Η «Διαβολιάδα» του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ μόλις επανακυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πλέθρον

Μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πλέθρον, σε νέα αναθεωρημένη έκδοση, η συλλογή διηγημάτων του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ «Διαβολιάδα», σε μετάφραση από τα ρωσικά του Άλκη Πατσιούρα.

Εκτός από το ομώνυμο διήγημα, στο βιβλίο συμπεριλαμβάνονται τα «Μοιραία Αυγά», το «Νο 13. Το σπίτι Ελπίτ-Εργατοκοινόβιο», η «Κινέζικη ιστορία» και «Οι περιπέτειες του Τσίτσικοφ».

Ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ (1891-1940) είναι ένας από τους σημαντικότερους νεότερους δραματουργούς της Ρωσίας. Το έργο του διακρίνεται για την καυστική του σάτιρα και το διεισδυτικό του χιούμορ και άργησε να γίνει γνωστό, καθώς για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες παρέμενε «στο συρτάρι» ως «αντισοβιετικό», σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις του Στάλιν.

Το διασημότερο έργο του είναι «Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα», μια σατιρική εκδοχή του «Φάουστ», που ορισμένοι κριτικοί το θεωρούν ως το καλύτερο ρωσικό μυθιστόρημα του 20ού αιώνα. Το έργο του Μπουλγκάκοφ συνδέεται στενά με την ανανέωση του σοβιετικού θεάτρου, ιδιαίτερα μετά το 1955, ενώ η επίδρασή του στη σοβιετική λογοτεχνία υπήρξε τεράστια.

Γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου, που έχει τίτλο «Η φάρσα ως όψη της πραγματικότητας», ο Αλέξης Ζήρας:

«Η υπερβολή όμως μπορεί να έχει πολλές όψεις και να προκαλεί μέσα μας διαφορετικές αντιδράσεις. Λ.χ. στη "Διαβολιάδα", στην αρχή μένουμε έκπληκτοι από τις μεταμορφώσεις του αποθηκάριου Σκελέερ - την έκπληξη διαδέχεται γρήγορα η αμηχανία, για να παραχωρήσει κι αυτή τη θέση της σ' ένα άγχος που διογκώνεται ολοένα και περισσότερο και που το τέλος του διηγήματος αντί να το κάνει να υποχωρήσει το επαυξάνει.

Στα "Μοιραία αυγά", πάλι, η σάτιρα της γραφειοκρατίας και των ακροτήτων του νέου καθεστώτος διαπλέκονται με τον αποτροπιασμό και τη φρίκη – ένα σφάλμα, που σε άλλη περίπτωση θα ήταν μάλλον επουσιώδες, αποκτά ακαριαία τέτοιες διαστάσεις, ώστε θα ήταν δυνατό να του δώσουμε αναρίθμητες ερμηνείες, συμβολικές ή παραβολικές.

Σ' ένα κρατικό αγρόκτημα αντί για αυγά πουλερικών επωάζονται αυγά ερπετών. Η καταστροφή που ακολουθεί θα μπορούσε να θεωρηθεί αλληγορικά ως εκδίκηση της φύσης απέναντι στον πολιτισμό, ως παρωδία όλης της ανθρώπινης ιστορίας, ως ειρωνική στάση του συγγραφέα απέναντι στη λογική του ευοίωνου και του δυσοίωνου, ως αποδοχή, τέλος, του παράλογου ως της μόνης πραγματικότητας.

Χρησιμοποιώντας το γκροτέσκο, ο Μπουλγκάκοφ αφήνεται χωρίς άλλες άμυνες στην υπερβολή, κυριολεκτικά παίζοντας με τις φαντασιώσεις, τα οράματα, τις ελπίδες, τις λογικές κατατάξεις και τους μύθους.

Όλα γίνονται συστατικά μιας ατέλειωτης, ανίερης φάρσας, ενός παιχνιδιού μέσα στο αφηγηματικό παιχνίδι, όπου οι ζαβολιές του συγγραφέα μάς κάνουν να είμαστε διαρκώς ανήσυχοι -κι αυτό όχι αποκλειστικά όταν βρισκόμαστε στην περιπέτεια της ανάγνωσης».

Info:

Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, Διαβολιάδα

Εκδόσεις Πλέθρον

Μετάφραση: Άλκης Πατσιούρας

Εισαγωγή - επιμέλεια: Αλέξης Ζήρας