PhotoΒiennale 2023: 13 επιλογές από τη μεγάλη φωτογραφική διοργάνωση της Θεσσαλονίκης

Η κεντρική έκθεση της Photobiennale 2023 διερευνά τις πολλές διαφορετικές πτυχές του λαϊκισμού μέσα από τη φωτογραφία και το βίντεο. Σε αυτές περιλαμβάνονται ερωτήματα όπως ποιος είναι τελικά ο «λαός», αν όντως υπάρχει (και, αν αυτό συμβαίνει, τότε πώς, πότε και για πόσο καιρό), αν μπορεί να συλληφθεί οπτικά, αν αποτελεί πηγή ελπίδας ή τρόμου, πώς συμπυκνώνεται στα πρόσωπα των επίδοξων ηγετών του και πώς συναθροίζεται και συμπεριφέρεται σε πολιτικές διαμαρτυρίες.

Οι καλλιτέχνες που παρουσιάζονται προσεγγίζουν τα ζητήματα αυτά με εμφανώς διαφορετικούς, ενίοτε επικαλυπτόμενους τρόπους: ορισμένοι καταγράφουν τους λαϊκιστές ηγέτες και τους οπαδούς τους και όσους αναδεικνύονται εχθροί για τα λαϊκά ή λαϊκιστικά κινήματα. Ορισμένοι εκφράζουν σατιρικές απόψεις με αφορμή τη γελοιότητα που εμφανίζουν οι απολυταρχικοί ηγέτες και το πολιτικό τους παραλήρημα, άλλοι προβαίνουν σε ενέργειες λαϊκισμού ή σε ακτιβιστικό έργο αλληλεγγύης σε κινήματα διαμαρτυρίας κι άλλοι πάλι κάνουν εννοιολογικά έργα για τον λαϊκισμό και τη βαθιά οικονομική κρίση από την οποία απέκτησε δύναμη.

Η έκθεση συγκροτείται από τέσσερις κύριες αλληλένδετες ενότητες. Η πρώτη αφορά την αμφισβητούμενη αναπαράσταση της κυρίαρχης πολιτικής, ειδικά όταν βρίσκεται σε κρίση, η δεύτερη εστιάζεται στους λαϊκιστές ηγέτες και τους οπαδούς τους, η τρίτη αφορά όσους αποκλείονται από την κατηγορία του «λαού» και το πώς φρουρούνται τα όρια αυτής της κατηγορίας, και η τέταρτη επικεντρώνεται στη λαϊκιστική διαμαρτυρία και από τα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος.

ΗΟ Man Ray (γεν. Emmanuel Radnitzky, 27 Αυγούστου 1890-18 Νοεμβρίου 1976) ήταν Αμερικανός μοντερνιστής εικαστικός που το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του έζησε και δημιούργησε στο Παρίσι. Συνέβαλε ουσιαστικά στην αισθητική του νταντά και του σουρεαλισμού, αν και ποτέ δεν υπήρξε επίσημα μέλος των καλλιτεχνικών αυτών κινημάτων. Δημιούργησε σημαντικά έργα τέχνης, χρησιμοποιώντας πολλά και διαφορετικά μέσα. Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του κυρίως ζωγράφο, έγινε όμως περισσότερο γνωστός για το πρωτοποριακό του έργο στην τέχνη της φωτογραφίας. Θεωρείται νεωτεριστής φωτογράφος, γνωστός για τις φωτογραφίες μόδας, τα γυμνά και τις προσωπογραφίες του, ενώ καινοτόμα είναι η τεχνική του των φωτογραμμάτων που ο ίδιος ονόμασε «ραγιογραφίες» (rayographs), κάνοντας λογοπαίγνιο με το όνομά του.

Οι φωτογραφίες γυμνών είναι μία από τις πιο χαρακτηριστικές σειρές του και διατρέχουν όλο το φάσμα της τέχνης του. Η έκθεση παρουσιάζει 38 εκτυπώσεις από τις πιο χαρακτηριστικές φωτογραφίες γυμνών, ορισμένες από τις οποίες είναι λιγότερο γνωστές και προβεβλημένες. Πρόκειται για αναπαραστατικά γυμνά που με την ανεπανάληπτη τεχνική του Man Ray υπερβαίνουν την ανθρώπινη σάρκα και εισέρχονται σε μια ονειρική διάσταση, μεταφέροντας τον θεατή στο υπερρεαλιστικό σύμπαν του δημιουργού τους. Γνωστά γυναικεία μοντέλα του όπως η Kiki de Montparnasse, η Ady, η Natasha, η γνωστή καλλιτέχνιδα Meret Oppenheim, η φωτογράφος Berenice Abbott, αλλά και ανδρικά μοντέλα όπως ο Jean Charles Worth και drag queen όπως η Barbette σηματοδοτούν, μέσα από την πρωτοποριακή τέχνη του Man Ray, την εξουσιαστική θηλυκότητα στη νέα μοντέρνα εποχή των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα.

Ο Martin Parr είναι ένας από τους πιο γνωστούς φωτογράφους ντοκουμέντου της γενιάς του. Έχοντας εκδώσει περισσότερα από 100 βιβλία με το έργο του και επιμεληθεί άλλα 30, έχει καθιερώσει τη φωτογραφική παρακαταθήκη του. Επίσης, επιμελήθηκε δύο φεστιβάλ φωτογραφίας, της Αρλ το 2004 και το Brighton Biennial το 2010, και πρόσφατα την έκθεση του Μπάρμπικαν, «Strange and Familiar». Αποτελεί μέλος του πρακτορείου Magnum από το 1994 και ήταν πρόεδρός του από το 2013 έως το 2017. Η δουλειά του ανήκει σε συλλογές διακεκριμένων μουσείων, από την Tate και το Pompidou ως το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης. To 2019 η Εθνική Πινακοθήκη Πορτρέτων του Λονδίνου διοργάνωσε μια μεγάλη έκθεση με έργα του και τίτλο «Only Human».

Στη δύση του 20ού αιώνα και στην αυγή του 21ου ξεκίνησε, διασχίζοντας τον κόσμο λόγω επαγγελματικών αναθέσεων διεθνών μέσων, να φωτογραφίζεται σε στούντιο και photobooth σε κάθε γωνιά του κόσμου. Η μορφή του έτσι πήρε σταδιακά θέση, σωματικά ή ψηφιακά, σε σκηνικά ετερόκλητα, σχεδιασμένα να επικυρώνουν στερεότυπα ή να γεννούν νέα. Αντίθετα από την κοινοτοπία των ιστορικών στούντιο πορτρέτων, μια τοπική ατραξιόν ή ένα τοπόσημο, ένας φαντασιακός ρόλος ή το χάρτινο είδωλο ενός ηγέτη επιχειρούν σε διάφορες εκδοχές, που φλερτάρουν ενίοτε με το κιτς, να ενθέσουν τον εικονιζόμενο σε μια αξιοθέατη, προκατασκευασμένη ανάμνηση. Για είκοσι χρόνια (1996-2015) ο Parr παραδινόταν αυτοβούλως, με ατάραχο ύφος, στα χέρια ομοτέχνων του, αποτελώντας τη συνειδητοποιημένη λεία ενός μηχανισμού τυποποιημένων εικόνων. Η πνευματώδης αυτή σειρά, που προανήγγειλε ακούσια τη ναρκισσιστική πλημμύρα των selfies, μαρτυρά ανάγλυφα το πώς η φωτογραφία υπήρξε καταλύτης μιας πρώιμης παγκοσμιοποίησης, μεγεθύνοντας το τοπικό και ανακαλύπτοντας το εξωτικό χάρη στη μοναδική ευκολία με την οποία ταξιδεύει, αφομοιώνει, προσαρμόζεται, αναπαράγεται, γεννά αύρα.

Ο τίτλος της έκθεσης δηλώνει τρία επίπεδα προσέγγισης της θεματικής των φωτογραφικών βιβλίων τα τελευταία έτη και της ψηφιακής εποχής. Η ποιητική αφορά τους μηχανισμούς αφήγησης, την επιλογή και την αλληλουχία των φωτογραφιών, τη διαλεκτική αντιπαράθεση κειμένου, εικόνων και γραφιστικής και διαδραματίζει κεντρικό ρόλο σε αυτή την εξερεύνηση. Εξίσου σημαντική είναι η υλικότητα των εκδόσεων και η υπόστασή τους ως αντικειμένων. Το μέγεθος και η μορφή τους, το πάχος και η υφή του χαρτιού αποτελούν αναπόσπαστα μέρη της αφηγηματικής και απτικής εμπειρίας που προσφέρουν. Η έκθεση υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο τα φωτογραφικά βιβλία λειτουργούν ως οπτικές και κειμενικές προτάσεις και ως πολιτιστικές εμπειρίες και εξετάζει τον αντίκτυπο που έχουν αυτές οι επιτελέσεις στο κοινό και τις ιστορίες της ελληνικής φωτογραφίας.

Εφόσον ο σκοπός είναι ένα βιβλίο να ξεφυλλιστεί και να διαβαστεί, η έκθεση έχει σχεδιαστεί ως μια διαδραστική εγκατάσταση που προκαλεί το άγγιγμα και τον αναστοχασμό. Ως εκ τούτου, οι επισκέπτες θα συμμετέχουν ενεργά, καθώς η ατομικότητα καθορίζει τον διαφορετικό χειρισμό των βιβλίων και το ταξίδι τους σε πολλαπλούς συνειρμούς.

Ο Δημήτρης Μουγκός καταγράφει για χρόνια στιγμές της παρέας του, αφήνοντάς μας να ρίξουμε μια ματιά στο περίπλοκο μωσαϊκό της φιλίας και της καλλιτεχνικής δημιουργίας. H απόφαση του Μουγκού να κάνει τις εικόνες αυτές ένα φωτογραφικό λεύκωμα και να ασχοληθεί με αυτό βιωματικά σε κάθε στάδιο της παραγωγής του είναι μια δήλωση. Είναι ένας ύμνος στη φιλία. Ακολουθώντας τον Αλέξη (Λεξ), ακούμε την ιστορία καθενός από την παρέα, τελικά όμως και καθενός από εμάς, αφού είναι μία ιστορία γεμάτη οικειότητα, την οποία αξίζει κανείς να ακούσει και να αφηγηθεί· μία ιστορία για πράγματα και συνήθειες που συμβαίνουν ξανά και ξανά.

Αποποιούμενος την παραδοσιακή διάταξη της έκθεσης, όπου οι φωτογραφίες πλαισιώνονται και αναρτώνται ομοιόμορφα στους τοίχους, ο Μουγκός γεμίζει τον χώρο της γκαλερί με χιλιάδες εκτυπώσεις, χαοτικά τοποθετημένες ανάμεσα σε μια επιμελημένη επιλογή φωτογραφιών, με ευρήματα που άφησαν πίσω τους οι θεατές των συναυλιών και με άλλα αντικείμενα που βρέθηκαν στην πορεία του όλα αυτά τα χρόνια, σμίγοντας το εφήμερο με το χειροπιαστό.

Lina Geoushy είναι Αιγύπτια φωτογράφος και εικαστική καλλιτέχνης που εργάζεται στο πλαίσιο του κοινωνικού ντοκουμέντου και της φωτογραφίας πορτρέτου. Ο στόχος της είναι να αφηγηθεί ιστορίες που αποδομούν και αμφισβητούν την αντίληψη του κοινού για την επικρατούσα εξουσία της πατριαρχίας.

Η σεξουαλική βία είναι ένα διάχυτο οικουμενικό πρόβλημα με μια στις τρεις γυναίκες παγκόσμια να την υφίστανται. Η Αίγυπτος, συγκεκριμένα, είναι μια χώρα στην οποία η βία κατά των γυναικών είναι εξαιρετικά εκτεταμένη. Σύμφωνα με μια μελέτη των Ηνωμένων Εθνών του 2013 «όλες σχεδόν οι Αιγύπτιες γυναίκες έχουν υπάρξει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης», με 99,3% των γυναικών που ερωτήθηκαν στην μελέτη να απαντούν πως έχουν δεχθεί σεξουαλική παρενόχληση. Η απλή ενέργεια του να στέκονται στον δρόμο μπορεί να εκθέσει τις γυναίκες σε παρενόχληση και κακοποίηση κάθε είδους.

Έξω από τα ανατολικά τείχη της παλιάς Θεσσαλονίκης, στη θέση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, λειτουργούσε το αρχαίο εβραϊκό νεκροταφείο όπου οι τάφοι είναι ηλικίας πολλών εκατοντάδων ετών. Μέχρι το 1942 κάλυπτε έκταση 344 στρεμμάτων, στεγάζοντας περίπου 350.000 πυκνά τοποθετημένους τάφους. Στην εβραϊκή θρησκεία η εκταφή των νεκρών απαγορεύεται και ο τάφος θεωρείται χώρος ιερός.

Η ολοκληρωτική καταστροφή του νεκροταφείου ξεκίνησε στις 6 Δεκεμβρίου 1942 κατά τη γερμανική κατοχή. Οι ταφόπλακες θα χρησιμοποιούνταν ως οικοδομικό υλικό για τις ανάγκες του γερμανικού στρατού. Mαρμάρινες ταφόπλακες και τούβλα χρησιμοποιήθηκαν επίσης ως οικοδομικό υλικό για την κατασκευή και επανόρθωση δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων. Στην αναστήλωση του Αγίου Δημητρίου, όπως και σε άλλες εκκλησίες, χρησιμοποιήθηκαν ταφικές πλάκες που καταστράφηκαν, απολαξεύτηκαν, κόπηκαν και μετατράπηκαν σε οικοδομικό υλικό. Έτσι τo νεκροταφείο μετατράπηκε σε ένα τεράστιο λατομείο. Μέσω της φωτογραφικής έκθεσης του Μάρτιν Μπαρτζιλάι ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να αναγνωρίσει μέρη που γνωρίζει ήδη και να τα δει με διαφορετική οπτική. Ο φωτογράφος δίνει έμφαση σε ό,τι έχει απομείνει από τις κατεστραμμένες ταφόπλακες, οι οποίες τοποθετήθηκαν σε διάφορα σημεία της πόλης και χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό σε μνημεία, κτίρια και πεζοδρόμια. Διαβάζοντας τα κείμενα που συνοδεύουν τις φωτογραφίες, ο επισκέπτης θα είναι σε θέση να κατανοήσει το συγκρουσιακό ιστορικό γεγονός της καταστροφής της παλαιάς εβραϊκής νεκρόπολης.

Η φωτογραφική περιήγηση του Δημήτρη Ραπακούση στα πέριξ της οδού Αχαρνών και τον Άγιο Παντελεήμονα φέρνει στον νου τις εγχώριες διαχωριστικές γραμμές, συχνά αόρατες, αλλά όχι λιγότερο υπαρκτές, που χαράσσονται με άξονα τη φυλή και την τάξη. H εργασία του συνιστά ένα συχνά τραχύ κοινωνικό ντοκουμέντο που έχει αλιευθεί απευθείας από την καρδιά της πρωτεύουσας στην κορύφωση της οικονομικής κρίσης. Ένα ευάλωτο και πολύχρωμο κοινωνικό οικοσύστημα, στο οποίο οι κάτοικοι μίας από τις πιο παλιές γειτονιές της Αθήνας συνυπάρχουν με περιθωριοποιημένους συνήθως μετανάστες από διάφορες γωνιές του κόσμου. Κόκκινα φώτα, αυτοσχέδια τζαμιά, ανήσυχες ηλικιωμένες κυρίες, λαϊκές αγορές, παιδικές χορωδίες, καλόγριες, πλάνητες των δρόμων, η αίσθηση ενός αστικού ιστού ρευστού και αποδιαρθρωμένου, όλα σχηματίζουν το περίγραμμα ενός αλλόκοτου μικρόκοσμου στον οποίο οι άνθρωποι αναζητούν μονοπάτια και τρόπους επιβίωσης και συμβίωσης.

Ίσως λίγα τοπία προτείνονται για τη μελέτη της σχέσης ανθρώπινου πολιτισμού και φύσης όσο ο κάμπος, πεδίο άσκησης της όλο και πιο εντατικής γεωργίας που άλλαξε βαθιά τον ανθρώπινο πολιτισμό. Η σειρά «Ιστορίες του κάμπου» (2017-2023) του Βασίλη Νεμπεγλεριώτη εστιάζει στον Θεσσαλικό Κάμπο, τον δεύτερο μεγαλύτερο σιτοβολώνα της χώρας, που έχει αποτελέσει πηγή ευμάρειας όσο και εστία ανισότητας, όπως υποσημειώνει διακριτικά η φωτογραφία από το μνημείο του Κιλελέρ. Παιδί αγροτικής οικογένειας ο ίδιος, εξετάζει τη σύγχρονη συνθήκη του κάμπου, την αδιατάρακτη απεραντοσύνη του επίπεδου τοπίου, τη σχετική ερήμωσή του του από τα μελίσσια ανθρώπων που το καλλιεργούσαν απ’ όταν η αγροτική εργασία μηχανοποιήθηκε, τους αγρούς που γίνονται κυψέλες παραγωγής ηλιακής ενέργειας, τους μετανάστες που συγκροτούν τη νέα εργατική δύναμη της ελληνικής γης, τα ίχνη των ανθρώπων που επιβάλλουν τον δικό τους γραμμικό κανόνα στην κυκλική περιοδικότητα της φύσης.

Ο Μεσσίνης έχει υπηρετήσει τη φωτοειδησεογραφία στον ελληνικό και ξένο Τύπο από το 1978 έως το 2014. Έχει καλύψει στρατιωτικές συρράξεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία, την Τσετσενία, τον Λίβανο, τους πολέμους του Κόλπου, στο Αφγανιστάν και στην Υεμένη. Η φωτογραφική αποτύπωση του Αφγανιστάν υπό το καθεστώς Ταλιμπάν από το 1996 έως το 2001 συνιστά μια αυτοψία βασισμένη σε τρεις αλληλένδετες πτυχές της τότε τρέχουσας πραγματικότητας: στο πεδίο των μαχών με τους μαχητές Ταλιμπάν στο επίκεντρο, στους δημόσιους θεσμούς ‒υπουργείο Εξωτερικών, υπουργείο Παιδείας, νοσοκομείο της Καμπούλ‒ και στις σκηνές δρόμου, τη ζωή και την καθημερινότητα του άμαχου πληθυσμού.

Λήψεις φωτογραφικές, επιτρεπόμενες και απαγορευμένες. Λήψεις ανεκτές από τον εκάστοτε εξουσιοδότη και φωτογραφιζόμενο πρόσωπο, και πάντα στιγμιαίο εκφραστή της εξουσίας των Ταλιμπάν. Ταυτόχρονα φωτογραφικές λήψεις απαγορευμένες, κρυφά «κλεμμένες» σε καθεστώς απαγόρευσης φωτογραφίσεων σε δημόσιο χώρο. Οι πρώτες επιδεικνύουν επιβολή, δύναμη, σθένος, μαχητικότητα, τη σαρία, την έμφαση στον ανδρικό ρόλο του μαχητή. Σαρκαστικά παρελαύνουν μπροστά από τα μάτια μας αντιαρματικές ρουκέτες, άρματα μάχης, ρουκετοβόλα, αντιαεροπορικά πολυβόλα, οβιδοβόλα, πυροβολικά. Οι δεύτερες αποκαλύπτουν φτώχεια, ένδεια, επαιτεία, πόνο, αποπροσωποποίηση, υποταγή. Στο ενδιάμεσο ο δρόμος και η ζωή του, άμαχοι πρόσφυγες, γυναίκες χωρίς πρόσωπο, τραγικές φιγούρες της επαιτείας, παιδιά στην αναμονή, η Γέφυρα της Ειρήνης που κλείνει στην απειλή της πολεμικής επέλασης των Ταλιμπάν.

Στον Κάμπο της Χίου τα επιβλητικά αρχοντικά δεσπόζουν μέσα στα κτήματα των εσπεριδοειδών που καλλιεργούνται στην περιοχή επί επτά περίπου αιώνες. Στη σειρά «Κάμπος» (2017-2022) ο Στρατής Βογιατζής, ως ιδιότυπος αφηγητής, μας ξεναγεί στην περιοχή, πλέκοντας εικόνες με κείμενα, αρχεία και αντικείμενα, καταγράφοντας μαρτυρίες και μνήμες, γεννώντας εικόνες που αποτελούν άλλοτε τεκμήρια και άλλοτε προϊόν σκηνοθεσίας. Με όμοιο τρόπο τα κείμενα, υφαίνοντας το βίωμα με τη φαντασία, τον θρύλο με την ιστορία, αποκαλύπτουν πολλαπλές, συχνά αθέατες επιστρώσεις της πραγματικότητας, επιμελώς κρυμμένες πίσω από τους τοίχους που οριοθετούν τα κτήματα. Η σειρά αφουγκράζεται το πνεύμα του τόπου, την αλληλεπίδρασή του με τα ζώα και το τοπίο, τη διείσδυση της φύσης στον πολιτισμό, καθώς και του πολιτισμού στη φύση σε μια εξίσωση που γίνεται όλο και πιο δυσεπίλυτη. Ο Βογιατζής γεννά έτσι, με τα δικά του λόγια, μια σειρά «κομποστοποιημένων αφηγήσεων», ενεργοποιώντας μέσα από μια έντεχνη διαδικασία τη γόνιμη ανακύκλωση και συγχώνευση εννοιών και ιδεών για τη γενέτειρά του. Το έργο του συνιστά μια ερευνητική ματιά στην περίπλοκη, συχνά αινιγματική κουλτούρα του Κάμπου της Χίου που γνώρισε περιόδους μεγάλης οικονομικής άνθησης και σιωπηλής παρακμής.

Μια προσπάθεια αναδρομής στο έργο του πρόωρα χαμένου Θεσσαλονικιού φωτορεπόρτερ, που όμως δεν αποτελεί πλήρη παρουσίασή του. Πολλές εμβληματικές εικόνες του, ένα ικανό δείγμα φωτογραφιών, αρκετές από τις οποίες έγιναν πρωτοσέλιδα και σαλόνια στον ελληνικό και διεθνή Τύπο.

Ο Νικόλας Γιακουμίδης, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, ξεκίνησε τις φωτογραφικές του διαδρομές το 1982. Η ποιότητα της δουλειάς του ήταν η αιτία της συνεργασίας του με τα μεγαλύτερα ξένα πρακτορεία, όπως το Reuters και το Associated Press. Για περισσότερο από τρεις δεκαετίες ήταν παρών και κατέγραφε με τον φακό του συγκλονιστικές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας. Ο σεισμός στην Αθήνα το 2000, οι μεγάλες διαδηλώσεις για τη Σύνοδο Κορυφής σε Χαλκιδική και Θεσσαλονίκη, οι φωτιές στο Άγιον Όρος και τα επεισόδια κατά τη διάρκεια της G8 το 2003, οι φωτιές στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής το 2006, οι καταστροφικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007, τα γεγονότα που ακολούθησαν τη δολοφονία Γρηγορόπουλου το 2008 και την ελληνική κρίση, η πρώτη μεταναστευτική κρίση στον Έβρο (2009-2010), τα γεγονότα της οικονομικής κρίσης. Η επαγγελματική και αισθητική του αρτιότητα τον οδήγησαν κατά τη δεκαετία του ’90 και των ’00 να καλύψει πολλές από τις κρίσεις και τους πολέμους της Βαλκανικής Χερσονήσου στην Αλβανία, το Κόσοβο, τη Βόρεια Μακεδονία, την Τουρκία και αλλού.

Η ποιότητα και η συνέπεια του έργου του αποτελούν βασική μαρτυρία των γεγονότων που διαδραματίστηκαν στη Βόρεια Ελλάδα στο κλείσιμο της προηγούμενης και στο ξεκίνημα της νέας χιλιετίας, το φωτογραφικό του ανάστημα όμως κατάφερε να αποδώσει σημαντικά δείγματα γραφής από την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Παρήγαγε εικόνες-σύμβολα, μαρτυρίες μιας ταραγμένης εποχής που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τις νεότερες γενιές φωτορεπόρτερ.

Η έκθεση αποτυπώνει την οδύσσεια μιας αρμενικής οικογένειας, των Dildilian, πολλά από τα μέλη της οποίας εργάστηκαν αρχικά ως φωτογράφοι στην οθωμανική Τουρκία, στις πόλεις της Ανατολίας, τη Σεβάστεια (Σίβας), τη Μερζιφούντα, τη Σαμψούντα, και στις γύρω κοινότητες. Η ιστορία τους ξεκινάει τη δεκαετία του 1870, τις τελευταίες δεκαετίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου για πάνω από τριάντα χρόνια εργάστηκαν ως επίσημοι φωτογράφοι του Κολεγίου Ανατόλια, του αμερικανικού ιεραποστολικού σχολείου όπου φοιτούσαν Αρμένιοι και Έλληνες της περιοχής. Η Γενοκτονία των Αρμενίων και η οριστική εξορία της οικογένειας από την πατρίδα τους, όπως και εκατοντάδων χιλιάδων επιζώντων Αρμενίων και Ελλήνων, που αναγκάστηκαν να εξοριστούν μεταξύ 1922 και 1923, τους οδήγησαν σε νέες πατρίδες, στην Ελλάδα, στη Γαλλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η έκθεση βασίζεται στο αρχείο της οικογένειας Dildilian, το οποίο αποτελείται από χιλιάδες φωτογραφίες, γυάλινα αρνητικά, σχέδια, έργα τέχνης, έγγραφα, επιστολές και οικογενειακά κειμήλια. Τα κείμενα της έκθεσης βασίζονται σε γραπτά απομνημονεύματα και προφορικές συνεντεύξεις πολλών γενεών της οικογένειας. Σημαντικό μέρος της έκθεσης αποτελούν επίσης φωτογραφίες και τα τεκμήρια της συλλογής του κολεγίου κυρίως από τα πρώιμα χρόνια στη Μερζιφούντα. Την έκθεση επιμελήθηκε ο Armen T. Marsoobian, εγγονός του Tsolag Dildilian, του ιδρυτή της οικογενειακής φωτογραφικής επιχείρησης, σε συνεργασία με τον επιμελητή Ιωάννη Μότσιανο και την αρχιτέκτονα Ευθυμία Παπασωτηρίου.