Το Αβερώφειο Γυμνάσιο, το εμβληματικό σχολείο της Αλεξάνδρειας, ξαναζωντανεύει στη Διπλάρειο Σχολή

Μια ξεχωριστή έκθεση φωτογραφίας της Μαρίας Στέφωση με τίτλο «Κρυφή Μνήμη» πρόκειται να παρουσιαστεί στη Διπλάρειο Σχολή της Αθήνας από τις 19 Οκτωβρίου, στο πλαίσιο των 85 χρόνων του Συνδέσμου Αιγυπτιωτών Ελλήνων.

Με αφετηρία τις μαθητικές σκηνές από το Αβερώφειο Γυμνάσιο, η Μαρία Στέφωση ξαναζωντανεύει το μύθο των Αλεξανδρινών στο ιστορικό σχολείο μέσα σε έναν άλλο επιβλητικό χώρο, φορτωμένο από μνήμες μαθητικές, στη Διπλάρειο Σχολή της Αθήνας.

Σαν φιλόπονη ιστοριοδίφης, ανατρέχει στις φωτογραφίες του αιγυπτιώτικου ελληνισμού, σωσμένες στο πολύτιμο αρχείο του Ε.Λ.Ι.Α., αλλά και σε οικογενειακά άλμπουμ. Στο βλέμμα της, το φωτογραφικό αρχείο λειτουργεί ως σπινθήρας που πυροδοτεί νέες αφηγήσεις.

Ο ιστορικός τέχνης και επιμελητής της έκθεσης, Γιώργος Μυλωνάς, σημειώνει: «Αρχικά, μπορεί να δει κανείς την αγωνία της φωτογράφου να περισώσει τις εύθραυστες από το χρόνο φωτογραφίες, "θαμμένες" σε παλαιοκαιρισμένα άλμπουμ και στα "πίσω δωμάτια" της μνήμης∙ την αγωνία να αποκαλυφθούν από την σκόνη της λήθης και να βγουν στο φως. Στην εύθραυστη ποιότητα του φωτογραφικού αντικειμένου, η Στέφωση βλέπει την ευθραυστότητα της ζωής.

Σε μια εποχή ψηφιακή, όπου η αμεσότητα και η ταχύτητα του κλικ διευρύνουν ακόμη περισσότερο το χάσμα ανάμεσα στο συναίσθημα και την εικόνα, επιτάσσοντας την άμεση κατανάλωσή της, η δημιουργός μετατρέπει τα φωτογραφικά ντοκουμέντα σε μια αισθητική, βιωματική εμπειρία του παρελθόντος.

Γι' αυτό και η "κρυφή μνήμη" δεν είναι θρήνος γι' αυτό που χάθηκε, ούτε νοσταλγία για το παρελθόν∙ είναι άνοιγμα σε έναν προσωπικό αναστοχασμό, όπου στο πρόσωπο των άλλων μπορούμε να αναλογιστούμε τη δική μας ζωή».

Αν θέλουμε να μιλήσουμε και με όρους ιστορίας της ομογένειας, ο πρώτος χρόνος είναι η χρυσή εποχή της αιγυπτιώτικης κοινότητας που τοποθετείται στην αυγή του περασμένου αιώνα έως το ξέσπασμα του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, ο δεύτερος χρόνος είναι ο χρόνος της φυγής με όλα τα επακόλουθα και, τέλος, είναι ο δικός μας χρόνος, στο σήμερα.

Η Μαρία Στέφωση μίλησε για τη δουλειά της στο LIFO.gr:

— Κοιτώντας το βιογραφικό σας, διαπιστώνει κανείς ότι δεν έχετε καταβολές από την Αίγυπτο. Πώς, λοιπόν, προέκυψε η ενότητα των έργων στο Αβερώφειο;

Ναι, πράγματι δεν είμαι από την Αίγυπτο ούτε είχα και ποτέ σχέσεις με Αιγυπτιώτες. Αλλά αυτή η πόλη, η Αλεξάνδρεια, έχει μεγάλη γοητεία. Πρώτα πρώτα το πιο λαμπρό της όνομα, ο Καβάφης. Δεν μπορεί διαβάζοντας την ποίησή του να μην γοητευτείς από τον μύθο αυτής της πόλης. Από τα διαβάσματα, λοιπόν, γίνεται η πόλη σου.

Το 2007 κατεβαίνω με συνεργάτες και παρουσιάζουμε ένα θέμα στην Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, και μετά από το 2011 που ξεκινάω να ασχολούμαι επαγγελματικά με το Κάιρο και την Αλεξάνδρεια, έχω τον χρόνο να την περπατήσω να τη δω λίγο πιο βαθιά, να διαβάσω ακόμη κάτι παραπάνω.

— Στην έκθεση «Κ. Π. Καβάφης - Αβέβαιες μνήμες» ποια ήταν η πρόθεση σας;

Η δουλειά με τον Καβάφη το 2013 πάλι έχει να κάνει με την πόλη αυτή, γιατί ονειρεύομαι ότι ο Καβάφης δεν την έχει εγκαταλείψει, αλλά εξακολουθεί μυστικά να την επισκέπτεται. Εκεί, η σκιά του μας οδηγεί στα αγαπημένα του μέρη.

H «κρυφή μνήμη» δεν είναι θρήνος γι' αυτό που χάθηκε, ούτε νοσταλγία για το παρελθόν∙ είναι άνοιγμα σε έναν προσωπικό αναστοχασμό, όπου στο πρόσωπο των άλλων μπορούμε να αναλογιστούμε τη δική μας ζωή.

— Τώρα, στα πρόσωπα των Αλεξανδρινών μαθητών τί είδατε ή, μάλλον, τί θέλετε εμείς να δούμε;

Όταν μπήκα σε αυτές τις κλειστές σχολικές αίθουσες που ήταν αφημένες σαν να είχαν μόλις σχολάσει τα παιδιά, ήταν σαν να τα έβλεπα στους τοίχους, στα παράθυρα, στον πίνακα, στα θρανία. Και σκέφτηκα ότι θα μπορούσα εικαστικά να φτιάξω εικόνες με τις οποίες θα ξαναμπούνε τα παιδιά στις αίθουσες.

Πως θα μπορούσα να διαχειριστώ τα ψυχικά φορτία που είναι μέσα σε αυτούς τους χώρους, στο Αβερώφειο, το εμβληματικό σχολείο της Αλεξάνδρειας που όλοι όσοι φοιτήσαν εκεί το λένε με τόση υπερηφάνεια. Είναι ο χρόνος, είναι η ιστορία που περνάει και εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα.

— Επιλέξατε για την έκθεση έναν ιδιαίτερο χώρο, τη Διπλάρειο Σχολή. Πώς λειτουργούν οι σχολικές αίθουσες;

Η Διπλάρειος Σχολή σκέφτηκα αμέσως ότι θα ήταν ο ιδανικός χώρος για να παρουσιαστεί αυτή η έκθεση. Μοιάζει λίγο η ιστορία της, είναι και η ίδια αρχιτεκτονική που σε παραπέμπει σε όλα αυτά τα σχολεία που ίδρυσαν οι ελληνικές κοινότητες στο εξωτερικό.

«Η Διπλάρειος Σχολή σκέφτηκα αμέσως ότι θα ήταν ο ιδανικός χώρος για να παρουσιαστεί αυτή η έκθεση. Μοιάζει λίγο η ιστορία της, είναι και η ίδια αρχιτεκτονική που σε παραπέμπει σε όλα αυτά τα σχολεία που ίδρυσαν οι ελληνικές κοινότητες στο εξωτερικό».

— Επομένως, δεν μιλάμε για μία έκθεση «μνημόσυνο». Πώς θα την χαρακτηρίζατε;

Σε αυτές τις φωτογραφίες μπορεί κάποιος να διαπιστώσει τρεις ιστορικούς χρόνους: ο ένας αφορά τις φωτογραφίες των παιδιών. Είναι μαθητές που φωτογραφίζονται χαρούμενοι με όλες τις προσδοκίες στα μάτια τους, έχουν όλο το μέλλον μπροστά τους, όλα τα όνειρά τους είναι στο σημείο εκκίνησης. Παίζουν με το φακό και περιμένουν...

Ο δεύτερος χρόνος είναι οι φωτογραφίες του σχολείου∙ έχει περάσει ο χρόνος, έχουν διαψευστεί πολλά όνειρα, έχουν συρρικνωθεί τα πράγματα ώστε πια αυτές οι αίθουσες είναι περιττές. Δεν μπορούν να έχουν το ρόλο που είχαν. Και ο τρίτος χρόνος είμαστε εμείς, που το βλέμμα μας κρατά τη γνώση και τη χρονική απόσταση της ιστορίας.

Αν θέλουμε να μιλήσουμε και με όρους ιστορίας της ομογένειας, ο πρώτος χρόνος είναι η χρυσή εποχή της αιγυπτιώτικης κοινότητας που τοποθετείται στην αυγή του περασμένου αιώνα έως το ξέσπασμα του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, ο δεύτερος χρόνος είναι ο χρόνος της φυγής με όλα τα επακόλουθα και, τέλος, είναι ο δικός μας χρόνος, στο σήμερα.

Info

Κρυφή Μνήμη

Διπλάρειος Σχολή (Πλατεία Θεάτρου 3, Αθήνα)

Εγκαίνια έκθεσης: Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2018, 19:30

Διάρκεια έκθεσης: 19 - 26 Οκτωβρίου 2018

Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00 -15:00 / Σάββατο - Κυριακή: 11:00 - 15:00