Αρμαντέιλ. Με αφετηρία αυτό το όνομα, μια διαθήκη γραμμένη από έναν ακόλαστο ευγενή το 1832 μας οδηγεί σε μια σπουδαία ιστορία μυστηρίου. Δύο άνθρωποι με το ίδιο όνομα και ανάμεσά τους μια όμορφη και μυστηριώδης γυναίκα με σκοτεινό παρελθόν και μανία εκδίκησης. Μοιραίοι έρωτες, ίντριγκες, δολοπλοκίες, εξαπατήσεις και δολοφονίες δημιουργούν ένα σκηνικό μέσα από το οποίο αναδύεται το σκοτάδι της ανθρώπινης ψυχής.
Βασισμένη στο 1.200 σελίδων μυθιστόρημα του Wilkie Collins, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg, η παράσταση, την οποία σκηνοθέτησε ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης και επαναλαμβάνεται στο Rex για δεύτερη χρονιά, ξεδιπλώνει μέσα από τη λογοτεχνική αφήγηση ένα ανάγλυφο χαρακτήρων και καταστάσεων, με τους ήρωες να έχουν πάντα δύο όψεις, μια φανερή και μια κρυφή, η οποία και οδηγεί τις πράξεις τους, αλλά και τους ίδιους πολλές φορές, στην καταστροφή. Και είναι αυτή η κρυφή πλευρά κυρίως που οδηγεί στις πράξεις τους.
Η ηρωίδα του έργου, η Λίντια Γκούλιτ, είναι αδίστακτη και δολοπλόκος, μια γυναίκα μισητή. Τη μίσησαν οι κριτικοί της εποχής, την αποκάλεσαν θηλυκό κάθαρμα.
Ο Wilkie Collins γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1824 και ήταν ο μεγαλύτερος γιος του ζωγράφου William Collins. Το 1846, έχοντας ασχοληθεί επί πέντε χρόνια με το εμπόριο, αποφάσισε να γίνει δικηγόρος και οι σπουδές του τον βοήθησαν να αποκτήσει τις νομικές γνώσεις που θα του πρόσφεραν πλούσιο υλικό για τα βιβλία του. Το έργο του περιλαμβάνει διηγήματα, θεατρικά έργα, δημοσιογραφικά κείμενα και βιογραφίες, αλλά οφείλει τη φήμη του στα 23 μυθιστορήματά του. Το έργο που έκανε διάσημο τον Collins ήταν η Κυρία με τα Άσπρα (1860) και η καθιέρωση της συγκινησιακής λογοτεχνίας. Το 1866 γράφει το Αρμαντέιλ, μια ογκώδη και πληθωρική μυθιστορηματική τοιχογραφία της βικτωριανής περιόδου. Εκδικήσεις, αντεκδικήσεις, δολοφονίες, δεισιδαιμονίες, αγωνιώδεις επιθανάτιοι ρόγχοι, σκευωρίες, αμαρτίες εξομολογημένες και μη, κληρονομικές κατάρες. Η περιπλοκότητα των πραγμάτων ξεπερνά τη φαντασία του αναγνώστη.
Το Αρμαντέιλ είναι ένα υποδειγματικό μελόδραμα. Πρωτοδημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό «Cornhill» από τον Νοέμβριο του 1864 ως τον Ιούλιο του 1886. Μάλιστα, ο Collins έγραψε ένα θεατρικό έργο βασισμένο σε αυτό για να κατοχυρώσει τα πνευματικά του δικαιώματα.
«Το ενδιαφέρον που προκαλούν τα γεγονότα δεν προέρχεται από την ίδια τη φύση των γεγονότων αλλά από τη σχέση τους με τους ήρωες» γράφει ο συγγραφέας.
Η ηρωίδα του έργου, η Λίντια Γκούλιτ, είναι αδίστακτη και δολοπλόκος, μια γυναίκα μισητή. Τη μίσησαν οι κριτικοί της εποχής, την αποκάλεσαν θηλυκό κάθαρμα. Η Λίντια Γκούλιτ, αυτή η σκιά του κακού, του πεπρωμένου, ο μαχητικός γυναικείος χαρακτήρας, η πρωταγωνίστρια ενός καταστροφικού ονείρου που διαλύει το σύμπαν, η απόλυτα σατανική ηρωίδα, στοιχειώνει τον αναγνώστη.
Η Μαρία Κίτσου ονειρεύτηκε να την κάνει να στοιχειώσει και τον θεατή. Η μεταφορά του Αρμαντέιλ στη σκηνή σε μια τετράωρη παράσταση, που καταφέρνει και δεν είναι μια εξαντλητική δοκιμασία, οφείλεται στην αγάπη της στις ιστορίες μυστηρίου και αγωνίας.
«Πάντα είχα στο μυαλό μου», μας λέει, «να ανεβάσω ένα λογοτεχνικό έργο. Τα τελευταία πέντε-έξι χρόνια διαβάζω συνεχώς λογοτεχνία. Μου αρέσει πολύ η ρομαντική λογοτεχνία, η γοτθική, αυτή που έχει σχέση με το μεταφυσικό και το υπερφυσικό. Πάντα την είχα στο μυαλό μου με σκοπό να αποδοθεί στο θέατρο. Το Αρμαντέιλ το βρήκα ψάχνοντας βιβλία σε ένα αεροδρόμιο. Το διάβασα και τρελάθηκα. Ήξερα ότι επρόκειτο για ένα εγχείρημα σχεδόν τρελό. Το έδωσα στον Κωνσταντίνο Ασπιώτη, του άρεσε κι εκείνου πολύ και το αποφασίσαμε. Ήταν πολύ δύσκολο, αλλά το πιστέψαμε με όλη μας την καρδιά».
Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα τάση να γίνεται η λογοτεχνία θέατρο. Μέσα σε αυτή την τάση το κείμενο παραμένει αφηγηματικό και δεν διασκευάζεται σε διαλογικό.
Η παράσταση μοιάζει με ένα επιτραπέζιο παιχνίδι στο οποίο κάθε δράση υπαγορεύει την αντίδραση και κεντρικό πρόσωπο που κινεί τα νήματα της ζωής των άλλων, οδηγώντας τους, όπως και τον εαυτό του, στην καταστροφή είναι η Μαρία Κίτσου. Αν το κριτήριο της επιλογής είναι να μη θέλεις να παίξεις μια «γλυκούλα» ηρωίδα, η Κίτσου διάλεξε σίγουρα την πιο σατανική.
«Αυτή είναι μια ηρωίδα σύνθετη» εξηγεί. «Εκεί είναι και το ζουμί. Δεν είναι μόνο κακή, εκδικητική, πρόκειται για έναν χαμαιλέοντα, έναν περίπλοκο χαρακτήρα. Τα επίπεδα του χαρακτήρα σε εμπλέκουν ακόμα και όταν πρόκειται για αφήγηση και όχι για ρόλο ή ερμηνεία σε πρώτο πρόσωπο».
Η τετράωρη παράσταση φαντάζει άθλος, η Μαρία Κίτσου δεν τρόμαξε με το εγχείρημα και το κοινό αποζημίωσε με την προσέλευσή του την επιλογή της ίδιας και των συντελεστών της παράστασης. «Ο κόσμος τιμά τις πολύωρες παραστάσεις. Δεν μου αρέσει η νοοτροπία τού να είναι οι παραστάσεις μιάμιση ώρα. Όχι. Αφιερώνεις τη βραδιά σου σε ένα θέαμα. Εδώ είναι σαν να διαβάζεις ένα ωραίο βιβλίο. Είναι μια υπέροχη ιστορία που δεν τη βαρεθήκαμε ποτέ. Οπότε, αφού δεν τη βαρεθήκαμε εμείς που την έχουμε διαβάσει τόσες φορές, πιστέψαμε ότι θα ενδιέφερε και τον κόσμο. Άλλωστε, ο στόχος μας ήταν να κάνουμε κάτι με αγωνία, με σασπένς και ο κόσμος να θέλει να δει τι συμβαίνει παρακάτω, να συμπάσχει με τους ήρωες, ακόμα και με την "κακιά" πρωταγωνίστρια. Ποντάρεις στα διλήμματα και τις διαμάχες των ίδιων των χαρακτήρων».
Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα τάση να γίνεται η λογοτεχνία θέατρο. Μέσα σε αυτή την τάση το κείμενο παραμένει αφηγηματικό και δεν διασκευάζεται σε διαλογικό. «Θέλω τον πλούτο, τον πλουραλισμό και τη γοητεία που έχει το λογοτεχνικό κείμενο, την αφήγηση, το διάλογο, τις σκέψεις» λέει η Κίτσου. «Έτσι το κρατήσαμε. Αυτή η συγκεκριμένη αφήγηση έχει μεγάλη σημασία. Για μένα είναι ένα παράδειγμα και υπόδειγμα του πώς γίνεται η λογοτεχνία θέατρο, το να δουλεύεις τον λόγο και να μην κάνεις μόνο αυτοσχεδιασμούς. Το να ακολουθείς και να φτιάχνεις έναν χαρακτήρα δουλεύοντας λέξη-λέξη για να καταλάβεις μέχρι ποιο σημείο μπορείς να φτάσεις».
Μέσα στην παράξενη προσωπικότητα της Λίντια Γκούλιτ, γύρω από την οποία περιστρέφεται η κακία και η καλοσύνη του κόσμου, υπάρχει ένα αδικημένο παιδί, σκεπασμένο με τα πέπλα μιας γοητευτικής γυναίκας. Η Μαρία Κίτσου, όταν πρωτοδιάβασε το βιβλίο, έκλαιγε: «Μέσα στην κακοήθειά της αυτή η γυναίκα έχει μια ανθρωπιά. Κάποια στιγμή παραιτήθηκε από την κακία της και προσπάθησε και να αγαπήσει. Άφησε την αγάπη να μπει στη ζωή της και να αλλάξει, αλλά δυστυχώς η αγάπη αυτή διαλύθηκε. Δεν δικαιολογώ τα όσα κάνει, επειδή πολλοί έχουν μια δύσκολη ζωή αλλά δεν καταφεύγουν στο έγκλημα. Δεν την κρίνω. Αποπειράται αληθινά να αλλάξει, αλλά όλα την οδηγούν στο κακό και στο έγκλημα. Οι πράξεις της, ακόμα και η ροπή που έχει προς το εύκολο χρήμα και την πολυτέλεια, είναι οι πράξεις ενός απελπισμένου ανθρώπου».
Αρμαντέιλ
Δραματοποιημένο μυθιστόρημα του Wilkie Collins
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Ασπιώτης
Παίζουν: Κωνσταντίνος Ασπιώτης, Χάρης Αττώνης, Λάζαρος Βαρτάνης, Ελένη Κάκκαλου, Ζωή Καραβασίλη, Μαρία Κίτσου, Μάριος Μακρόπουλος, Σύνθια Μπατσή, Φάνης Παυλόπουλος.
Rex, Πανεπιστήμιου 48, κέντρο, 2118000080.
Πρεμιέρα: 2/2, για έξι μόνο παραστάσεις: 2, 9, 16, 23/2 & 2, 9/3.
Ώρα έναρξης: 19.00, εισ.: €15, €10 (μειωμ.) Το μυθιστόρημα «Αρμαντέιλ» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg
(Μτφρ.: Σάντυ Παπαϊωάννου)
σχόλια