Βιβλία που θα διαβάσουμε στην καραντίνα

Κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας, το βιβλίο αναδείχθηκε ως ένας από τους δημοφιλέστερους «συντρόφους», ελαφρύνοντας το κλίμα, δίνοντας νόημα στη γενικότερη ακινησία και προσφέροντας στους αναγνώστες το μόνο ταξίδι που επιτρέπεται σε καιρό πανδημίας, αυτό του μυαλού, στους φανταστικούς κόσμους που η καλή λογοτεχνία ξέρει να φτιάχνει. Αξιοποιώντας την προηγούμενη εμπειρία, λοιπόν, οι εκδόσεις Μεταίχμιο έρχονται να καλύψουν και τώρα αυτή την ανάγκη με μια ποικιλία τίτλων, φροντίζοντας να φωτίσουν ευχάριστα αυτό το δύσκολο διάστημα.

Μια σίγουρη και πάντα αξιόπιστη επιλογή είναι οι ιστορίες μυστηρίου και κατασκοπείας, και σε αυτή την περίπτωση ο εκδοτικός οίκος έχει δύο πολύ καλές προτάσεις. Το «Καλό μου παιδί» της πρωτοεμφανιζόμενης στη λογοτεχνία Romy Hausmann (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου) έχει όλα τα στοιχεία ενός καλού θρίλερ, συνδυασμένα με τα χαρακτηριστικά του οικογενειακού δράματος. Μια νεαρή γυναίκα που πέφτει θύμα απαγωγής, μια οικογένεια που ζει στο δάσος, σε μια καλύβα χωρίς παράθυρα, υπό την ασφυκτική προστασία ενός πατέρα-θεού, η μητέρα που αποδρά: αυτοί είναι οι βασικοί άξονες της καθηλωτικής ιστορίας που αφηγούνται τρία διαφορετικά πρόσωπα, υπό τη δική του, υποκειμενική οπτική το καθένα, προκαλώντας συνεχείς ανατροπές και κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον ως το τέλος. Το βραβείο Crime Cologne 2019 ήταν μια εύλογη εξέλιξη, όπως και το ότι μεταφράζεται σε 19 γλώσσες, ενώ στα σκαριά βρίσκεται και η κινηματογραφική του μεταφορά.

Η άλλη επιλογή είναι το «Όσα κρατήσαμε κρυφά» της Lara Prescott (μτφρ. Γιώργος Μπαρουξής), που εκτυλίσσεται στις αρχές του Ψυχρού Πολέμου και στο επίκεντρό του έχει μια πραγματική ιστορία: την επιχείρηση που οργάνωσε η CIA για να αποκτήσει το χειρόγραφο του διάσημου βιβλίου του Παστερνάκ «Δόκτωρ Ζιβάγκο», να το τυπώσει και να το περάσει κρυφά ξανά στη Σοβιετική Ένωση. Πλούσιο ιστορικό υλικό για μια σημαντική στιγμή της παγκόσμιας λογοτεχνίας αλλά και για μία από τις πιο έντονες πολιτικές περιόδους του 20ού αιώνα, που συναντά τη μυθοπλασία και χάρη στην αναμφισβήτητη αφηγηματική ικανότητα της συγγραφέως μετατρέπεται όχι απλώς σε κατασκοπικό θρίλερ αλλά και σε μια δυνατή ιστορία αγάπης. Η έως τώρα πορεία του βιβλίου στον εκδοτικό χώρο επιβεβαιώνει τη δυναμική του: αυτήν τη στιγμή μεταφράζεται σε περισσότερες από 30 γλώσσες, ενώ πρόκειται να μεταφερθεί στη μικρή οθόνη.

Μια διαφορετική και πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση στο είδος του μυθιστορήματος αποτελεί το έργο του William Melvin Kelley. Παραγνωρισμένο στην εποχή του, το έργο του συγγραφέα ξεκινά σήμερα έναν νέο κύκλο γνωριμίας με το κοινό, με την ιστορία «Ενός διαφορετικού τυμπανιστή» (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης). Σε μια μικρή πόλη στον αμερικανικό Νότο του 1957, ο Τάκερ Κάλιμπαν, ένας μαύρος αγρότης, αφού βάζει φωτιά στη γη και τη σοδειά του, παίρνει την οικογένειά του και φεύγουν. Το παράδειγμά του ακολουθεί όλος ο αφροαμερικάνικος πληθυσμός της περιοχής. Οι λευκοί παρακολουθούν αποσβολωμένοι τη μαζική αποχώρηση και ο Kelley εύστοχα επιλέγει τη δική τους ματιά για να εξηγήσει τη συμπεριφορά και κατ' επέκταση την ταυτότητα των μαύρων συμπατριωτών τους. Ένας καίριος και δυστυχώς ακόμα επίκαιρος σχολιασμός των φυλετικών διακρίσεων και του ρατσισμού στην Αμερική, που αξίζει τον χαρακτηρισμό «κλασικό».

Σε κάτι πολύ πιο σύγχρονο, αλλά εξίσου επείγον αναφέρεται το «Χωρίς Πρόσωπο» της Κατερίνας Μαλακατέ, που αφηγείται την ιστορία ενός νέου, ο οποίος, σε έναν καβγά με τη μητέρα του, αυτοπυροβολείται, διαλύοντας το πρόσωπό του από τα μάτια και κάτω. Η περιθωριοποίησή του και τo καταφύγιο που βρίσκει στα social media, καθώς και η διέξοδος που του προσφέρει η δυνατότητα της μεταμόσχευσης προσώπου δίνουν στη συγγραφέα την αφορμή να σχολιάσει τις οικογενειακές σχέσεις, την κοινωνικοποίηση και τον έρωτα στην εποχή του Διαδικτύου, αλλά και το ζήτημα της βιοηθικής. Ένα μυθιστόρημα «χωρίς πρόσωπο» μεν, με άποψη και χαρακτήρα δε.

Εκτός από τους φίλους του μυθιστορήματος, το Μεταίχμιο έχει ενδιαφέρουσες επιλογές και για τους φίλους της επιστήμης και της Ιστορίας. Μία από αυτές είναι η «Μικρή ιστορία περί των πάντων (σχεδόν)» του Bill Bryson (μτφρ. Ανδρέας Μιχαηλίδης), ένα εγχειρίδιο εκλαϊκευμένης επιστήμης που προσφέρει μια ευσύνοπτη, αλλά περιεκτικότατη και τεκμηριωμένη περιήγηση στον κόσμο. Από τη γέννηση και την εξέλιξη του σύμπαντος μέχρι τη δημιουργία του πολιτισμού και τις νεότερες ανακαλύψεις, προσπαθεί να φωτίσει ερωτήματα σχετικά με το Σύμπαν και τη Γη. Και το καταφέρνει, εξηγώντας με γλαφυρότητα και χιούμορ θέματα της αστρονομίας, της φυσικής, της χημείας και των άλλων θετικών επιστημών, κάνοντας την αναγνωστική περιπέτεια ακόμα πιο ευχάριστη.

Και αφού διαβάσει κάποιος την ιστορία της δημιουργίας του κόσμου μας, μπορεί να δει και μία σύγχρονη πλευρά του, έτσι όπως την περιγράφει ο James Bridle στο βιβλίο του «Νέα σκοτεινή εποχή: Η τεχνολογία και το τέλος του μέλλοντος» (μτφρ. Μανώλης Ανδριωτάκης). Αντλώντας υλικό από την τέχνη και τη μαζική κουλτούρα ως την ιστορία της τεχνολογίας, τη φιλοσοφία και την πολιτική οικονομία, τεκμηριώνει με κριτική και διεισδυτική ματιά τον ισχυρισμό του περί τεχνολογικού αδιεξόδου, αποδεικνύοντας πως οι δυσοίωνες προβλέψεις που συνοδεύουν το όνειρο του ψηφιακού μεγαλείου της καθολικής πρόσβασης στην πληροφορία είναι ήδη πραγματικότητα.

Στο πλαίσιο της ιστορικής θεώρησης, αλλά με εντελώς διαφορετική θεματική, κινείται η Sarah Knott, εξετάζοντας το φαινόμενο της μητρότητας με έναν τρόπο αντισυμβατικό για τα έως τώρα δεδομένα στη σχετική βιβλιογραφία. Αφήνοντας κατά μέρος το πρακτικό, συμβουλευτικό κομμάτι για τη ζωή πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό, το «Μητέρες: μια αντισυμβατική ιστορία» (μτφρ. Στέλλα Κάσδαγλη) διερευνά τις συνθήκες της μητρότητας κατά το παρελθόν. Με γνώμονα τα δικά της βιώματα ως μητέρας και μια ετερόκλητη συλλογή τεκμηρίων, καταγράφει τις μεταβολές που υπέστη η εμπειρία ανά τους αιώνες, ζωντανεύοντας «μια ιστορία της μητρότητας, καθοδηγούμενη από ρήματα, βασισμένη σε ανεκδοτολογικές αφηγήσεις και γραμμένη ως δοκίμιο σε πρώτο πρόσωπο».