Όλα όσα θέλετε να μάθετε για την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη

Όλα όσα θέλετε να μάθετε για την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη Facebook Twitter
1
Όλα όσα θέλετε να μάθετε για την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη Facebook Twitter
Τόρστεν Κερλ και Αν Πέτερσεν, Τριστάνος και Ιζόλδη στην παράσταση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

 

Είναι μια από τις μεγαλύτερες ιστορίες αγάπης και τις πιο τραγικές. Όλα γίνονται σε λάθος τόπο και σε λάθος χρόνο. Η θεωρία των συμπτώσεων είναι ανίκητη. Ο Τριστάνος και η Ιζόλδη, ενέπνευσαν τον Βάγκνερ να γράψει την ομώνυμη όπερα που παρουσιάζεται  από την Εθνική Λυρική Σκηνή, από τις 21 Ιανουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών σε σκηνοθεσία Γιάννη Κόκκου.

 

Όλα όσα θέλετε να μάθετε για την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη Facebook Twitter
John William Waterhouse (1916)

 

Ενα παραμύθι από τον 12ο αιώνα

Ο Τριστάνος και η Ιζόλδη είναι ένας μύθος κέλτικης καταγωγής, τον οποίο τραγούδησαν οι τροβαδούροι του 12ου και 13ου αιώνα. Ο διάσημος τροβαδούρος Τομάς συνέθεσε μια διασκευή του μύθου το 1170, στην οποία βασίστηκε ο Γερμανός ποιητής Γκότφριντ φον Στράσμπουργκ. Στην εκδοχή του βασίστηκε ο Βάγκνερ για να γράψει το λιμπρέτο της όπερας.

Όλα όσα θέλετε να μάθετε για την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη Facebook Twitter
O Βάγκνερ το 1860

H βασική ιστορία

Η πλοκή αφορά τον έρωτα του ιππότη Τριστάνου για την ιρλανδή πριγκίπισσα Ιζόλδη, την οποία φέρνει ως νύφη στο θείο του βασιλιά Μάρκο της Κορνουάλης. Κατά το ταξίδι της επιστροφής στο πλοίο, με αφορμή ένα μαγικό ποτό, Τριστάνος και Ιζόλδη εξομολογούνται τον έρωτά τους. Στην Κορνουάλη, κατά την απουσία του βασιλιά σε κυνήγι, συναντιούνται ερωτικά. Ο Μάρκος τους βρίσκει μαζί και σε συμπλοκή που ακολουθεί ο Τριστάνος τραυματίζεται θανάσιμα. Μεταφέρεται στον πύργο του στη Βρετάνη, όπου παραληρεί. Όταν η Ιζόλδη φτάνει κοντά του είναι πια αργά: ο Τριστάνος ξεψυχά στα χέρια της και εκείνη τον ακολουθεί καθώς οραματίζεται την παντοτινή ένωση μαζί του.

Η ιστορία που μάγεψε τον Βάγκνερ και άλλαξε το δρόμο της όπερας

Ο Ρίχαρντ Βάγκνερ έκανε όπερα σε τρεις πράξεις τη μυθιστορία του Στράσμπουργκ, επηρεασμένος από τη φιλοσοφία του Σοπενάουερ, αλλά και τη σχέση του με την Ματίλντε Βέσεντονγκ. Δεν την ονόμαζε όπερα, αλλά δράση σε τρεις πράξεις. Η όπερα αυτή επηρέασε το έργο των δυτικών συνθετών κλασικής μουσικής, τον Μάλερ, τον Στράους, τον Σένμπεργκ. Μουσικά σηματοδοτεί την απομάκρυνση από την συμβατική αρμονία, που θα οδηγήσει τελικά την όπερα προς την ατονική μουσική του 20ου αιώνα. 

Όλα όσα θέλετε να μάθετε για την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη Facebook Twitter
Ludwig and Malvina Schnorr von Carolsfeld στην πρεμιέρα του πρώτου Τριστάνου και της Ιζόλδης

Ο Γολγοθάς μιας πρεμιέρας και ένας ξαφνικός θάνατος

Η εμπειρία του Βάγκνερ με την πρεμιέρα του Τανχόυζερ στο Παρίσι το 1861 τον οδήγησε στην απόφαση να ανεβάσει την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη στην Καρλσρούη. Παρόλο που η όπερα της Βιέννης του πρότεινε να γίνει εκεί η πρεμιέρα, οι πρόβες δεν έφτασαν ποτέ σε ικανοποιητικό επίπεδο. Ο Βασιλιάς Λουδοβίκος ο Β της Βαυαρίας χρηματοδοτεί την παραγωγή. Η πρωταγωνίστρια Ιζόλδη βραχνιάζει και η πρεμιέρα αναβάλλεται για ένα μήνα. Η πρεμιέρα γίνεται στις 10 ιουνίου του 1865, αλλά μετά από λίγες εβδομάδες πεθαίνει ξαφνικά ο πρωταγωνιστής Ludwig Schnorr von Carolsfeld. Οι φήμες που κυκλοφόρησαν μιλούν για τις υπερβολικές απαιτήσεις του ρόλου που οδήγησαν στο θάνατό του.

Όλα όσα θέλετε να μάθετε για την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη Facebook Twitter
Από το βίντεο του Μπιλ Βαϊόλα για τον τριστάνο, σε σκηνοθεσία Πίτερ Σέλαρς.
Όλα όσα θέλετε να μάθετε για την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη Facebook Twitter
Τριστάνος και Ιζόλδη, Μπιλ Βαϊόλα, Πίτερ Σέλαρς, ένα εικαστικό αριστούργημα
Όλα όσα θέλετε να μάθετε για την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη Facebook Twitter
Τριστάνος και Ιζόλδη, Μπιλ Βαϊόλα, Πίτερ Σέλαρς, ένα εικαστικό αριστούργημα

 

Μια ερωτική ιστορία γεμάτη παρεξηγήσεις

Οι παρεξηγήσεις παίζουν βασικό ρόλο στη τραγική εξέλιξη της ιστορίας του  Τριστάνου και της Ιζόλδης. Πίνουν από το ίδιο ποτήρι αντί για δηλητήριο ένα πανίσχυρο ερωτικό φίλτρο και ερωτεύονται εξαιτίας ενός λάθους. Ζουν τον απαγορευμένο έρωτά του αφού η Ιζόλδη προορίζεται για νύφη του θείου του Τριστάνου. Στον μύθο ο Τριστάνος για να γιατρευτεί παντρεύεται μια άλλη Ιζόλδη την Λευκώλενο, πράγμα που μπερδεύει απίστευτα τον αναγνώστη. Επίσης στο τέλος του μύθου, υποτίθεται ότι η Ιζόλδη θα καταπλεύσει με λευκά πανιά για να φέρει το αντίδοτο στο δηλητηριασμένο βέλος που έχει δεχτεί ο Τριστάνος. Η εκδικητική Ιζόλδη Β΄, η Λευκώλενος του λέει ότι τα πανιά είναι μαύρα και ο Τριστάνος απελπισμένος εκπνέει. Σε λίγο εκπνέει από λύπη, μόλις φτάνει και η Ιζόλδη η ξανθή. Στην όπερα, στην τελευταία πράξη, ο Τριστάνος ξεψυχάει στην αγκαλιά της Ιζόλδης με το όνομά της στα χείλη του. Η Ιζόλδη προσπαθεί μάταια να τον επαναφέρει στην ζωή. Φτάνει ο βασιλιάς που τους έχει συγχωρήσει επειδή έχει καταλάβει ότι αγαπήθηκαν εξαιτίας του φίλτρου και όχι της επιθυμίας τους να τον προδώσουν, αλλά είναι αργά. Η Ιζόλδη ξεψυχά και αυτή στην αγκαλιά του ήδη νεκρού αγαπημένου της. Με τα τελευταία λόγια της εξυμνεί την αγάπη και την αιώνια αφοσίωση.

 


Μπιργκιτ Νίλσον, Μπαϊρόιτ, 1966

Ποιό θεωρείται το καλύτερο ανέβασμα;

Οι φανατικοί της όπερας θεωρούν αδιαπραγμάτευτα, καλύτερη την ηχογράφηση  του Karl Böhm στο φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ το 1966, με την Μπίργκιτ Νίλσον και τον Βολφγκανγκ Βιντγκάσεν. Ιδανικά ανεβάσματα είναι η αλήθεια δεν υπάρχουν, σίγουρα όμως τα ανεβάσματα στο Παρίσι και τη Σκάλα τα τελευταία χρόνια έκαναν αίσθηση.

Violeta Urmana "Liebestod"

Waltraut Meier στη Σκάλα

Ιδανικές  “Ιζόλδες”

Η Waltraut Meier και η Violetta Urmana στις μέρες μας έκαναν καριέρα ως ιδανικές Ιζόλδες. Αλλά και  η Κatarina Dalayman που εμείς θα δούμε στο Μέγαρο ως Μπρανγκαίνε. Και η Ann Petersen που θα δούμε ως Ιζόλδη. Με το ρόλο αναμετρήθηκαν πολλές μεγάλες ντίβες  και το θάνατο της Ιζόλδης δεν έχουν παραλείψει να ηχογραφήσουν ακόμα και τραγουδίστριες που δύσκολα θα έστεκαν στη σκηνή ως Ιζόλδες.

Όλα όσα θέλετε να μάθετε για την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη Facebook Twitter
Νταλί: Τριστάνος και Ιζόλδη

 

«Liebestod» σημαίνει...

Έρωτας/θάνατος. Με αυτή την μουσική τελειώνει η όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη, με μια άρια της Ιζόλδης πάνω από το νεκρό σώμα του Τριστάνου. Χρησιμοποιείται και ως λογοτεχνικός όρος και αναφέρεται στο θέμα του θανάτου από έρωτα, ή στην ολοκλήρωση της ερωτικής αγάπης με τον θάνατο. Η ιστορία του Πύραμου και της Θίσβης και του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, από τα δημοφιλή παραδείγματα. Αλλά υπάρχει και το παράδειγμα του νεαρού Βέρθερου, ο έρωτας και ο θάνατος σε μια μονόπλευρη αγάπη. Ή ακόμα, και η κοινή αυτοκτονία του Κλάιστ και της Εριέτας Φόγκελ. 

Τι απαλά και ήρεμα

Που μου χαμογελά,

Πόσο γλυκά

Τα μάτια του ανοίγει –

Βλέπετε φίλοι;

Δεν το βλέπετε;

Πως λάμπει

Όλο και πιο φωτεινός,

Καθώς σηκώνεται ψηλά

μες των άστρων τη φεγγοβολιά;

Δεν βλέπετε

πως η καρδιά

γενναία πάλλεται

καθώς μέσα στο στήθος του

ήσυχα και δυνατά χτυπά;

Πως η γλυκιά ανάσα του

Ηδονική και τρυφερή

μες’ απ’ τα χείλη

φτερουγίζει;

Κοιτάξτε φίλοι!

Δεν το αισθάνεστε; Δεν το θωρείτε;

Μόνο εγώ ακούω

τούτο το σκοπό

που τόσο σιγανός

κι εξαίσιος

γλυκά θρηνώντας,

τα πάντα λέγοντας,

συμφιλιώνοντας απαλά

βγαίνει απ’ αυτόν,

εισχωρεί εντός μου,

με δονεί

με τη θεία μουσική του

και μ’ αγκαλιάζει;

Είναι ένα απαλό αεράκι

που φυσά;

Είναι κύματα

από μεθυστικές μοσχοβολιές;

Πώς φουσκώνουν

καθώς με τριγυρίζουν!

Να πάρω αναπνοή βαθιά;

Να τα αφουγκραστώ;

Να τα ρουφήξω;

Ή μέσα τους να βυθιστώ;

Γλυκά, στ’ αρώματά τους

να εξαφανιστώ;

Μέσα στο σάλο των κυμάτων,

στων ήχων τον ορυμαγδό,

στο κυματιστό σύμπαν

της ανάσας του κόσμου

να πνιγώ,

να καταποντιστώ –

δίχως αισθήσεις.

Υπέρτατη ηδονή!

 

Μετάφραση Αλέξανδρος Ίσαρης από την πλήρη μετάφραση του έργου Τριστάνος και Ιζόλδη που έκανε για λογαριασμό των εκδόσεων Ίκαρος το 2002

Όλα όσα θέλετε να μάθετε για την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη Facebook Twitter
Τριστάνος και Ιζόλδη από τον Edmund Blair Leighton
 

Πληροφορίες για την παράσταση: 

 

Τριστάνος και Ιζόλδη

Μουσική διεύθυνση: Μύρων Μιχαηλίδης Σκηνοθεσία - σκηνικά - κοστούμια: Γιάννης Κόκκος Καλλιτεχνική συνεργάτιδα, δραματουργία: Αν Μπλανκάρ Σχεδιασμός βιντεοπροβολών: Eρίκ Ντυραντώ Φωτισμοί: Μίχαελ Μπάουερ Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος Τριστάνος: Τόρστεν Κερλ Βασιλιάς Μάρκος: Ράινχαρτ Χάγκεν Ιζόλδη: Αν Πέτερσεν Κούρβεναλ: θ.α. Μέλοτ: Χαράλαμπος Αλεξανδρόπουλος Μπρανγκαίνε: Καταρίνα Νταλάυμαν Βοσκός: Νίκος Στεφάνου Καπετάνιος: Κωστής Ρασιδάκης Ναύτης: Αντώνης Κορωναίος Συμμετέχουν η Ορχήστρα και η Χορωδία της ΕΛΣ

 

 

21, 28, 31 Ιανουαρίου & 4 Φεβρουαρίου 2015, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών - Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη

 

 

 

 

1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Παραστάσεις για κάθε γούστο που θα συγκινήσουν, θα διασκεδάσουν και θα προβληματίσουν

Θέατρο / Πού οφείλεται τόση δίψα για το θέατρο;

Το θέατρο εξακολουθεί να προκαλεί debates και ζωηρές συζητήσεις, παρά τις κρίσεις και τις οικονομικές περικοπές που έχει υποστεί, και φέτος ανεβαίνουν στην Αθήνα παραστάσεις για κάθε γούστο που θα συγκινήσουν, θα διασκεδάσουν και θα προβληματίσουν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ανδρέας Κωνσταντίνου

Θέατρο / Ανδρέας Κωνσταντίνου: «Δεν μ' ενδιαφέρει τι υποστηρίζεις στο facebook, αλλά το πώς μιλάς σε έναν σερβιτόρο»

Ο ηθοποιός που έχει υποδυθεί τους πιο ετερόκλητους ήρωες και θα πρωταγωνιστήσει στην τηλεοπτική μεταφορά της «Μεγάλης Χίμαιρας» αισθάνεται ότι επιλέγει την τηλεόραση για να ικανοποιήσει την επιθυμία του για κάτι πιο «χειροποίητο» στο θέατρο.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Ο Στρίντμπεργκ και η «Ορέστεια» προσγειώνονται στον κόσμο της Λένας Κιτσοπούλου

Θέατρο / Η Μαντώ, ο Αισχύλος και ο Στρίντμπεργκ προσγειώνονται στον κόσμο της Κιτσοπούλου

Στην πρόβα του νέου της έργου όλοι αναποδογυρίζουν, συντρίβονται, μοντάρονται, αλλάζουν μορφές και λένε λόγια άλλων και τραγούδια της καψούρας. Ποιος θα επικρατήσει στο τέλος;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Η εποχή μας δεν ανέχεται το λάθος»

Οι Αθηναίοι / «Η εποχή μας δεν ανέχεται το λάθος»

Η ηθοποιός Ρουμπίνη Βασιλακοπούλου θυμάται τα χρόνια του Θεάτρου Τέχνης, το πείραμα και τις επιτυχίες του Χυτηρίου, περιγράφει τι σημαίνει γι' αυτή το θεατρικό σανίδι και συλλογίζεται πάνω στο πέρασμα του χρόνου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Θωμάς Μοσχόπουλος

Θέατρο / «Άρχισα να βρίσκω αληθινή χαρά σε πράγματα για τα οποία πριν γκρίνιαζα»

Έπειτα από μια δύσκολη περίοδο, ο Θωμάς Μοσχόπουλος ανεβάζει τον δικό του «Γκοντό». Έχει επιλέξει μόνο νέους ηθοποιούς για το έργο, θέλει να διερευνήσει την επίδρασή του στους εφήβους, πραγματοποιώντας ανοιχτές πρόβες. Στο μεταξύ, κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα με την Αργυρώ Μποζώνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τι είναι για σένα το «Οξυγόνο»;

Θέατρο / Τι είναι για σένα το «Οξυγόνο»;

Ένα συναρπαστικό υβρίδιο θεάτρου, συναυλίας, πολιτικοκοινωνικού μανιφέστου και rave party, βασισμένο στο έργο του επικηρυγμένου στη Ρωσία δραματουργού Ιβάν Βιριπάγιεφ, ανεβαίνει στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή και αποπειράται να δώσει απάντηση σε αυτό το υπαρξιακό ερώτημα.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Υπάρχει το «για πάντα» σε μια σχέση;

The Review / Υπάρχει το «για πάντα» σε μια σχέση;

Ο Αλέξανδρος Διακοσάββας και ο δημοσιογράφος και κριτικός θεάτρου Γιώργος Βουδικλάρης μιλούν για την παράσταση «Ο Χορός των εραστών» της Στέγης, τα υπαρξιακά ερωτήματα που θέτει το κείμενο του Τιάγκο Ροντρίγκες και τη χαρά τού να ανακαλύπτεις το next best thing στην τέχνη.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Φανί Αρντάν: «Σκυλάκι δεν είμαι, προτιμώ να παραμείνω λύκος»

Όπερα / Φανί Αρντάν: «Σκυλάκι δεν είμαι, προτιμώ να παραμείνω λύκος»

Πολυσχιδής και ανήσυχη, η Φανί Αρντάν δεν δίνει απλώς μια ωραία συνέντευξη αλλά ξαναζεί κομμάτια της ζωής και της καριέρας της, με αφορμή την όπερα «Αλέκο» του Σεργκέι Ραχμάνινοφ που σκηνοθετεί για την Εθνική Λυρική Σκηνή.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το «Κυανιούχο Κάλιο» είναι μια παράσταση για το ταμπού των αμβλώσεων 

Θέατρο / «Κυανιούχο Κάλιο»: Μια παράσταση για το ταμπού των αμβλώσεων στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά

Όχι μόνο σε ανελεύθερα ή σκοταδιστικά καθεστώτα, αλλά και στον δημοκρατικό κόσμο, η συζήτηση για το δικαίωμα της γυναίκας σε ασφαλή και αξιοπρεπή ιατρική διακοπή κύησης παραμένει τρομακτικά επίκαιρη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τενεσί Ουίλιαμς: Ο ποιητής των χαμένων ψυχών

Θέατρο / Τενεσί Ουίλιαμς: Ο ποιητής των χαμένων ψυχών

«Εκείνο που με σπρώχνει να δημιουργώ θεατρικούς χαρακτήρες είναι ο έρωτας», έλεγε ο Ουίλιαμς, που πίστευε ότι ο πόθος «είναι κάτι που κατακλύζει πολύ μεγαλύτερο χώρο από αυτόν που μπορεί να καλύψει ένας άνθρωπος». Σε αυτόν τον πόθο έχει συνοψίσει τη φυγή και την ποίηση, τον χρόνο, τη ζωή και τον θάνατο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

1 σχόλια