Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης μια έκθεση για μια αρχαία φυλή

 

Η Haida: Life. Spirit. Art. (Χάιντα: Ζωή. Πνεύμα. Τέχνη.), ως αντίδωρο της έκθεσης Τhe Greeks: Agamemnon to Alexander the Great, φιλοδοξεί να μυήσει το ελληνικό κοινό στον πλούσιο και πολυσύνθετο πολιτισμό της αυτόχθονης φυλής Haida, ενός πολιτισμού που εμφανίστηκε χιλιάδες χρόνια πριν στα νησιά Haida Gwaii στη βορειοδυτική ακτή του Καναδά. Η έκθεση περιλαμβάνει μια εξαιρετική συλλογή ιστορικών, αλλά και σύγχρονων καλλιτεχνικών έργων, από το Μουσείο Ιστορίας και το Μουσείο McCord του Καναδά, που χαρακτηρίζουν διαφορετικές πτυχές της ζωής των Haida, όπως καθημερινές δραστηριότητες, εμπόριο, τεχνολογία αλλά και μουσική, τέχνη και τεχνολογίες, καθώς και συναρπαστικές εικόνες από τη νησιωτική πατρίδα τους, τα οποία προέρχονται από την πλούσια συλλογή του Μουσείου Haida Gwaii της Βρετανικής Κολομβίας. 

Το νησιωτικό σύμπλεγμα Haida Gwaii (Νησιά των Ανθρώπων) βρίσκεται στα ανοιχτά της βορειοδυτικής ακτής του Καναδά. Η έρευνα τοποθετεί την άφιξη των πρώτων ανθρώπων στη περιοχή 12.000 χρόνια πριν από σήμερα. Σε ένα μαγευτικό τοπίο με θαλάσσιες και χερσαίες πηγές φυσικού πλούτου οι κάτοικοι των νησιών, οι Haida, δημιούργησαν έναν κόσμο εξαιρετικής καλλιτεχνικής έκφρασης μέχρι τον 19ο αιώνα, όταν εξαφανίστηκαν σχεδόν ολοκληρωτικά. 

 

Ο πολιτισμός των Haida κατάφερε να φτάσει σε υψηλά επίπεδα καλλιέργειας και κοινωνικής οργάνωσης. Μόνιμες οικιστικές εγκαταστάσεις διευκόλυναν την ασφαλή αποθήκευση της τροφής, των εργαλείων και των αντικειμένων πολυτελείας και επέτρεψαν σε εξειδικευμένους τεχνίτες να αφιερώσουν τον χρόνο τους στην τέχνη και να δημιουργήσουν ένα αναγνωρίσιμο καλλιτεχνικό λεξιλόγιο. 

Καθημερινά και τελετουργικά τέχνεργα από λίθο, μέταλλο, ξύλο, οστό, κέρατο, όστρεο, ύφασμα και ψάθα, που προέρχονται από τις συλλογές των τριών Καναδικών μουσείων, μας μεταφέρουν στα μακρινά νησιά και ζωντανεύουν μια ζωή άμεσα συνδεδεμένη με τη φύση, αλλά και τον κόσμο των πνευμάτων, που κατέχει κυρίαρχη θέση στην κοσμολογία και τις τελετουργίες των Haida. Τα πλούσια σκαλίσματα και οι ζωγραφιές στα αντικείμενά τους φανερώνουν υψηλή καλλιτεχνική δεξιοτεχνία και απηχούν τον καθημερινό τρόπο ζωής τους, αλλά και την ιστορία, τις αντιλήψεις, τις δοξασίες, τη σχέση τους με το υπερφυσικό. 

Η έκθεση εμπλουτίζεται με τη «φωνή» των σημερινών Haida, όπως αυτή αντικατοπτρίζεται στις ταινίες, τα αποφθέγματα και τις εικόνες. Με αυτόν τον τρόπο η έκθεση κατορθώνει να προβάλει τη συνέχεια του αρχαίου πολιτισμού των Haida στην κοινότητα του σήμερα, η οποία αγωνίζεται στις δύσκολες σημερινές συνθήκες να διατηρήσει τις παραδόσεις και το προνομιούχο περιβάλλον που της κληροδότησαν οι προηγούμενες γενιές. 

 

Η μουσειογραφική προσέγγιση της έκθεσης, όπως αυτή παρουσιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, βασίστηκε ως έμπνευση σε ένα από τα εκθέματά της, το έργο με τον τίτλο Σχέδιο Φάλαινας Δολοφόνου των Haida. Το σχέδιο του έργου, που αποτελεί ένα έμβλημα, χρησιμοποιήθηκε ως βάση για τη μορφοποίηση και την ανάπτυξη των θεματικών ενοτήτων της έκθεσης, ενώ αποτυπώνεται και στο δάπεδο της αίθουσας ανοίγοντας μας τον ‘δρόμο’ για τον κόσμο των Haida.