Στήβεν Αντωνάκος: Φως. Ο Στήβεν Αντωνάκος και η ρωσική πρωτοπορία

Παράλληλες αναζητήσεις είναι ο κοινός τόπος στην έκθεση με τίτλο «Στήβεν Αντωνάκος: Φως. Ο Στήβεν Αντωνάκος και η ρωσική πρωτοπορία» που πρόκειται να παρουσιάσει το MOMus-Μουσείου Άλεξ Μυλωνά στην Αθήνα (Πλ. Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο) από τις 5 Μαρτίου έως τις 24 Μαΐου 2020.

«Υπάρχουν μεγάλοι δρόμοι που μπορούν να εξερευνηθούν και να φέρουν καρπούς από τη μελέτη της σχέσης ανάμεσα στα έργα των Ρώσων πρωτοπόρων και της συγκεκριμένης και αφηρημένης γεωμετρίας που χρησιμοποιώ με ποικίλα μέσα εγώ, στα δικά μου έργα» έγραψε ο ίδιος ο Στήβεν Αντωνάκος σε μία από τις επεξηγηματικές επιστολές που είχε στείλει, το 2012, στο τότε Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης για το τι τον οδήγησε στη δωρεά 67 έργων-τυπωμάτων του προς το Μουσείο.

Η σειρά αυτών των τυπωμάτων του Στήβεν Αντωνάκου που πλέον ανήκουν στις ενοποιημένες συλλογές του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, εκτίθεται για πρώτη φορά στην Αθήνα μαζί με έργα της συλλογής Κωστάκη: έργα των Καζιμίρ Μαλέβιτς, Ιβάν Κλιούν, Αλεξάντρ Ρότσενκο, Ιβάν Κουντριασόφ, Ναντιέζντα Ουνταλτσόβα και Ξένια Έντερ από το MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, καθώς και δύο συνθέσεις με νέον του καλλιτέχνη από τη Συλλογή της Alpha Bank.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο Στήβεν Αντωνάκος (Άγιος Νικόλαος Γυθείου Λακωνίας, 1926-Νέα Υόρκη, 2013) «ανακαλύπτει» το μέσο που θα καθορίσει όλη τη μετέπειτα διαδρομή του. Και αυτό είναι το νέον, το οποίο, απαλλαγμένο από κάθε αναφορά στο ρεαλιστικό χαρακτήρα που του προσδίδει η λειτουργική του χρήση στο περιβάλλον μιας σύγχρονης μητρόπολης, γίνεται το πρωταρχικό υλικό του πειραματισμού του.

Το φως ορίζει τον πυρήνα της τέχνης του: από τις αυστηρά αφαιρετικές και μινιμαλιστικές προτάσεις του με τα τόξα, τις ελλείψεις και τις γωνίες, έως τις ποιητικές αντιπαραθέσεις τεχνητού και ζωγραφικού φωτός, τις, μεγάλης κλίμακας, παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο, τα Παρεκκλήσια με τις αναφορές στη βυζαντινή παράδοση και τις υποβλητικές εκείνες συνθέσεις όπου το ορατό και το αόρατο, το υλικό και το άυλο βρίσκονται σε μια οριακή σχέση.

Όπως σημειώνει ο επιμελητής της έκθεσης και ιστορικός της τέχνης Γιάννης Μπόλης: «Στα τυπώματα, που παρουσιάζονται στην έκθεση, ο Αντωνάκος εκκινεί από τα πρωτογενή στοιχεία της τέχνης –τη γραμμή, τη φόρμα, το επίπεδο, το χρώμα και το φως– ενώ εμφανείς είναι οι παραπομπές του στο μορφολογικό λεξιλόγιο κινημάτων της ρωσικής πρωτοπορίας, όπως ο σουπρεματισμός και ο κονστρουκτιβισμός...

Έντονες αντιθέσεις λαμπερών χρωμάτων, που προκαλούν την εντύπωση του εκπεμπόμενου φωτός και της διάχυσης, γραμμές που υποβάλλουν την κίνηση και τη μεταβλητότητα, αντανακλάσεις πάνω σε γυαλιστερές επιφάνειες ασημένιου χαρτιού, επικαλυπτόμενα επίπεδα, ζωγραφικές παρεμβάσεις, τομές και σχισίματα, καψίματα και κολάζ, συνδυασμός διαφορετικών τεχνικών, εκτυπώσεις σε διάφανες ακρυλικές μεμβράνες, επαναλήψεις και μεταπλάσεις ημιτελών γεωμετρικών σχημάτων –του κύκλου και του τετραγώνου–, κυριαρχούν στα τυπώματα του Αντωνάκου. Παρουσιασμένα στον χώρο του MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά, χωρίς κανενός είδους αφήγηση ή χρονική διαδοχή, αναπτύσσονται με μοναδική αίσθηση του ρυθμού, διαμορφώνοντας ένα ενιαίο εικαστικό περιβάλλον, ανοιχτό στη φαντασία και την εμπειρία των αισθήσεων».

Αναφορικά με τη σχέση των συγκεκριμένων έργων με την τέχνη της ρωσικής πρωτοπορίας, η Μαρία Τσαντσάνογλου, διευθύντρια του MOMus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη αναφέρει: «H καθαρή γεωμετρία του κονστρουκτιβισμού σε συνδυασμό με τον μυστικισμό της σουπρεματιστικής σύνθεσης φόρμας και χρώματος ήταν τα στοιχεία που ώθησαν τον Αντωνάκο να στρέψει το βλέμμα του –κάπως αργά, όπως ο ίδιος εξομολογείται– προς την ρωσική πρωτοπορία. Βλέποντας σήμερα ξανά αυτή τη σχέση, διαπιστώνουμε πόσο δίκιο είχε ο Αντωνάκος όταν μας παρακίνησε να εξερευνήσουμε αυτή τη διάσταση της δουλειάς του».

Στην έκθεση θα πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μετά από συνεννόηση, καθώς και ξεναγήσεις για το κοινό, κάθε Σάββατο και Κυριακή, στις 12:00 και στη 13:00.