Η μελέτη «Αι μάγισσαι του μεσαίωνος» του Εμμανουήλ Ροΐδη μόλις κυκλοφόρησε σε νεοελληνική μεταγραφή

«Τρεις μεσαιωνικές μελέτες» του Εμμανουήλ Ροΐδη μόλις κυκλοφόρησαν από τις Εκδόσεις Πατάκη με τον Δημήτρη Φύσσα να υπογράφει τη νεοελληνική μεταγραφή, τις υποσημειώσεις και τα επιλεγόμενα.

“Ο νεαρός Ροΐδης –που θα κατέληγε να γίνει ο σημαντικότερος Νεοέλληνας συγγραφέας–, αποφασίζοντας να μελετήσει τα του δυτικού Μεσαίωνα, έδωσε φυσικά το «Η Πάπισσα Ιωάννα», έδωσε όμως και άλλα μεσαιωνολογικά κείμενα. Ενώ όμως η «Πάπισσα» είναι πασίγνωστη, οι σύντομες μελέτες που περιλαμβάνονται στο ανά χείρας βιβλίο έχουν μικρή διάδοση σήμερα.

Το δοκίμιο «Αι μάγισσαι του μεσαίωνος» (1868) είναι το σημαντικότερο φεμινιστικό κείμενο στην ελληνική γλώσσα, απ’ όσα ξέρω εγώ τουλάχιστον. Μέσω της υπεράσπισης των μαγισσών ο κατά τα άλλα μισογύνης (;) αυτός συγγραφέας υπερασπίζεται βέβαια την επιστήμη, αλλά ακόμα περισσότερο υπερασπίζεται το γυναικείο φύλο και τη μητρότητα.

Η μελέτη «Η εορτή του όνου κατά τον μεσαίωνα» (1869) είναι ένα κείμενο που ξεκινάει από τη σχέση περιβάλλοντος και εθνικού χαρακτήρα –σύμφωνα με τις δοξασίες της εποχής–, συνεχίζει με την ανάγκη διαφυγής από την πολλή θρησκευτική σοβαρότητα και κορυφώνεται με αφήγηση σε γκροτέσκα κατεύθυνση.

Οι «Βρυκόλακες του μεσαίωνος» (1869) ξεκινάνε από τη ροπή του αμαθούς ανθρώπου προς το υπερφυσικό και διεκτραγωδούν πόσο αρνητικά αποτελέσματα είχε για την ανθρωπότητα η συνάντηση της ροπής αυτής με τη χριστιανική εκκλησία.

Η έκδοση είναι «δίγλωσση»: δεξιά τα κείμενα του Ροΐδη και αριστερά η μεταγραφή στη νεοελληνική (αντίστροφα από το συνηθισμένο). Ως γνωστόν, ο μέγας Συριανός είχε γράψει στην καθαρεύουσα υποστηρίζοντας τη δημοτική. Εγώ με τις μεταγραφές αυτές στη δημοτική υποστηρίζω την καθαρεύουσά του. Ακόμα, επιδιώκοντας να φτάσει το βιβλίο σ’ ένα πλατύτερο αναγνωστικό κοινό, επέλεξα να μην προτάξω Εισαγωγή, ούτε καν Πρόλογο. Την απουσία αυτή την αναπληρώνουν εν μέρει τα Επιλεγόμενα.”, σημειώνει ο Δημήτρης Φύσσας. 

Ο Εµµανουήλ Ροΐδης (Σύρος 1836 – Αθήνα 1904) υπήρξε µείζων Νεοέλληνας πεζογράφος, δοκιµιογράφος, κριτικός, δηµοσιογράφος, λιβελογράφος, σατιριστής και µεταφραστής. Έζησε πολλά χρόνια στο εξωτερικό, ήταν πολύγλωσσος, σε επαφή µε τα φιλολογικά-επιστηµονικά ρεύµατα της εποχής του, αντιροµαντικός, µε εξαιρετικό αίσθηµα ορθολογισµού. Ανέπτυξε ιδιαίτερο ύφος, µε κύρια γνωρίσµατα τη µέχρι σαρκασµού ειρωνεία, τις απρόσµενες αναφορές και την επιγραµµατικότητα.

Έγινε διεθνώς γνωστός για το µυθιστόρηµά του «Η Πάπισσα Ιωάννα, µεσαιωνική µελέτη», που αναθεµατίστηκε από την επίσηµη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας. Έγραψε ακόµα αθηναϊκές σελίδες, µελέτες, διηγήµατα, προλόγους, εισηγήσεις σε λογοτεχνικούς διαγωνισµούς κτλ., ενώ µε κείµενά του στην καθαρεύουσα υποστήριξε τη δηµοτική.

Info:

Εμμανουήλ Ροΐδης, «Τρεις μεσαιωνικές μελέτες»

Εκδόσεις Πατάκη 

Νεοελληνική μεταγραφή, υποσημειώσεις, επιλεγόμενα: Δημήτρης Φύσσας