Από την περασμένη Παρασκευή, ο κήπος της Βίλας Ιόλα έχει αυτονομηθεί από την ακατοίκητη πλέον έπαυλη του Έλληνα γκαλερίστα και συλλέκτη έργων τέχνης, φιλοξενώντας δώδεκα έργα καλλιτεχνών.
Το 1985, δύο χρόνια πριν τον θάνατό του , ο Αλέξανδρος Ιόλας είχε παραγγείλει στον Αμερικανό σκηνοθέτη, Άντι Γουόρχολ μια αναπαραγωγή του Μυστικού Δείπνου, του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Τώρα, η ομαδική εικαστική έκθεση "Let's Supper, Mr. Iolas | Resurrection RE" προσκαλεί το κοινό σε έναν διαφορετικό Μυστικό Δείπνο, στον κήπο της ερειπωμένης του κατοικίας.
Πάνω στο μαρμάρινο τραπέζι της βανδαλισμένης βίλας, προβάλλονται αδιάλειπτα έργα της σειράς, με τη σκηνή του Μυστικού Δείπνου να διαδραματίζεται ξανά και ξανά. Ανάμεσα στις καλλιτέχνιδες και τους καλλιτέχνες, είναι η Νάιρα Στεργίου και η Εριφύλη Βενέρη που εξηγούν στο LiFO.gr τους λόγους που διάλεξαν την Βίλα του γκαλερίστα.
«Τη δεκαετία του 1960 ο Αλέξανδρος Ιόλας απέκτησε το κτήμα του στην Αγία Παρασκευή και έκτισε τη Βίλα του, η οποία το 1998 χαρακτηρίστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο. Το 2017 η Δημοτική αρχή του Γιάννη Σταθόπουλου αγόρασε το ακίνητο στοχεύοντας στην ανάπλασή του μέσω ΕΣΠΑ. Ανυπομονούμε να δούμε την υλοποίηση του εγχειρήματος και ελπίζουμε ότι η ανάπλαση του πολύπαθου αυτού χώρου θα το βγάλει από τη λήθη του, θα το επανενεργοποιήσει, ώστε να τιμηθεί έτσι επιτέλους ο Αλέξανδρος Ιόλας».
Nάιρα Στεργίου: «Ο Ιόλας είναι οικείος, είναι η γειτονιά, αποτελεί σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της Αγίας Παρασκευής, μια εκ των οποίων είμαι και εγώ. Τα ξαδέρφια μου τα πηγαίναμε στον Ιόλα (η παιδική χαρά η οποία έγινε κατοπίν παραχωρήσεως στρεμμάτων από τον Ιόλα). Με την Εριφύλη κάναμε τον Σεπτέμβριο 2018 μια 24ωρη επιτόπια εγκατάσταση στη Βίλα στα πλαίσια του Φεστιβάλ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ ΤΟΥ ΙΟΛΑ στοχεύοντας στη διατήρηση της μνήμης της αρπαγής-της λεηλασίας-του πλιάτσικου και του βανδαλισμού που υπέστη το σπίτι και η συλλογή του Ιόλα. Σοκάρει η εγκατάλειψη και ο βανδαλισμός όχι μόνο του χώρου αλλά και της μνήμης του ιδιοκτήτη. Στην συνέχεια αποφασίσαμε από κοινού, ότι μας ενδιαφέρει αυτός ο άνθρωπος και η ιστορία του και έτσι φτάσαμε στο τώρα».
Εριφύλη Βενέρη: «Η εικαστική εγκατάσταση που ανέφερε η Νάιρα ήθελε ουσιαστικά να οπτικοποιήσει έστω για μια στιγμή το αόρατο, την απουσία, ό,τι δεν υπάρχει πια. Τα κενά ανάμεσα στις κολώνες ενός από τα γλυπτικά συνόλα του Κήπου συμπληρώθηκαν από εμάς με γλυπτικές προσθήκες που πραγματεύονταν τη μαγική σκέψη και το λατρευτικό αντικείμενο.
Την τελευταία διετία συνεργαζόμαστε καλλιτεχνικά και θεωρητικά. Να πούμε ότι δεν είμαστε επιμελήτριες αλλά εικαστικοί· παρ΄ όλα αυτά θέλαμε να επιχειρήσουμε μια μεγαλύτερη ομαδική έκθεση σε συνέχεια του επιτόπιου έργου μας. Αναλάβαμε έτσι την πρωτοβουλία του σχεδιασμού και του συντονισμού και ξεκινήσαμε να διεκδικούμε την ιδέα αυτή από τον περασμένο Νοέμβριο- τόσο από τον Δήμο Αγ. Παρασκευής για την παραχώρηση του χώρου όσο και από ιδιωτικούς φορείς και οργανισμούς για χρηματοδότηση. Ο Δήμαρχος κύριος Σταθόπουλος ήταν ανοιχτός στην πρότασή μας και τον ευχαριστούμε θερμά. Χωρίς επίσης την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ και της εταιρείας παραγωγής Marni Films η εκδήλωση δεν θα είχε υλοποιηθεί».
Ποια είναι η αφήγηση που διατρέχει την έκθεση;
Το μαρμάρινο τραπέζι της Σάλας των Δείπνων αποτελεί το σημείο εκκίνησης της διαδρομής της έκθεσης καθώς δεσπόζει ως κατάλοιπο περασμένων μεγαλείων στο ρημαγμένο κτίριο. Επάνω στο τραπέζι παρουσιάζεται μια εικόνα με αποσπάσματα από τη σειρά Last Supper του Warhol.
Η σειρά αυτών των έργων ήταν η τελευταία ανάθεση του Ιόλα και η τελευταία παραγωγή του Warhol. Ο θάνατος και των δύο που ακολούθησε τα εγκαίνια στο Μιλάνο προσδίδει δραματικότητα στην ήδη δραματική σκηνοθεσία και αφήγηση του Μυστικού Δείπνου. Σε συνδυασμό με το μαρμάρινο τραπέζι, ο Μυστικός Δείπνος αφομοιώνεται από τη Βίλα και δημιουργεί συνειρμούς, αποκτά δυναμική. Να σημειώσουμε ότι η προσωπικότητα του Warhol σχετιζόταν και με φυσικό τρόπο με την έπαυλη αφού την επισκεπτόταν τακτικά· στο σπίτι υπήρχε άλλωστε το δωμάτιο Warhol γεμάτο με έργα του, ανάμεσά τους και ένα τετραπλό πορτρέτο του Ιόλα. Τέλος, καθώς το Let's Supper, Mr. Iolas / Resurrection RE θα στηνόταν στον περιβάλλοντα χώρο, δηλαδή στον κήπο –η πρόσβαση στο εσωτερικό του κτίσματος απαγορεύεται λόγω επικινδυνότητας-, η κεντρική αναφορά του Μυστικού Δείπνου συνδέεται ενδεχομένως και με την ιδέα του Κήπου της Γεθσημανής και τη στιγμή της προδοσίας.
Τι πρέπει να περιμένει ο επισκέπτης από την έκθεση; Ποιος είναι ο «κρυφός πόθος» των συντελεστών;
ΝΣ:«Ο επισκέπτης καλείται να περιηγηθεί, να περπατήσει σε όλο τον χώρο του κήπου. Μέσα από αυτή την διαδρομή θα ανακαλύψει στοιχεία ιστορικά για το κτίσμα, πληροφορίες για τον ίδιο τον Ιόλα αλλά και για την εποχή που κατοίκησε στην έπαυλη. Η έκθεση δεν αποσκοπεί μόνο στην αφήγηση μιας ιστορίας ή στην επιμονή της μνήμης σε θλιβερά γεγονότα του όχι και τόσο μακρινού παρελθόντος, αλλά υπονοεί και το χαρμόσυνο, ελπιδοφόρο μήνυμα της Ανάστασης: Ανάστασης-Αποκατάστασης του Ιόλα και αποκατάστασης-νεκρανάστασης της ρημαγμένης βίλας. Η επιθυμία μας είναι ο επισκέπτης να συναισθάνεται τα περασμένα μεγαλεία του χώρου, την προδοσία/ ύβρη που υπέστη ο χώρος και ο ιδιοκτήτης του αλλά και την ελπίδα ότι κάτι ίσως μπορεί να αλλάξει».
ΕΒ: Αναλογικά με τους μαθητές του Δείπνου παρουσιάζονται δώδεκα καλλιτεχνικές προσεγγίσεις. Πολλά έργα είναι καινούριες παραγωγές που έλαβαν υπ' όψιν την αρχιτεκτονική της τοποθεσίας. Υπάρχουν αρκετά site-specific έργα, έργα δηλαδή που φτιάχτηκαν συγκεκριμένα για τον χώρο που παρουσιάζονται, σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα τα θραύσματα του Κήπου έχουν δομικό ρόλο στην παραγωγή και το αποτέλεσμα.
Ανάμεσα στις θεματικές που αναδίπλωσαν την κεντρική ιδέα είναι ενδεικτικά:
-η Ελλάδα των 80ζ, σε σύνδεση φυσικά με τον διασυρμό του Ιόλα από τα media και την ελληνική κοινωνία εν γένει, ως αποκάλυψη και άρα αποκατάσταση (είτε μέσω ένταξης στα έργα αρχειακού υλικού και δημοσιευμάτων της εποχής, είτε με τρόπο λιγότερο κυριολεκτικό και πιο συμβολικό/ εννοιολογικό με αναφορά στο ψέμα, τη λογοκρισία, τις κεκλεισμένες θύρες, την αποσιώπηση)
-η συνεστίαση/ η συνδιαλλαγή (επιτελέσεις του φαγητού και σκηνοθετικές του χωροθετήσεις)
-η σχέση έρωτα-επιθυμίας-απόλαυσης-φθοράς (η σαρκική επιθυμία και απόλαυση, το εφήμερο των γηίνων απολαύσεων, η φυσική και πνευματική φθορά, η ακμή και η παρακμή, το ζενίθ και το ναδίρ, η σεξουαλική απόλαυση και η χαρά της ηδονής και της νεότητας. Ο Ιόλας δήλωνε λάτρης του Ωραίου και του νεανικού κορμιού. Η ομοφυλοφιλική απόλαυση σε μια συντηρητική κοινωνία)...
Επιμελητικά, προτείνουμε βάσει χάρτη μια συγκεκριμένη διαδρομή για την εμπειρία της έκθεσης, χωρίς όμως αυτή να είναι απόλυτη ή δεσμευτική· σημείο έναρξης αποτελεί το μαρμάρινο τραπέζι. Τα έργα τοποθετήθηκαν με τρόπο τόσο αισθητικό (ένταξη στον περιβάλλοντα χώρο) όσο και αφηγηματικό, έτσι ώστε η περιήγηση από το ένα έκθεμα στο άλλο να δημιουργεί εναλλαγές και συνδέσεις.
Μπορούν να την καταλάβουν και επισκέπτες χωρίς σχετικό θεωρητικό υπόβαθρο ή πρέπει να είναι «μυημένοι» στο έργο των καλλιτεχνών που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης και επιρροή;
ΝΣ: Σίγουρα όλοι καταλαβαίνουν τον βανδαλισμό του χώρου, την εγκατάλειψη, τα σφραγισμένα παράθυρα του κτηρίου τα οποία μετατρέπουν το σπίτι σε «τάφο», όλοι βλέπουν τα σπασμένα μάρμαρα και τις ρημαγμένες κολώνες.
ΕΒ: Ακριβώς, νομίζω κι εγώ ότι και μόνο η περιήγηση στην έκταση με τα τόσα στοιχεία, τα θραύσματα και τις μνήμες δημιουργεί μια ατμοσφαιρική κατάσταση και μια φόρτιση που υποστηρίζει την αισθητηριακή πρόσληψη των έργων. Πιστεύουμε έτσι ότι ο κάθε επισκέπτης θα μπορέσει βιωματικά ή συνειρμικά να συνδεθεί σε μεγάλο βαθμό με τα έργα ακόμα και χωρίς κάποια θεωρητική ανάλυση ή κάποια εις βάθος επεξήγηση.
Τι συναισθήματα και προβληματισμούς θέλετε να προκαλέσετε σε όσους μπαίνουν ανυποψίαστοι στον κήπο;
ΝΣ: Σοκ για τον βανδαλισμό, την εγκατάλειψη, τον διασυρμό. Συναισθήματα κατάνυξης/ μυστηρίου/ περισυλλογής και προσμονής για ένα μεγάλο πάρτυ. Είναι μια μυσταγωγία να περπατάς στον ημιφωτισμένο Κήπο γνωρίζοντας ότι εδώ κάποτε δίνονταν γιορτές με καλεσμένους θρύλους διεθνούς βεληνεκούς. Σκεφτείτε ότι οι γείτονες μας περιγράφουν πώς οι Rolls Royce έκλειναν τα στενά δρομάκια μπροστά από τη βίλα και όλοι ήξεραν ότι «ο Ιόλας δίνει πάρτυ».
Είναι το χαροποιό πένθος ή αλλιώς η μυστικιστική έννοια της χαρμολύπης που συνοδεύει πλέον τον επισκέπτη. Χαρά γιατί είμαστε στο τώρα και δίνουμε παρόν στη ζωή, συμμετέχουμε στο «πάρτυ» της, αντιθετικά με την ατμόσφαιρα εγκατάλειψης και πένθους του χώρου· και εδώ έγκειται η λύπη: είναι η αβεβαιότητα; το «Μηδένα προ του τέλους μακάριζε»; Είναι το πρόσκαιρο;
Info
*Διάρκεια: 12 - 19 Ιουλίου 2019
**Ώρες λειτουργίας: 20.00 - 23.00 μ.μ.
***Εγκαίνια: Παρασκευή 12 Iουλίου, 20.30 μ.μ.
****Επιμέλεια-Συντονισμός: Νάιρα Στεργίου, Εριφύλη Βενέρη
*****Δημοκρατίας 6, Αγ. Παρασκευή
- Facebook
- Twitter
- E-mail
0