Ο Χρήστος Τζανάκος μιλά για τη νέα του ποιητική συλλογή «Ίε Παι»

ADVERTORIAL

—Τι σημαίνει για εσάς ο τίτλος Ίε Παι;

Σε ένα ποίημα μου αναφέρω:

Μες στην ουσιαστική
διακρίνω το σύνθημα
«Το τι ην είναι». ...όπως λέει και ο Αριστοτέλης...
Επιγένεση.

Το Ιε Παι γεννιέται μέσα σε ένα ζωολογικό κήπο μιας Ελλάδας φασκιωμένης.

Είναι για 'μένα εκτός από μια πολιτική και φιλοσοφική ρήση, ένα σύνθημα που φιλοδοξεί να γίνει ένας τρόπος ζωής για όλους όσους το ενστερνίζονται. Περιλαμβάνει 12 ποιήματα που έχουν κέντρο το ανθρώπινο γίγνεσθαι. Δεν γίνεται κάποιος να γράφει για να γράφει.

Πρέπει να υπάρχει στόχος ομόλογος προς την αναζήτηση της φιλοσοφίας. Δεν υπονομεύει την αναζήτηση της αλήθειας αλλά σε πολλά από τα ποιήματα κυρίως τα πολιτικά προσπαθεί να συναντήσει την ορθολογική συγκρότηση της σκέψης.

Σε κάθε απόηχο ανακαλύπτει την ουσία του εγώ και εκεί χωρίς το Ον δημιουργεί ζωή.

Είναι μια ποιητική συλλογή που βρήκε καταφύγιο στις εκδόσεις Ιωλκός και μαζί με τον επικεφαλής των εκδόσεων ποιητή Κωνσταντίνο Κορίδη προσπαθούμε από κοινού ένα χρόνο τώρα να δείξουμε ότι η ποίηση δεν έχει όρια και κανόνες αλλά νικητής είναι αυτός που τολμά να αναδείξει κάτι το διαφορετικό.

Σε αυτό το σημείο θέλω να ευχαριστήσω τον Κωνσταντίνο για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε από την αρχή και να τονίσω ότι είναι τιμή μου η όλη συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο.

Το Ιε Παι χορεύει γύρω από τον Θεό και φιλοσοφεί. Στο τέλος, η μοναξιά όπως και να την ντύσει η πραγματικότητα που της επιβάλλεται είναι μονόχνοτη και επικίνδυνη. Ο Ζωολογικός κήπος είναι άραγε πιο δυνατός από όλους? Πρέπει να αδράξουμε την ευκαιρία και να σταματήσουμε να επικαλούμαστε συνθήματα που δεν ταιριάζουν στα πιστεύω μας παρά μόνο σε ότι μας επιβάλουν και ο καθένας να βρει μέσα του το παράγγελμα που θα οδηγήσει εκείνον και τους συμπολίτες τους, τους Πανέλληνες σε πιο ουσιαστικά μονοπάτια.

—Πως σας προκύπτει ο ποιητικός λόγος ως τρόπος έκφρασης;

Δεν πιστεύω στην έμπνευση. Δεν υπάρχει εργοστάσιο έμπνευσης. Κάθομαι σε ένα δωμάτιο, σε τέσσερις τοίχους μόνος και σκαλίζω μέσα μου. Ό,τι βρω το μετατρέπω σε ποίηση.

Δεν λέω ότι είμαι αδιάφορος σε ότι συμβαίνει γύρω μου. Φυσικά και όχι. Ίσα ίσα, υπάρχουν ποιήματα με καθαρές αναφορές στην ιστορία και σε πολιτικά γεγονότα μέσα πάντα από το πρίσμα της τέχνης και της υπερσουρεαλιστικής διάθεσης που με διακρίνει.

Είναι σαν να κάθονται σε έναν αναπαυτικό καναπέ απέναντί μου ο Καμύ, ο Νταλύ, ο Βενιζέλος να διαλογίζονται παρέα με τον Θουκυδίδη και σε εκείνη την δεδομένη στιγμή να ακούγονται στίχοι, λέξεις:

Η ολοκλήρωση
δεν έρχεται με διαπραγματεύσεις στη σκηνή του νερού,
ούτε με αναμνήσεις μες στην πλάνη του,
αλλά σμιλεύοντας βράχους εκκρινόμενης ποίησης.
Ίε Παι..

—Το βιβλίο σας έγινε πολύ σύντομα best seller. Αυτό τι σημαίνει για εσάς και πόσο ελπιδοφόρο είναι για την προτίμηση του κοινού προς την ποίηση;

Με τρόμαξε στην αρχή η έκθεση σε ένα μεγάλο μέρος κοινού. Διότι ένας δημιουργός βάζει μέσα σε κάθε είδους τέχνη λίγο και από τον εαυτό του. Όμως, στη συνέχεια με εντυπωσίασε το πώς με προσέγγιζαν οι άνθρωποι μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το πώς προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν κάθε μου λέξη.

Οι εφηβικές πατούσες μου
στέκονται αμήχανα στον κρημνό λευκού κρανίου.
Μ' ένα βήμα μυούμαι στο λήθαργο της επιβολής.

Κάπως έτσι παρουσιάστηκα στο κοινό. Με ένα βίαιο ξέσπασμα μιας κλειτορίδας που ξέβρασε εμένα και ένα σωρό σελίδες που έπρεπε να βάλω σε τάξη.

Ζήσαμε πολύ νωρίς την εφηβεία και την ενηλικίωση του πονήματος αυτού και ναι έγινε πολύ γρήγορα best seller και αυτό με γέμισε μόνο αισθήματα ευθύνης και αγωνίας για το πώς μπορώ εγώ να εισακούγομαι μέσα στον καθένα.

Στο τέλος όμως είναι πραγματικά τι λαμβάνει ο καθένας μόνος του και τι σημαίνει αυτό που διαβάζει για εκείνον. Αν σας πως εγώ τι σκεφτόμουν όταν έγραφα ένα ποίημα μπορεί και να ξενερώσετε. Έτσι ο καθένας ας κάνει βάρκα τις γραμμές μου και να ταξιδέψει μέσα στην δική του λίμνη με τα πανιά του και με ούριο άνεμο τους στίχους μου.

Δεν υπάρχει ελπίδα για μένα και δεν πιστεύω σε αυτήν. Η ελπίδα είναι απλά μια παραπλάνηση. Η ποίηση δεν θα χαθεί ποτέ, είναι δυνατή όσο υπάρχει η θέληση για δημιουργία. Μπορεί ο καθένας να την ανακαλύψει όταν συνειδητοποιήσει πρακτικά ότι μπορεί να βοηθηθεί από αυτήν. Το πώς, είναι μια άλλη ιστορία λιγότερο ποιητική.

—Πιστεύετε ότι η ποίηση έχει πάψει να απευθύνεται σε μια ελίτ αναγνωστών;

Δεν πιστεύω ότι απευθυνόταν ποτέ. Στόχος κάποιων ποιητών μπορεί να ήταν αλλά όχι δικός μου και ασφαλώς όχι και της Ποίησης. Στις μέρες μας μέσα από το ίντερνετ μπορεί ο καθένας να έρθει σε επαφή και να αξιολογήσει τι τον εκφράζει και τι όχι.

Δε χρειάζεται να θέσουμε πλαίσιο μέσα στο οποίο να κινηθεί ή να απευθυνθεί η Ποίηση. Μπορεί κάλλιστα να περάσει στην χώρα του αμίλητου και να δώσει ψυχή, δάκρυ, επανάσταση ακόμα και σε αγρίμια. Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στο καντηλάκι. Εκεί, σε όλους αυτούς που έχουν αφήσει μέσα τους ανηφορικά ένα καντηλάκι ακόμα αναμμένο σε κάθε τι που τους γεμίζει και το προστατεύουν με όλο τους το είναι.

Στην κοιλάδα των κέδρων περπατάμε,
ο πατέρας μού αφήνει το χέρι,
απλωμένες σαν σε χωματερή κουκουβάγιες νεκρές,
με τα εντόσθια στο στόμα ένα χαροπούλι με πλησιάζει,
δοκιμάζω τον οιωνό,
ο πατέρας με χαστουκίζει...

—Το Ιε Παι έχει ήδη μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες. Πόσο εύκολο είναι να αποδοθεί ο ποιητικός λόγος σε άλλες γλώσσες;

Μεταφράστηκε αρχικά στα ουκρανικά και παρουσιάστηκε μέσα από μια δίγλωσση ανθολογία στην Πρεσβεία της Ουκρανίας στην Αθήνα και στο Κίεβο. Την πρόταση αυτή μου την έκανε ο ποιητής Ηλίας Παπακωνσταντίνου τον οποίο και ευχαριστώ. Τώρα μεταφράζεται ολόκληρο το έργο στα αγγλικά, στα γερμανικά και στα ουκρανικά.

Είναι τρομερά δύσκολο να αποδοθεί ο λόγος σε άλλες γλώσσες. Επειδή έχω την επιμέλεια, και προσπαθώ και εγώ να βρω το νήμα της μετάφρασης διαπιστώνω την δυσκολία του μεταφραστή. Για αυτό το λόγο είμαι συνέχεια δίπλα τους για να λύσω κάθε απορία και να προχωρήσουμε. Πρέπει ο μεταφραστής να λειτουργήσει σαν να είμαι εγώ, να σκεφτεί όπως εγώ την ώρα που έγραφα. Έτσι είμαι συνέχεια στο πλευρό τους. Γίνεται πολύ καλή και προσεκτική δουλειά.

—Το επόμενο βιβλίο σας θα είναι και πάλι ποιητική συλλογή; Είναι κάτι που σας κέρδισε ανεπιστρεπτί;

Θα σας δώσω ένα hint για το επόμενο θεατρικό βιβλίο το οποίο φιλοδοξώ να το στηρίξω στους παρακάτω στίχους:

Ρυτιδιασμένη ιριδίζει
καθώς ανθίζει
κρυμμένη στην Πτώση.
Το βλέμμα μου την ανασταίνει στις αισθήσεις
μέχρι να χαθούμε χορεύοντας στους γκρεμνούς.

Εννοείται η ποίηση με έχει κερδίσει αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει η ανάγκη να εκφραστώ και με άλλους τρόπους μέσα στην πολύπλευρη σκηνή της τέχνης.

Παραταύτα, οι στίχοι και οι ιστορίες πίσω από αυτούς ήδη σέρνουν το έλκηθρο του επόμενου ποιητικού βιβλίου. Θα χαρώ πολύ να σας συναντήσω όλους και σε αυτή την διαδρομή. Σας ευχαριστώ.