεν θέλουν οι χορηγοί να συνδεθούν μαζί τους και δεν ακούγονται από τα mainstream μέσα.

Το ελληνικό ραπ είναι πολύ δυνατό, ισχύει, είναι το πιο δυνατό ρεύμα που υπάρχει αυτήν τη στιγμή, αλλά δεν υπάρχει περιβάλλον να το στηρίξει, δεν υπάρχει αληθινό community πέρα από το Internet, δεν υπάρχουν μαγαζιά για live της προκοπής (πέρα από το Gagarin και δυο τρία ακόμα λαϊβάδικα, που φιλοξενούν ραπ βραδιές).

Οι πιο πολλοί χώροι όπου εμφανίζονται ζωντανά παραπέμπουν σε πίστα και δεν είναι οι κατάλληλοι για το πραγματικό κοινό τους (που είναι στην πλειονότητα έφηβοι). Δεν γίνεται να εμφανίζεσαι στις 2 και στις 3 το πρωί σαν να παίζεις σε σκυλάδικο (όταν υποτίθεται ότι δεν θέλεις να είσαι σαν τους λαϊκούς), γιατί άλλο το live και άλλο το πάρτι.

Το new school, έτσι κι αλλιώς, πάσχει από περφόρμερ. Οι περισσότεροι που κάνουν συναρπαστικά live είναι της παλιάς σχολής. Οι εκπρόσωποι του νέου ραπ μπορεί να βγάζουν λεφτά από τις εμφανίσεις, αλλά θέλει πολλή δουλειά ακόμα η νέα φάση για να την πάρεις στα σοβαρά. Και, οk, το ραπ είναι ένα, αλλά έχει πολύ μεγάλη σημασία η ποιότητα των στίχων για να θεωρηθεί κάποιος καλλιτέχνης εκτός κύκλου και φάσης, και όχι ευκαταφρόνητος. Πώς να σε παίξει μια εκπομπή στο ραδιόφωνο όταν κινδυνεύει να φάει πρόστιμο από το ΕΣΡ;

Αυτό που είναι εντυπωσιακό στο νέο ραπ είναι η ηλικία των ράπερ και των παραγωγών, που όσο πάει μειώνεται. Τον τελευταίο χρόνο είδαμε 17χρονους σε πολύ καλές παραγωγές και ράπερ σταρ 18 και 20 χρονών, με πολύ καλό υλικό μάλιστα. Αν λάβεις υπόψη και το πολύ νεαρό κοινό τους, μπορείς να πεις ότι αυτό δεν είναι απλώς το παρόν αλλά και το μέλλον, καθώς δεν είναι μόνο η ποιότητα των κομματιών που γίνεται όλο και καλύτερη, τουλάχιστον ηχητικά, αλλά και η σχέση που χτίζουν με τους φαν τους, που στο πιο μεγάλο μέρος τους ακούνε αποκλειστικά αυτήν τη μουσική.

Τους τελευταίους μήνες μεγάλες εταιρείες, όπως η Universal/EMI, η Feelgood και η Panik, αρχίζουν να επενδύουν στο ραπ, που σημαίνει ότι κάτι έχει αρχίσει να αλλάζει στον τρόπο που αντιμετωπίζει το είδος η βιομηχανία. Ωστόσο παραμένει ένα είδος αυστηρά ανδροκρατούμενο, με στίχους που ακούγονται σε πολλές περιπτώσεις «φτηνοί» και με ελάχιστες (έως καθόλου) γυναίκες σε πρωταγωνιστικό ρόλο, το οποίο χρειάζεται να ωριμάσει αρκετά και να ξεφύγει από τα κλισέ για να γίνει αποδεκτό στην Ελλάδα.

Γιατί η ελληνική κοινωνία (και η ελληνική βιομηχανία) δεν είναι έτοιμη για ένα αμερικανικό είδος που δεν εξελίσσεται καθόλου και δεν αποκτά ελληνικό χαρακτήρα. Γι' αυτό έχει βάλει μια διαχωριστική γραμμή που ξεχωρίζει το παλιό από το νέο ραπ – και είναι πολύ δύσκολο να τους πείσεις ότι έχουν την ίδια αξία.

*Ονόματα που αξίζει να γνωρίζεις ακόμα από το ελληνικό ραπ (νέο και παλιό) αυτήν τη στιγμή: Illeoo, Rack, ATC, Raf, Smoke, Στοίχιμα, Τζαμάλ, Rationalistas, ΦΒΣ, Outkast Exellence, Ταφ Λάθος, Λόγος Απειλή, ΙΝΚΑ, Marilitta, Yin Yang, ΕΠΙΛΚΤ, Solmeister, Dizz.