Tr@de World: Το workshop-show του Louis-Philippe Scoufaras

Μία αλληλεπίδραση μεταξύ των δυο πύργων στο World Trade Center. Μεταξύ ενός πρίγκιπα και ενός καθαριστή. Μεταξύ ενός χαλιού προσευχής και ενός τσιγάρου. Μια διάσωση από έναν ανελκυστήρα οδηγεί σε εκδοχές διείσδυσης. Η αρχιτεκτονική καταρρέει γύρω από δύο σώματα.

Το Tr@de World είναι η πρώτη παρουσίαση του Louis-Philippe Scoufaras στην Αθήνα. Πρόκειται για ένα workshop-show που αποτελείται από ένα γλυπτό ως μνημείο εν εξελίξει: ένα μοντέλο - ρεπλίκα των πρώην Δίδυμων Πύργων του WTC που κατέρρευσαν στην τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη το 2001. Τα δίδυμα μονολιθικά αντικείμενα φέρουν στην επιφάνειά τους μια εγχάρακτη φανταστική ιστορία. Το έργο, αποτελούμενο από 24 μαρμάρινες πλάκες,  παρουσιάζεται πριν την ολοκλήρωση / ανέγερση του σε χαλύβδινες κατασκευές μεγάλης κλίμακας.

Η ιστορία που παρουσιάζεται γράφτηκε εν μέρει ως σύνοψη για ταινία blockbuster, εν μέρει ως fanfiction ή ως διήγημα που συνορεύει με το είδος της ταινίας καταστροφής, της φαντασίας και της ομοερωτικής μυθοπλασίας. Ακολουθούμε δύο νεαρούς άνδρες μεταξύ των δύο πύργων. Σε συναισθηματική εμπλοκή με τους χαρακτήρες, ειρωνική και περίπλοκη, η αφήγηση επαναλαμβάνει τα ιστορικά γεγονότα λαμβάνοντας υπόψη την τάξη, το φύλο, τη σεξουαλικότητα και τη θρησκεία, δοκιμάζοντας τον συνήθη τρόπο σκέψης μας.

Οι χαρακτήρες περιηγούνται στο ιστορικό παρελθόν με χρονολογική σειρά. Για παράδειγμα, οι αναφορές στον ανελκυστήρα που συντρίβεται, στον άνθρωπο που εγκλωβίζεται κάτω από τη μαρμάρινη πλάκα, στο ξύλινο μπαλκόνι που χτίστηκε από την καλλιτεχνική ομάδα Gelitin στον 91ο όροφο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου 1, στην έντονη καταιγίδα της 10ης Σεπτεμβρίου 2001, είναι πραγματικές.

Το αρχικό σημείο αναφοράς της πλοκής ωστόσο, είναι η ταινία Τιτανικός (1998). Στην ταινία, υπάρχει μια καθοριστική σχέση μεταξύ του ανακατασκευασμένου σώματος του καταδικασμένου πλοίου και των δύο πλασματικών χαρακτήρων που περιηγούνται σε όλες τις διαφορετικές συμβολικές τοποθεσίες μέσα σε αυτό. Το Tr@de World είναι μια συρραφή μοτίβων της ταινίας: ενθύμηση μιας ιστορικής καταστροφής με σχολαστική λεπτομέρεια και εισαγωγή λογοτεχνικών παρεμβολών. Ο Τιτανικός ενσωματώνει έναν μύθο σε μια ιστορική καταστροφή, για να εγκαθιδρυθεί τελικά στη φαντασία των περισσότερων ως το βασικό σημείο αναφοράς του ιστορικού γεγονότος. Η φαντασία γίνεται πραγματικότητα και ο μύθος καθορίζει την αλήθεια.

Το Tr@de World σκόπιμα αποκλίνει από το αληθινό γεγονός, ακολουθώντας τα βήματα μιας επικής ταινίας καταστροφής. Εισάγει έναν μύθο με όλες τις επιλογές που δίνονται σε μια ψεύτικη πλοκή που προσεγγίζει το κιτς, ενώ το γεγονός είναι ακόμα μέρος της κοινωνικής μνήμης. Η ανάγνωση της ιστορίας μπορεί να προκαλέσει τους θεατές να επεξεργαστούν τη συναισθηματική φόρτιση που τους προκαλεί ακόμα η εμπειρία τους ως ιστορικοί μάρτυρες. Με την αφήγηση να οδηγεί σε μεταμορφώσεις με συχνά ενοχλητικούς τρόπους το έργο αποτελεί μια πρόκληση στο πως μπορούμε να ερμηνεύσουμε αυτόν τον διφορούμενο τρόμο στο παρόν.

Η πτώση των δίδυμων πύργων, ένα γεγονός τόσο κοντά χρονικά, που ταυτόχρονα έχει αναπαραχθεί τόσες φορές με ενοχλητική κοινοτοπία. Η συνάφειά του φαίνεται να έχει περάσει εδώ και καιρό ως κύρια είδηση. Μπορεί η επερχόμενη 20η επέτειός του να το μετατρέψει σε ένα ακόμα blockbuster; Οι επιθέσεις της 11/9 έφεραν στο προσκήνιο της συζήτησης τον τρόμο, επισημαίνοντας τη διαμεσολάβηση του, τους χειρισμούς του, το πλεόνασμα και την έλξη του. Άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα, τον τρόπο που ταξιδεύουμε και κινούμαστε και έφεραν αλλαγές στο παγκόσμιο κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό τοπίο. Η φανταστική ιστορία του Tr@de World ξεδιπλώνεται τη στιγμή που ένα νέο πλαίσιο παγκόσμιας κλίμακας, με τον φόβο του θανάτου αλλάζει τον τρόπο ζωής μας σε μια αλληλοεπικάλυψη εντάσεων και καταστροφών.

Η ιστορία έχει τις ιδιότητες ενός προσχεδίου σεναρίου που δεν θα μπορούσε να παρουσιαστεί δημόσια, αλλά είναι παράδοξα σκαλισμένο στο μάρμαρο. Ο τρόμος ως γλώσσα αντικειμενοποιείται, γίνεται γλυπτό. Πρόκειται για ένα μνημείο που εμπλέκει τους θεατές/αναγνώστες καλώντας τους να αναγνωρίσουν το ρόλο τους στην εκ νέου επιτέλεσή του. Η ανάγνωση είναι πάντα μια πράξη επιτέλεσης, είτε είναι σιωπηλή είτε ακούγεται. Περιλαμβάνει μια κριτική συμπλοκή με πολλαπλές κειμενικότητες. Όπως υποστηρίζει ο Rustom Bharucha, το κείμενο δεν είναι απλά παθητικό: η κειμενικότητα είναι μια ακόμα πιο ρευστή κατηγορία στο βαθμό που μπορεί να υπάρχει μόνο στην κατάσταση ενός κειμένου που είναι ανάγλυφο, με υφές - ή, πιο συγκεκριμένα, επιτελείται - με συγκεκριμένους τρόπους.  Εδώ το βάθος και η υφή του κειμένου γίνονται κυριολεκτικά με πολλούς τρόπους. Το έργο μας υπενθυμίζει τον Marcus Steinweg και τον τρόμο ως απώλεια γλώσσας, με την έννοια της αίσθησης που τεμαχίζει την υπόσχεση συνοχής που είναι γνωστή ως ο «κόσμος», αποκαλύπτοντας τη γυμνή ασυνέπεια του.

Το Tr@de World συνίσταται από μια σειρά αντιφάσεων. Όταν η γλώσσα χάνεται, ο τρόμος γίνεται κείμενο και το κείμενο γίνεται γλυπτό και μνημείο που εμπεριέχει -και εμπεριέχεται από- διάφορες παραστασιακές επιτελέσεις. Παίρνει τη μορφή ενός συντηρητικού δημόσιου γλυπτού, ίσως ενός μνημείου για την 11η Σεπτεμβρίου. Ενώ όμως τα μνημεία αποτελούν συνήθως γκροτέσκες μυθοπλασίες που συνήθως ιστορικοποιούν ορισμένα γεγονότα από την προοπτική της κυρίαρχης πολιτικής δύναμης της εποχής τους, το Tr@de World, υπερβαίνει την ιδέα του ποιος είναι στην εξουσία.

Κάνοντας ένα μνημείο, ο καλλιτέχνης αμφισβητεί αυτήν την κυρίαρχη δύναμη δίνοντας χώρο σε φανταστικές προσωπικές ιστορίες υποκειμένων σε επισφάλεια που ανατρέπουν την αφήγηση.

Με αναπόφευκτη ειρωνεία, για την αποτύπωση του κειμένου χρησιμοποιείται η γραμματοσειρά Monument Grotesk. Ο Louis-Philippe Scoufaras εξετάζει ζητήματα μορφής και πολιτικής και τις διασυνδέσεις τους. Αυτή η εννοιολογική διαστρωμάτωση ακολουθεί την αρχική ιστορία που, όπως μια πράξη αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, περιλαμβάνει σύνθετες ιστορικές εξελίξεις, πολιτικές κρίσεις, παιχνίδια εξουσίας, συναισθήματα φόβου και κάθαρσης.

Εγκαίνια: Τετάρτη 23 Ιουνίου, 19:00 – 22:00

Αφήγηση Μαριάννας Δημητρίου: 21:00

Ημερομηνίες έκθεσης: 24 - 26 Ιουνίου 2021, 12:00-18: 00

Επιμέλεια: Πάνος Γιαννικοπούλος

Το Εργαστήρι, Χαράλαμπος Γεωργίου,

Αρματολών και Κλεφτών 11, Αθήνα