Κύκλος διαλέξεων Ιστορίας της Τέχνης στο Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου

Έξι ενδιαφέρουσες διαλέξεις με θέμα τη σχέση Ιστορίας και Τέχνης

Κορίνα Φαρμακόρη, 14.3.2018 | 18:00

Νέος κύκλος έξι διαλέξεων Ιστορίας της Τέχνης πραγματοποιείται στο Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου με θέμα τη σχέση Ιστορίας και Τέχνης.

Οι συναντήσεις που θα πραγματοποιούνται ημέρα Τετάρτη και ώρες 19:00 - 21:00, θα ξεκινήσουν στις 21 Μαρτίου και θα ολοκληρωθούν στις 30 Μαΐου.

Το ερώτημα που τίθεται σε αυτό τον κύκλο διαλέξεων αφορά το πώς η εξουσία, οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις διαχειρίστηκαν ιστορικά γεγονότα ιδιαίτερης σημασίας και εμβέλειας, τι προτίμησαν να προσλάβουν και τι προτίμησαν να διατηρήσουν ζωντανό στην επίσημη εκδοχή μιας συλλογικής, εθνικής και σε κρατικά πλαίσια μνήμης, η οποία αποτυπώθηκε και απεικονίστηκε με έργα τέχνης σε δημόσιο κυρίως χώρο.

Με ποιον τρόπο, με τι περιεχόμενο, από ποιους και γιατί τελικά υπήρξαν και επικράτησαν συγκεκριμένες πτυχές ενός ιστορικού γεγονότος.

Η ιστορία, ειδικότερα, της κατασκευής της δημόσιας μνήμης και των μύθων γύρω από τον Αγώνα του 1821 ή αλλιώς η ιστορία της πρόσληψής του στο πεδίο της δημόσιας ιστορίας και συγκεκριμένα στο επίπεδο της αρχειακής αποτύπωσης, της δημόσιας γλυπτικής και της ζωγραφικής, θα εξεταστούν με στόχο την ερμηνεία των διαφορετικών οπτικών του Αγώνα μέσω μιας φαινομενικά μόνο κοινής μνήμης και να ερμηνευθεί τελικά το εικαστικό αποτέλεσμα μέσα στο ευρύ πολιτικό, κοινωνικό και καλλιτεχνικό πλαίσιο του νεότερου ελληνικού κράτους.

Τετάρτη 21 Μαρτίου, 19:00-21:00

Πομπηία: στην Έπαυλη των Μυστηρίων

Κύκλος διαλέξεων Ιστορίας της Τέχνης στο Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου

Στις 24 Αυγούστου του έτους 79 μ. Χ. η Πομπηία αφανίστηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου του Βεζούβιου. Η ανακάλυψή της έπειτα από αιώνες προκάλεσε έκπληξη στον κόσμο με την αποκάλυψη του πολεοδομικού ιστού, των καταλοίπων της καθημερινής ζωής και των αγαλματοποιημένων κατοίκων της.

Ανάμεσα στα θαυμαστά ερείπια η «Έπαυλη των Μυστηρίων» αιχμαλωτίζει με την εκπληκτική παραστατική τέχνη των τοιχογραφιών που κατακαλύπτουν τις εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων των δωματίων της. Ζωγραφική εξαιρετικής ποιότητας που μαρτυρά τον βαθμό εξέλιξης της τεχνικής, του σχεδίου, της αίσθησης του χρώματος και των τεχνοτροπικών τάσεων της εποχής εκείνης.

Εδραιωμένη στην ελληνιστική παράδοση η ζωγραφική των τοιχογραφιών της έπαυλης μεταπλάθει τους μύθους και τα ήθη της ελληνικής κληρονομιάς του ρωμαϊκού κόσμου αποτελώντας ένα μοναδικής αισθητικής σύνολο που αιχμαλωτίζει πολλαπλά τον θεατή και τον μελετητή.

Εισηγητής θα είναι ο κ. Νίκος Μοσχονάς, ιστορικός, ομότιμος Διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και επίτιμος ερευνητής στο Κολλέγιο Royal Holloway του Πανεπιστημίου του Λονδίνου.

Τετάρτη 28 Μαρτίου, 19:00-21:00

Η μάχη του Hastings στα δάχτυλα της βασίλισσας Ματθίλδης (Η ταπισερί του Bayeux)

Ένα κέντημα πάνω σε ύφασμα μήκους 70 περίπου μέτρων ιστορεί το γεγονός που άλλαξε τις τύχες της Αγγλίας τον 11^ο αιώνα: τη νίκη των Νορμανδών στην περίφημη μάχη του Ηastings (14 Οκτωβρίου 1066) και τη στέψη του Νορμανδού Γουλιέλμου του Κατακτητή ως βασιλιά της Αγγλίας.

Το έργο, κεντημένο από άγνωστα χέρια αλλά με την προτροπή και τη χορηγία της βασίλισσας Ματθίλδης, συζύγου του Γουλιέλμου, αποδόθηκε σ᾽ αυτήν και έμεινε γνωστό ως «Tapisserie de Bayeux», επειδή χρησιμοποιήθηκε για τον στολισμό του καθεδρικού ναού του Bayeux, στα εγκαίνια (1077) και στις επετείους των εγκαινίων του ναού.

Το σύνολο του κεντητού έργου υποδηλώνει λόγιο, γνώστη των γεγονότων και καλλιτέχνη εμπνευστή που αφηγήθηκε το ιστορικό γεγονός και ικανά χέρια έμπειρων κεντηστρών που το εκτέλεσαν.

Αποτελεί σπουδαίο έργο τέχνης με πρωτότυπη σύλληψη, μία κεντητή saga, και ταυτόχρονα ιστορικό τεκμήριο ζωής και πολεμικής δράσης του ευρωπαϊκού 11^ου αιώνα, μοναδικό στην ιστορία της τέχνης, απότοκο του επικού σκανδιναβικού πνεύματος των Νορμανδών.

Εισηγητής θα είναι επίσης ο κ. Νίκος Μοσχονάς.

Τετάρτη 18 Απριλίου, 19:00-21:00

Εμείς και το Ζάλογγο

Σκοτώθηκαν ή όχι Σουλιώτισσες στο Ζάλογγο; Αν ναι, γιατί αυτό ήταν άλλο ένα επεισόδιο στη σύγκρουση με τους Οθωμανούς ή μια κατ’ εξαίρεση πράξη; Αυτοκτόνησαν; Από απελπισία ή για να στοιχειώσουν τον νικητή;

Πόσο μπορούμε να ανασυστήσουμε με ακρίβεια τα γεγονότα; Πέθαναν χορεύοντας; Χάθηκαν όλες; Τι σημασία απέδωσαν στον θάνατό τους οι σύγχρονοί τους Ρωμιοί, το κατά 20 χρόνια αργότερα επαναστατημένο Γένος, οι μεταγενέστεροι Έλληνες, εμείς σήμερα;

Το μνημειακό γλυπτό του Ζογγολόπουλου δεσπόζει στο τοπίο, κι αν αυτό είναι μέρος της ταυτότητάς μας, δεν είναι χωρίς σημασία ότι μας αναγκάζει να επανεξετάσουμε τις απαντήσεις μας σε τέτοια ερωτήματα για την Ιστορία και την ταυτότητά μας – και δεν είναι αυτή μια πρωταρχική αποστολή της Τέχνης;

Ο εισηγητής κ. Δημήτρης Κοκκώνης σπούδασε στην Ελλάδα και στην Ελβετία Κλασική Φιλολογία και Αρχαιολογία. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός στο Κολέγιο Αθηνών.

Τετάρτη 2 Μαΐου, 19:00-21:00

Η ιστορία του γλυπτού για το Μνημείο Ζαλόγγου

Μια διάλεξη που έχει σκοπό να παρουσιάσει την συναρπαστική ιστορία της γέννησης της ιδέας του γλυπτού στην Φλωρεντία και στην συνέχεια της δημιουργίας του στο όρος Ζάλογγο που κράτησε έξι χρόνια μέσα σε αντίξοες καιρικές συνθήκες, με πολλές τεχνικές και κατασκευαστικές δυσκολίες.

Θα διερευνηθεί τι σήμαινε το γλυπτό αυτό για την πορεία της δουλειάς του Ζογγολόπουλου μέσα από μια ανάλυση των αρχιτεκτονικών και πλαστικών χαρακτηριστικών του.

Θα παρουσιαστεί η τρισδιάστατη αποτύπωση του έργου που αποτέλεσε μια ενδιαφέρουσα μελέτη για τα ελληνικά δεδομένα και στην συνέχεια η αποκατάσταση και η συντήρησή του από τις φθορές του χρόνου και των καιρικών συνθηκών που έσωσαν το γλυπτό από την σταδιακή κατάρρευσή του.

Η παρουσίαση όλων αυτών θα βοηθήσει τους συμμετέχοντες να κατανοήσουν τις εντυπώσεις που προκαλούνται στους επισκέπτες του μνημείου σήμερα και να προβληματιστούν για την υπαίθρια γλυπτική και τις προοπτικές αξιοποίησης ενός από τα μεγαλύτερα γλυπτά της Ελλάδας που είναι ορατό από απόσταση 35 χιλιομέτρων.

Εισηγητής θα είναι ο κ. Άγγελος Μωρέτης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, γενικός Διευθυντής και μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου, μέλος του Δ.Σ. του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου προς διάδοση των Ελληνικών γραμμάτων.

Τετάρτη 16 Μαΐου, 19:00-21:00

Η Επανάσταση του '21 μέσα από τα αρχεία

Η Επανάσταση του 1821 αποτελεί κομβικό σημείο στην ιστορία του νεότερου ελληνισμού. Καθώς πλησιάζουμε στα επετειακά 200 χρόνια από την Επανάσταση είναι πάντοτε χρήσιμο να μπορούμε να κοιτάμε, συμβουλευόμαστε, ερευνούμε τα αρχεία μέσα από τα οποία γράφεται άλλωστε η ιστορία.

Στο πλαίσιο του μαθήματος αυτού οι συμμετέχοντες θα έρθουν σε επαφή με μια πληθώρα αρχείων που αφορούν την Ελληνική Επανάσταση και θα μάθουν που βρίσκονται, πώς μπορούν να τα συμβουλεύονται, τι προσφέρουν, κ.λπ.

Χειρόγραφα της οικογένειας Κολοκοτρώνη, του Μαυροβουνιώτη, του Κουντουριώτη και άλλων θα τεθούν σε πρώτο πλάνο, παρουσιάζοντας ένα σύνολο που στόχο έχει τη βαθύτερη κατανόηση της σημασίας και της αξίας των αρχείων.

Πιο συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες θα κληθούν να διαβάσουν και να συζητήσουν διαφορετικές οπτικές των παραπάνω τεκμηρίων (ποιότητα χαρτιού, τρόπος γραφής, σημασία για την έρευνα, κ.ά.), αλλά και να αναρωτηθούν πάνω σε διάφορα ζητήματα που προκύπτουν και αφορούν την ερμηνεία της ιστορίας όπως την έχουν διδαχτεί μέσα από τις σχολικές ιστορίες.

Τέλος, θα επιχειρηθεί η σύνδεση των αποτελεσμάτων της αρχειακής έρευνας με έργα τέχνης που έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορικής εθνικής συνείδησης, όπως το κρυφό σχολειό, η Αγία Λαύρα, κ.λπ.

Ο εισηγητής κ. Δημήτρης Μπαχάρας είναι ιστορικός και εργάζεται στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης (ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ).

Τετάρτη 30 Μαΐου, 19:00-21:00

Η Επανάσταση του ’21 στην ελληνική ζωγραφική

Αμέσως μετά την επίσημη αναγνώριση του Ελληνικού Κράτους ξεκίνησε η προσπάθεια απεικόνισης και εικαστικής μνημόνευσης της ιστορίας του αγώνα για την ανεξαρτησία.

Τα έργα τέχνης που φιλοτεχνήθηκαν και τα οποία ως κύριο αντικείμενο διαπραγμάτευσης έχουν το συγκεκριμένο γεγονός και στόχο ακριβώς τη μνημόνευσή του, ή τουλάχιστον τη μνημόνευση κάποιων πτυχών του, αποτελούν το κύριο αντικείμενο της παρούσας ανακοίνωσης.

Ποιες ήταν όμως τελικά οι πτυχές εκείνες του αγώνα που φωτίστηκαν περισσότερο· ποια η τεχνοτροπία που προτιμήθηκε τα πρώτα χρόνια και πώς αυτό αλλάζει στη συνέχεια· ποιος ο ρόλος του επίσημου κράτους σε αυτή τη διαδικασία μνημόνευσης και ποιοι θεσμοί την αναλαμβάνουν· ποια η σχέση και η επίδραση του δημόσιου και επίσημου χαρακτήρα ορισμένων από αυτά στο εικαστικό αποτέλεσμα· πώς, τέλος, το είδος της ιστορικής ζωγραφικής επηρεάζει εν γένει την ιστορία των τεχνών στην Ελλάδα· αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θα μας απασχολήσουν.

Εισηγητής θα είναι ο κ. Αλέξανδρος Τενεκετζής, ιστορικός τέχνης, διδάκτορας του Πανεπιστημίου Κρήτης, μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης και της Ένωσης Ελλήνων Τεχνοκριτικών (AICA).