Όταν ο Κόραξ λευκανθεί...” / ”When the Raven turns white...: Έκθεση της Κατερίνας Ζαχαροπούλου στην Crux Galerie
Η φράση « όταν ο Κόραξ λευκανθεί...» δεν σταματά εδώ, συνεχίζει... «και η χιών μαυρίσει» είναι στίχος από Σμυρνέικο τραγούδι το οποίο η Κατερίνα Ζαχαροπούλου δανείζεται για να περιβάλει το αδιανόητο.
Με την Σιωπή και το Άφατο ασχολείται η Κατερίνα Ζαχαροπούλου σε αυτή την ενότητα δουλειάς. Οι άνθρωποι, οι φωνές τους, οι μεταμορφώσεις τους σε πουλιά για την ανάγκη μιας κάποιας λύτρωσης, η αφωνία που μεσολαβεί ανάμεσα, το τραύμα, πολιτισμικό, έμφυλλο ή προσωπικό, η αλαλία του ανείπωτου βρίσκονται όλα χαραγμένα σε επιφάνειες, άλλοτε με βαθειά σημάδια άλλοτε δια-τυπωμένα σε λευκά χαρτιά σαν ίχνη που προμηνύουν την ίαση. H θεματολογία της πηγάζει από περιστατικά μέσα στα οποία η κραυγή καταστέλλεται ως την ώρα της μεταμόρφωσης, από μορφές που πασχίζουν να μιλήσουν με την ελπίδα ότι θα τους δοθεί ένα πλάγιο βλέμμα.
Αυτή η σειρά έργων αποτελείται από 12 σκαλισμένες μήτρες λινόλεουμ σε διαφορετικά χρώματα επάνω σε ξύλινα αναλόγια και μια μεγάλη ενότητα ξηρών εξώγλυφων εκτυπώσεων σε λευκά χαρτιά Fabriano. Και ενώ πρόκειται για μια μέθοδο της παραδοσιακής τυπογραφίας, εδώ τα γράμματα αντικαθίστανται από γραμμές και μορφές, κείμενα και οι ίδιες, μεταμορφώσεις φράσεων σε πουλιά, παιδιά, άνθη, ακόμη και τίτλους τραγουδιών από παλιά Σμυρνέικα τραγούδια. Η Κατερίνα Ζαχαροπούλου σημειώνει πως η χαρακτική μέσα από την οποία διάλεξε να πει τις ιστορίες αυτές ταίριαξε πολύ με μιαν ανάγκη να δει πώς μπορούν να χαραχθούν τα βιώματα, οι απώλειες, ο πόνος, η ίδια η γλώσσα όταν έχουν απομακρυνθεί από την «μητρική στιγμή» και αφήνουν το χρόνο να κάνει τη δουλειά του. Και όπως τα πουλιά δεν αλλάζουν χαρακτήρα, ούτε όμως και τα τραγούδια, μένει να δει κανείς τι είναι αυτό το διαχρονικό συστατικό της λήθης και της σιωπής. Ποιά «φωνή» διατυπώνει καλύτερα, κρυμμένα και υπαινικτικά αυτό το Ποτέ.
Η φράση « όταν ο Κόραξ λευκανθεί...» δεν σταματά εδώ, συνεχίζει... «και η χιών μαυρίσει» είναι στίχος από Σμυρνέικο τραγούδι το οποίο η Κατερίνα Ζαχαροπούλου δανείζεται για να περιβάλει το αδιανόητο, το αδιόρατο, τις στοιχειωμένες προσδοκίες που τις περισσότερες φορές έχουν να κάνουν με την αγάπη.
Τα τρία ζωγραφικά έργα που συμπληρώνουν την ενότητα είναι παιδιά της «Δεκαοχτούρας» έργου που έδειξε σε διαφορετικές εκδοχές κατά καιρούς. Τελευταία παρουσίαση έγινε το καλοκαίρι του 2017 στην έκθεση «Ο κήπος βλέπει» σε επιμέλεια της Άννας Καφέτση. Ήταν προβολές βίντεο πάνω στον κορμό ενός δένδρου με σχέδια από σκηνές παραμυθιών συνοδευόμενα από τη φωνή του πουλιού που ποτέ δεν σταματά να ζητά δικαιοσύνη ενώ θυμάται πως υπήρξε κάποτε άνθρωπος. Μια φωνή του «Ποτέ» κι’αυτή.
Ένα κείμενο της Ζυράννας Ζατέλη για την έκθεση
Έτυχε κάποτε να δω ένα κομμάτι από κορμό ακακίας σε οριζόντια τομή, όπου πάνω και μέσα του κάποιο προκομμένο σαράκι είχε στήσει ένα απερίγραπτο ταξίδι: μιά σειρά από περίτεχνα φαγώματα η εργασία του, δαντελωτά σχέδια και παρασχέδια μιάς μεθόδου πού θα την λέγαμε και ζηλευτή. «Σε τρώω, αυτή είναι η φύση μου», σαν να ψιθύριζε στο ξύλο, «αλλά και σε στολίζω, σε κεντάω- τίποτα δεν γίνεται άγαρμπα σ’αυτήν την μυστική μοναχική γιορτή μου».
Μια ανάλογη αίσθηση είχα, χρόνια μετά, σκύβοντας να κοιτάξω καλύτερα τις μήτρες των χαρακτικών της Κατερίνας Ζαχαροπούλου «Όταν ο κόραξ λευκανθεί...». Κάποιο σαράκι, σκέφτηκα, οδηγεί αυτά τα κορίτσια της κάθε ηλικίας να μεταμορφωθούν σε δέντρα, για να μεταμορφωθούν μετά ξανά σε κάτι άλλο, ή να γίνουν μιά και καλή πουλιά και να πετάξουν.
(Τις δώσει μοι πτέρυγας ωσεί περιστεράς και πετασθήσομαι και καταπαύσω;)
Οι αχνές φιγούρες που προέκυψαν από μιά τέτοια χειρονακτική επίπονη περιπέτεια, με το λευκό να αναγράφεται πάνω στο λευκό, δεν φαίνεται να απέχουν ιδιαίτερα από το ίχνος που αφήνει ένα πουλί – το πέταγμά του- πάνω στο σύννεφο.
Ζυράννα Ζατέλη Μάρτιος 2022έκθεση
